სასქესო ორგანოთა თანდაყოლილი ანომალიები

სქესობრივი განვითარების თანდაყოლილი ანომალიები ხშირად ქალისა და მამაკაცის რეპროდუქციული ფუნქციის მძიმე დარღვევას განაპირობებს, ხოლო ზოგიერთი მათგანი, ამასთანავე, ხელსაც უშლის სქესობრივ ცხოვრებას. ქალთა ანომალიებს შორის ყველაზე ხშირია საშოსა და საქალწულე აპკის ატრეზია და საშოს აპლაზია, მამაკაცთა ანომალიებს შორის კი ჰიპოსპადია და მიკროპენისი.
სასქესო ორგანოთა თანდაყოლილი ანომალიები წარმოიშობა ემბრიონულ პერიოდში, სასქესო ორგანოთა ჩამოყალიბების, ფორმირებისა და განვითარების პროცესში.
ემბრიონულ პერიოდში სასქესო ორგანოთა ჩამოყალიბება და განვითარება დამოკიდებულია როგორც გენეტიკურ მექანიზმებზე, ისე ენდოკრინულ და ეგზოგენურ ანუ გარეგან ფაქტორებზე, თუმცა ბრალი უმეტესად მაინც გენეტიკურ ფაქტორს მიუძღვის.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
გენეტიკური სქესი, როგორც ცნობილია, განისაზღვრება სასქესო უჯრედების - კვერცხუჯრედისა და სპერმატოზოიდის - შერწყმისას შექმნილი სასქესო ქრომოსომათა კომბინაციით: ქალებისთვის - 46,XX, ხოლო მამაკაცებისათვის - 46,XY. ემბრიოგენეზში სქესობრივ დიფერენცირებას ამ სასქესო ქრომოსომებში მოთავსებული გენების მოქმედება განაპირობებს.
ემბრიონის სასქესო ორგანოთა ჩამოყალიბება ნაყოფის განვითარების პირველი კვირებიდან იწყება, ინტენსიური განვითარება კი მე-8-დან მე-12 კვირამდე მიმდინარეობს. აქედან გამომდინარე, ამ ორგანოთა თანდაყოლილი ანომალიების წარმოშობა და სქესობრივი დიფერენცირების დარღვევის სახე დამოკიდებული იქნება როგორც ამ პერიოდში მოქმედ ტერატოგენულ ფაქტორთა ტიპსა და მოქმედების ხანგრძლივობაზე, ისე სასქესო ორგანოთა განვითარების იმ ეტაპზეც, როდესაც ეს ტერატოგენი იმოქმედებს. აქვე აღვნიშნავთ, რომ სასქესო ორგანოთა თანდაყოლილი ანომალიებით ბავშვის დაბადების ალბათობა დიდია, როდესაც ქალს აქვს მავნე პროფესია, მავნე ჩვევა (სიგარეტი, ალკოჰოლი), ორსულობის მე-8-დან მე-16 კვირამდე შეხვდა ვირუსული ინფექცია და ა.შ.
თანდაყოლილი ანომალიების 4% ქალის სასქესო ორგანოთა ანომალიების წილად მოდის. ისინი რეპროდუქციული ასაკის ქალების 3,2%-ს აღენიშნება. ყველაზე გავრცელებული ანომალიაა საშოს აპლაზია - არარსებობა, განუვითარებლობა. ის აქვს 5-10 ათასი ახალშობილი გოგონადან ერთს. დიაგნოსტირდება მენსტრუაციის არარსებობითა და სქესობრივი ცხოვრების შეუძლებლობით.
