როგორ მოვათვინიეროთ ონავარი
სპეციალისტები ვარაუდობენ, რომ ეს ურთიერთობაში თავჩენილი პრობლემების ბრალია. ბავშვი ძალიან ჭკვიანი არსებაა და თავისი უცნაური ქცევით გვკარნახობს, რომ სრულყოფილი ფიზიკური და სულიერი განვითარებისთვის რაღაც არ ჰყოფნის. ის ჯერ პატარაა და საკუთარ მოთხოვნილებებს გვამცნობს ისე, როგორც შეუძლია. კარგია, როცა დედა ამ ყველაფერს დროულად ამჩნევს. მსგავს სიტუაციებში ზოგიერთ მშობელს მოთმინება ღალატობს. ეს რომ არ მოხდეს, საკუთარ თავს უნდა ვუთხრათ: "ბავშვი ტირის, ესე იგი, ცუდადაა. თავისი უსაქციელობით ის დახმარებას მთხოვს. არ ავღელდები და ყველაფერს ვიღონებ, რათა მან თავი კარგად იგრძნოს". საქმეც სწორედ ის არის, რა ვიღონოთ.
-
იყავით ერთად
დედა სამსახურიდან დაბრუნდა. ის დაღლილია, უამრავი საქმე აქვს, მაგრამ უმთავრესი მაინც შვილთან ურთიერთობაა, თანაც არა რამდენიმეწამიანი, არამედ ნამდვილი და სრულყოფილი. საღამოს ბავშვს სჭირდება ის, რაც მთელი დღის განმავლობაში დააკლდა - დედა. პატარა უნდა დარწმუნდეს, რომ ის დედისთვის ყველაზე ძვირფასია. ეს ჩვენ ვიცით, რომ სამსახურში სიარული აუცილებელია, პატარა კი ამ გარემოებას ვერ გაიგებს. ბავშვები ეგოცენტრისტები არიან. მათთვის ათვლის წერტილი საკუთარი თავია. როცა პატარა ხედავს, რომ დედას და მამას, რომლებიც მთელი დღე არ იყვნენ შინ, მისთვის არც ახლა სცალიათ, ის იტანჯება. სწორედ ეს არის ჭირვეულობის სათავე. ზოგჯერ მშობლებს ეჩვენებათ, რომ მათ შვილს მავნე ხასიათი აქვს. ეს შეცდომაა. უბრალოდ, პატარა ამგვარი საქციელით ყურადღების მიპყრობას ცდილობს. ცოტათი უფროსი რომ იყოს, ხმამაღლა გეტყოდათ: "თუ გინდათ, მეჩხუბეთ, მცემეთ, მაგრამ ყურადღება მომაქციეთ, მაგრძნობინეთ, რომ გჭირდებით!" ბავშვთან ურთიერთობა რთულია, ვინაიდან ის თვითონაც ვერ ერკვევა საკუთარ გრძნობებში, ვერ გვეუბნება, რომ თავს ცუდად გრძნობს. ამიტომაც ჭირვეულობს, მავნებლობს, აკრძალვებს არ ემორჩილება. საკმარისია, მივხვდეთ, რა სურს პატარას, რომ ყველაფერი მოგვარდება.
- სამუშაოდან დაბრუნებისას ბავშვი ხელში აიყვანეთ, აგრძნობინეთ სიხარული და ძიძა ერთად გააცილეთ. სთხოვეთ ბავშვს, მას ხელი დაუქნიოს.
- აუცილებელია სხეულით კონტაქტი - გადაუსვით ბავშვს თავზე ხელი, ჩაეხუტეთ, კალთაში ჩაისვით.
- მნიშვნელოვანია სიტყვიერი კონტაქტიც. ელაპარაკეთ პატარას, ეხუმრეთ, მხიარულად ეთამაშეთ.
პატარებს მუდმივად უნდა აგრძნობინოთ სიყვარული. როგორც კი ყურადღებას მოადუნებთ, ბავშვი იმწამსვე გზავნის განგაშის სიგნალს. დაუმტკიცეთ, რომ გიყვართ და ისიც დამშვიდდება.
