ლალი ჩხიკვაძე

მას ახასიათებს ცხელება და კლინიკური სიმპტომების პოლიმორფიზმი, რომელიც განპირობებულია ცენტრა­ლური ნერვული სისტემის, გულ-სისხლძარღვთა, საჭმლის მომნელებელი და კუნთოვანი სისტემების, ფილტვების, ღვიძლის, თირკმელების დაზიანებით.

უკანასკნელ წლებში მთელ მსოფლიოში შეინიშნება ენტეროვირუსული ინფექციის გააქტიურება, რაზეც მეტყველებს სხვადასხვა ქვეყანაში მუდმივად რეგისტრირებული ავადობისა და აფეთქებების ეპიდემიოლოგიური მატება.

ენტეროვირუსული ინფექციების გეოგრაფია ფართოა და მსოფლიოს ყველა ქვეყანას მოიცავს. სამეცნიერო ლიტერატურაში აღწერილია ენტეროვირუსული (ასეპტიკური) მენინგიტის აფეთქება საფრანგეთში (2002 წ., ვირუსი ECHO 13, 20, 6; 559 შემთხვევა,), იაპონიაში (2000 წ., 71 ტიპის ენტეროვირუსი; რამდენიმე ასეული დაავადებული, იყო ლეტალური შემთხვევებიც), აშშ-ში (2001 წ., ვირუსი ECHO 13; 100-ზე მეტი დაავადებული), ესპანეთში (2000 წ., ვირუსი ECHO 13; 135 შემთხვევა), გერმანიაში (2001 წ., კოქსაკის ვირუსი В5; 70 დაავადებული) და ა.შ.

ენტეროვირუსებს მიეკუთვნება:

• პოლივირუსები (1-ლი, მე-2, მე-3 ტიპისა);
• კოქსაკის ვირუსი A (CoxsackieA A) (23-ე ტიპისა);
• კოქსაკის ვირუსი В (Coxsackie В) (В1-В6);
• ЕСНО ვირუსი (32-ე ტიპისა);
• ენტეროვირუსი (68-71-ე ტიპისა).

კოქსაკი აშშ-ის ქალაქის სახელწოდებაა, სადაც აღირიცხა პოლიომიელიტისმაგვარი დაავადების ეპიდემია, გამოწვეული იმ დროისთვის უცნობი ვირუსით. მომავალში იდენტიფიცირებულმა ვირუსმა მიიღო კოქსაკის სახელწოდება.

ЕСНО - ეს აბრევიატურაა სიტყვებისა Entero Cytopathic Humen Orphan. ინფექციის წყაროა ავადმყოფი ან ვირუსმატარებელი ადამიანი, გადაცემის გზები - ჰაერწვეთოვანი და ფეკალურ-ორალური. ავადდებიან უმეტესად ბავშვები და ახალგაზრდები. დამახასიათებელია ზაფხულ-შემოდგომის სეზონურობა. დაავადება ტოვებს ხანგრძლივ იმუნიტეტს. ამ ინფექციის ერთ-ერთი თავისებურებაა ჯანმრთელი ვირუსმატარებლობა, რაც განაპირობებს სპორადული ფორმების მუდმივ აღმოცენებას და მასობრივ დაავადებებს.

ცნობილია ინფექციის გავრცელების ვერტიკალური გზაც, ანუ დედისგან ნაყოფზე გადაცემა. დამტკიცებულია, რომ თუ ქალს ორსულობის დროს ენტეროვირუსი შეეყარა, თანდაყოლილი ინფექციით ბავშვის დაბადების რისკი საკმაოდ მაღალია.

ენტეროვირუსებისთვის ორგანიზმის კარიბჭეა ზედა სასუნთქი გზებისა და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ლორწოვანი გარსი. აქ მოხვედრისას ვირუსი მრავლდება და ადგილობრივად იწვევს ანთების სიმპტომებს: მწვავე რესპირატორულ დაავადებას, ფარინგიტს, ნაწლავის დისფუნქციას. მოგვიანებით გამომწვევი აღწევს სისხლში, რომლის მეშვეობითაც მთელ ორგანიზმში ვრცელდება.

• ენტეროვირუსული ინფექციის სიმპტომები

ენტეროვირუსებს ახასიათებს ტროპიზმი ჩვენი ორგანიზმის მრავალი ქსოვილისა და ორგანოს მიმართ, ამიტომ დაავადების კლინიკური სურათი მრავალფეროვანია. უნდა ითქვას, რომ პრაქტიკულად ჯანმრთელ ორგანიზმში ენტეროვირუსული ინფექცია უმეტესად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ყველაზე საშიშია იმუნოდეფიციტის მქონე პირებისა (ონკოლოგიური ავადმყოფები, აივ-ინფიცირებულები) და ახალშობილებისთვის.