საშოს აპლაზია თან სდევს როკიტანსკი-მაიერ-კუსტერის სინდრომს და ტესტიკულურ ფემინიზაციას ანუ მორისის სინდრომს. როკიტანსკი-მაიერ-კუსტერის სინდრომი აქვს 4 500 ახალშობილი გოგონადან ერთს. აღნაგობა, ფიზიკური და სქესობრივი განვითარება ამ დროს ასაკობრივ ნორმებს შეესაბამება. კარგად არის განვითარებული მეორეული სასქესო ნიშნები და გარეთა სასქესო ორგანოები. დარღვეულია შიდა სასქესო ორგანოთა განვითარების პროცესი, რის შედეგადაც საშო მთლიანად განუვითარებელია ან ძალიან მოკლეა - ზოგ შემთხვევაში მხოლოდ 1,5 სმ სიგრძის ყრუდ დახურულ მილს წარმოადგენს.
აბდომინალური გასინჯვისას საშვილოსნო არ ისინჯება - ისიც ასევე განუვითარებელია ან აქვს არასწორი სტრუქტურა, რასაც ულტრაბგერითი გამოკვლევები ადასტურებს. ეს დაავადება ექიმის თვალთახედვის არეში ხვდება მხოლოდ გოგონას სქესობრივი მომწიფების პერიოდიდან, 12-15 წლიდან. გოგონას აწუხებს მენსტრუაციის უქონლობა.
ზრდასრულ ასაკში ასეთი ჩივილი მრავალ დაავადებას სდევს თან, ამიტომ ექიმმა ყურადღება უნდა მიაქციოს სხვა ნიშნებსაც: სქესობრივი კონტაქტი გაძნელებულია, ძალზე მტკივნეულია ან საერთოდ შეუძლებელია. ფაქტობრივად, სწორედ ეს აიძულებს პაციენტს, მიმართოს ექიმს.
სამწუხაროდ, ამ სინდრომის გამომწვევი გენი არ არის დადგენილი, მაგრამ დაავადების ოჯახური და მემკვიდრეობითი ბუნება დადასტურებულია - იგი მემკვიდრეობს აუტოსომურ-დომინანტური ტიპის მიხედვით. კარიოტიპი (ქრომოსომული ნაკრები) ნორმალურია: 46,XX - ანუ შეესაბამება ქალის ნორმალურ ქრომოსომულ ნაკრებს.
მკურნალობა საშოს პლასტიკურ ოპერაციას გულისხმობს.
ტესტიკულური ფემინიზაციის სინდრომი 65 000-დან ერთ ქალს აღენიშნება. ეს არის მამაკაცის ფსევდოჰერმაფროდიტიზმის შემთხვევა. გენეტიკურად ასეთი ინდივიდები მამაკაცებს მიეკუთვნებიან, რადგან მამაკაცის კარიოტიპი - 46, XY - აქვთ, მაგრამ გარეგნული ნიშნებით ქალები არიან. სქესობრივი მომწიფების პერიოდში უვითარდებათ ქალისთვის დამახასიათებელი მეორეული სასქესო ნიშნები, კარგად განვითარებული სარძევე ჯირკვლების ფონზე სასქესო თმიანობა მწირია, გარეთა სასქესო ორგანოები ქალისაა, თუმცა საშვილოსნო არ ვითარდება, საშო კი ზოგჯერ განუვითარებელია, ზოგჯერ კი მოკლე პარკს წარმოადგენს. ქრომოსომის არსებობა ტესტიკულების განვითარებას განაპირობებს.
დაავადების მიზეზია გენური მუტაცია, რომლის გამოც ქსოვილებს არ შესწევთ ანდროგენების ცნობის უნარი. ტესტიკულური ფემინიზაცია ემბრიოგენეზის დროს ვითარდება. ემბრიონის ქსოვილებს არ შესწევთ ტესტიკულების მიერ გამომუშავებულ ანდროგენებზე სპეციფიკური რეაქციის - მასკულინიზაციის უნარი. ისინი ესტროგენებზე რეაგირებენ, რაც წარმოშობს კიდეც ქალურ გარეთა სასქესო ორგანოებს.
პაციენტებს ამ შემთხვევაშიც პლასტიკური ოპერაციის მეშვეობით მკურნალობენ - სიგმოიდური ნაწლავისგან ქმნიან ხელოვნურ საშოს.