ხდება ხოლმე, რომ ბავშვი ძიძას ხელს არ უშვებს და შინ დაბრუნებულ დედას არ ეკარება. სპეციალისტების აზრით, ეს საყურადღებო სიმპტომია. ესე იგი, პატარა მეტისმეტად მიეჯაჭვა ძიძას, ენდობა მას, დედის მიმართ კი ეს გრძნობა ნაკლებად აქვს. ძიძის შეცვლა საქმეს ვერ უშველის, პირიქით - იმ ადამიანის წართმევა, რომელსაც პატარა მიეჯაჭვა, შესაძლოა სერიოზული სტრესის მიზეზად იქცეს. არსებობს ერთადერთი გამოსავალი - ყველაფერი უნდა იღონოთ, რათა მთავარი როლი დაიბრუნოთ. ფაქტობრივად, ბავშვმა თავიდან უნდა ირწმუნოს, რომ დედა სანდო ადამიანია და არასოდეს უღალატებს. ასეთი რწმენა კი მხოლოდ მაშინ გაჩნდება, თუ დედა ბავშვის უმნიშვნელოვანეს სასიცოცხლო მოთხოვნებს დააკმაყოფილებს.
რას მოითხოვს ბავშვი?
- უსაფრთხოებას (დედა ჩემს გვერდითაა, მაჭმევს, მიცავს, სასჯელით არ მაშინებს);
- ურთიერთობას;
- ინფორმაციას.
როგორც ვხედავთ, დავუბრუნდით მთავარს - დედა ბავშვის გვერდით უნდა იყოს, ეთამაშებოდეს, ბუზღუნითა და გაუგებარი აკრძალვებით არ აშინებდეს. ბავშვებს გრძნობების დაფარვა არ შეუძლიათ. თუ პატარა გრძნობს, რომ ძიძასთან ერთად დროს უფრო საინტერესოდ ატარებს, მას ანიჭებს უპირატესობას და არა დედას, რომელთანაც მოწყენილია და საყვედურებს ისმენს. არცთუ იშვიათად პატარა დედ-მამასთან თავს საკმაოდ კომფორტულად გრძნობს, მაგრამ საკმარისია, გაჭირვეულდეს, რომ მას მყისვე ძიძას გადაულოცავენ. კარგი ძიძა სწორედ იმითაა საშიში, რომ მშობლები მოხერხებულად იმალებიან მის ზურგს უკან. მას ბავშვის მოვლის ყველაზე შრომატევადი მომენტები ეკისრება: აჭმევს, აცმევს, აბანავებს, უცვლის, ასეირნებს, ეთამაშება და ამშვიდებს. შედეგად ბავშვი აკეთებს დასკვნას: ძიძა სანდო ადამიანია, მშობლები კი - არა! თუ ხედავთ, რომ ბავშვი ძიძის გამო ჭირვეულობს, ისე დაგეგმეთ ძიძის სამუშაო დღე, რომ ის თქვენი მოსვლისთანავე არ წავიდეს. დალიეთ მასთან ერთად ჩაი ან ყავა, ესაუბრეთ. ამ დროს ბავშვიც თქვენს გვერდით უნდა იყოს, რათა ნდობით აივსოს, დამშვიდდეს და თავისით წამოვიდეს დედისკენ. სხვაგვარად შესაძლოა გაღიზიანდეს და არასასიამოვნო ასოციაციები გაუჩნდეს: "მოვიდნენ ცუდი დიდები და წაიყვანეს ჩემი საყვარელი ძიძა!"
ზოგიერთ მშობელს დანაშაულის განცდა ტანჯავს იმის გამო, რომ შვილს ძიძასთან ტოვებს და ამ "დანაშაულის" გამოსასყიდად ბავშვს საჩუქრებით ავსებს. რა თქმა უნდა, პატარა ბავშვს ახალი სათამაშო გაახარებს, მაგრამ მშობლების მიმართ ნდობას ვერ დაუბრუნებს და ვერც ბავშვური "მავნებლობისგან" გიხსნით. ასე რომ, ერთადერთი გამოსავალი ერთად ყოფნაა. ბავშვს იმდენი დრო უნდა დაუთმოთ, რომ დღის განმავლობაში თქვენი არყოფნით გამოწვეული სიცარიელე შეუვსოთ. რამდენი ხანი დაგჭირდებათ ამისთვის, უცნობია. შეგვიძლია გირჩიოთ, ერთხანს ბავშვს გვერდით მიუწვეთ და ისე დააძინოთ. სპეციალისტების აზრით, ბავშვებს, რომლებიც დიდხანს ვერ იძინებენ, სინამდვილეში ძილის დროს დედის დაკარგვის ეშინიათ. ასე რომ, თუ შინიდან ადრე აპირებთ გასვლას, ბავშვი აუცილებლად უნდა გააფრთხილოთ. გაპარვა დაუშვებელია - შედარებით მოზრდილი ბავშვები ასეთ საქციელს ღალატად მიიჩნევენ, ხოლო უმცროსები დაასკვნიან, რომ დედა სანდო ადამიანი არ არის. ამიტომაც ებღაუჭება პატარა დედას და ცდილობს, არ დაიძინოს.