პირობითად შეიძლება გამოვყოთ ენტეროვირუსებით გამოწვეული დაავადებების ორ ჯგუფი:

I. პოტენციურად მძიმე:

• სეროზული მენინგიტი;
• ენცეფალიტი;
• მწვავე დამბლა;
• ნეონატალური სეფსისისმაგვარი დაავადება;
• მიოკარდიტი/პერიკარდიტი;
• ჰეპატიტი;
• ქრონიკული ინფექციები იმუნოდეფიციტურ პირებთან.

---

II. ნაკლებად საშიში:

• სამდღიანი ცხელება გამონაყარით ან მის გარეშე;
• ჰერპანგინა;
• პლევროდინია;
• ვეზიკულური ფარინგიტი;
• კონიუნქტივიტი;
• უვეიტი;
• გასტროენტერიტი.

კლინიკურ გამოვლინებათა ლომის წილი გაციებისმაგვარ დაავადებებზე მოდის. ენტეროვირუსი მწვავე რესპირატორული ვირუსული დაავადების ძირითადი გამომწვევია. მისი საინკუბაციო პერიოდი მერყეობს 1-დან 10 დღემდე. დაავადების დასაწყისი, ჩვეულებრივ, მწვავეა.

კატარული (რესპირატორული) ფორმა

ავადმყოფი უჩივის გაჭედილ ცხვირს, სურდოს, იშვიათ მშრალ ხველას, ზოგჯერ - საჭმლის მონელების მსუბუქ დარღვევას. სიმპტომები 7-10 დღეს გასტანს, რის შემდეგაც დაავადების ნიშნები უკვალოდ ქრება.

გასტროენტერული (ნაწლავური) ფორმა

პაციენტები უჩივიან სხვადასხვა ინტენსივობის ტკივილს მუცლის არეში, ნაწლავთა შებერილობას, კუჭის მოქმედებას თხევადი წყლიანი განავლით დღე-ღამეში 10-ჯერ, ზოგჯერ - ღებინებას. არ არის გამორიცხული მადის დაქვეითება, ტემპერატურის 38 ⁰ C-მდე მომატება. მცირეწლოვან ბავშვებთან ამ ფორმას შესაძლოა ახლდეს კატარულიც.

3 წლამდე ასაკის პატარებთან დაავადება 7-14 დღე გრძელდება, 3 წელზე უფროსებთან - 1-3 დღე.

ენტეროვირუსული ცხელება

ინფექციის ეს ფორმა საკმაოდ ხშირია. მისთვის დამახასიათებელია ტემპერატურის მომატება 2-4 დღით ლოკალური სიმპტომატიკის გარეშე. ინტოქსიკაციის სიმპტომები ზომიერად არის გამოხატული, საერთო მდგომარეობა, ჩვეულებრივ, არ იცვლება. მოსალოდნელია კატარული მოვლენები, ლიმფური კვანძების, ღვიძლისა და ელენთის გადიდება.

ენტეროვირუსული ეგზანთემა (ბოსტონის ცხელება)

დაავადების პირველ-მეორე დღეს სახის, ტანის, კიდურების კანზე ჩნდება ვარდისფერი, ლაქოვანი და ლაქოვან-პაპულური გამონაყარი, ზოგჯერ - ჰემორაგიული კომპონენტით. 1-2 დღის შემდეგ გამონაყარის ელემენტები უკვალოდ ქრება. კანისა და ლორწოვანი გარსის მხრივ ენტეროვირუსული ინფექციის გამოხატულებას წარმოადგენს აგრეთვე ჰერპესული ანგინა, ვეზიკულური ფარინგიტი, კონიუნქტივიტი და ცალკეულ შემთხვევებში - უვეიტი. ზოგჯერ ზიანდება ნერვული სისტემა - ვითარდება მენინგიტი (ცნს-ის ინფექციური დაზიანება ასიდან 70-80 შემთხვევაში ბავშვებთან აღინიშნება), ენცეფალიტი, სახის ნერვის ნევრიტი, პოლირადიკულონევრიტი.

ინფექციის იშვიათ ფორმებს მიეკუთვნება ახალშობილთა ენცეფალომიოკარდიტი, მიოკარდიტი, თირკმელების დაზიანება.

• ენტეროვირუსული ინფექციების დიაგნოსტიკა

ენტეროვირუსული ინფექციების დიაგნოსტიკა მოიცავს 4 ძირითად მეთოდს:

1) სეროლოგიურს;

2) იმუნოჰისტოქიმიურს;

3) მოლეკულურ-ბიოლოგიურს;

4) კულტურალურს.

• მკურნალობა

ტარდება პათოგენეზური და სიმპტომური თერაპია. ანტიბიოტიკები ინიშნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დაავადებას მეორეული ინფექცია დაერთო.

• პროფილაქტიკა

პროფილაქტიკის სპეციფიკური ხერხები არ არსებობს. არასპეციფიკური პროფილაქტიკა გულისხმობს შენობისა და სათავსის დეზინფექციას. ინფექციის კერა ხშირად უნდა დალაგდეს სველი წესით და განიავდეს.

ინფექციის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად ავადმყოფმა ხშირად უნდა დაიბანოს ხელები, ისარგებლოს პირადი პირსახოცითა და ჭურჭლით.