-
ნურასოდეს იჩხუბებთ ბავშვის თანდასწრებით
ბავშვები საკუთარ პრობლემად აღიქვამენ ყველაფერს, რაც მათ ირგვლივ ხდება. ვისი მისამართითაც არ უნდა იყოს გამოთქმული საყვედური, პატარას ჰგონია, რომ წყრომა მას ეკუთვნის და ეშინია, შიში კი არაადეკვატური ქცევის მიზეზია.
-
დაივიწყეთ ყოველგვარი საყვედური და სასჯელი!
სამსახურიდან დაღლილი დაბრუნდით, ბავშვი კი თავისი ჭირვეულობით დასვენებულ ადამიანსაც გამოიყვანს წყობიდან... მაგრამ დედა, რომელსაც კარგად ესმის პატარას განცდები, არასოდეს დაკარგავს წონასწორობას.მოდით, ყველაფერს ბავშვის თვალით შევხედოთ. პატარას ისე უხარია დედის შინ დაბრუნება, რომ ემოციებს ვერ იკავებს. ამიტომაც იწყებს ტირილს, აკრძალული საგნების მიტაცებას. ცოტა ხანს აცადეთ, რომ ემოციებისგან დაიცალოს. ნუ დასჯით - პატარას ხომ ჯერ არ შეუძლია საკუთარი ემოციების მართვა. ნებისმიერი ემოცია მის არსებას მთლიანად იპყრობს, მისი დამუხრუჭების უნარი კი ბავშვს არ შესწევს. სიტყვები "არ შეიძლება!", "შეწყვიტე!", "როგორ არ გრცხვენია!" არაფრის მომცემია. პატარას სასოწარკვეთილება ეუფლება, ვინაიდან დედას მისი არ ესმის.
მაშ, როგორ მოვიქცეთ?
ასეთ დროს უნდა ვეცადოთ, ბავშვის ყურადღება სხვა რამეზე გადავიტანოთ. ეს მეთოდი განსაკუთრებით ეფექტურია, თუ მას ბავშვის გამიზეზებამდე მიმართავთ. მაგალითად, პატარა რაიმე საგანს ითხოვს და სადაცაა, აღრიალდება. მოიმარჯვეთ ლამაზი სათამაშო, მაგალითად, კურდღელი, დაანახვეთ ბავშვს, როგორ ამოძრავებს ყურებს, როგორ ხტის... თუ სათამაშო კურდღელი არ გაქვთ, თავად გაიკეთეთ ყურები და ხტომა დაიწყეთ. ბავშვს ეს ნამდვილად მოეწონება. პატარები, როგორც წესი, მაშინ ყვირიან, როცა მათ ბუნებრივ ინტერესს ვეწინააღმდეგებით. საგანთა დანიშნულება რომ გაიგოს, ბავშვმა ისინი ხელით უნდა მოსინჯოს და კბილიც ჩაასოს - შემეცნების სხვა გზა მან არ იცის. ამ შემთხვევაში მშობლის ამოცანაა:
- არ შეეწინააღმდეგოს ცნობისმოყვარეობას;
- არ შეეწინააღმდეგოს აქტიურ ქმედებას;
- სასურველი გეზით წარმართოს ბავშვის ენერგია.
თუ საქმე გაქვთ სამზარეულოში, მიეცით ბავშვს თავსახურიანი ქვაბი, დაე, იხმაუროს, სამაგიეროდ, ანთებული გაზქურისაკენ არ გაიქცევა. წიგნს კითხულობთ? მიეცით პატარას სურათებიანი ჟურნალი, დაათავლიეროს და გაერთოს. ხედავთ, რომ ბავშვმა კუბები მთელ ოთახში მიმოფანტა? დადგით დიდი ყუთი და პატარას კუბებით მის ავსებაში შეეჯიბრეთ. ერთი სიტყვით, დაეხმარეთ ბავშვს, იპოვოს შესაფერისი საქმიანობა და მისი სიჯიუტეც შარშანდელი თოვლივით გაქრება.