სიბრძნის კბილები - რა უნდა ვიცოდეთ მათ შესახებ - მკურნალი.გე

თინათინ გოცაძე

- ბატონო შალვა, დაახლოებით რა ასაკში ხდება სიბრძნის კბილების ამოჭრა-ფორმირება?

- ფიზიოლოგიურად, ნორმის ფარგლებში, სიბრძნის კბილები 25 წლისთვის უკვე ამოსული უნდა იყოს. ისინი, წესისამებრ, მას შემდეგ ამოდის, რაც ყველა სხვა მუდმივი კბილის ამოჭრა დასრულდება. თუმცა ხშირია ასაკობრივი დარღვევები, რაც ძირითადად დაგვიანებული ამოსვლით გამოიხატება. ამას სხვადასხვა მიზეზი აქვს. მაგალითად, შესაძლოა, სრულყოფილად არ იყოს ფორმირებული კბილის ჩანასახი ან კბილთა რკალში არ აღმოჩნდეს საკმარისი ადგილი სიბრძნის კბილებისთვის. საზოგადოდ, მე-8 კბილის ამოჭრის პროცესი სხვა კბილებისაზე მეტხანს გრძელდება. სიბრძნის კბილს საკმაოდ ნელი ამოჭრა ახასიათებს, რასაც ხშირად თან ახლავს ტკივილი და ადამიანს დიდ დისკომფორტს უქმნის. ამ შემთხვევაში საჭიროა ქირურგიული ჩარევა - იკვეთება (შორდება) ღრძილოვანი ნაწილი, რომელიც ფარავს კბილს და აფერხებს მის ამოსვლას. ასევე ხელისშემშლელ ფაქტორად მიიჩნევა საკუთრივ ძვლის სტრუქტურა ამ მიდამოში.

- რისი ბრალია, რომ ზოგს საერთოდ არ ამოსდის სიბრძნის კბილები ან, მაგალითად, მხოლოდ ერთი წყვილი ამოეჭრება?

- ნამდვილად საინტერესო კითხვაა. მართლაც, ბევრია ისეთი, ვისაც მე-8 კბილები არ აქვს. ზოგს მათი ჩანასახებიც კი არ გააჩნია. ჩანასახების უქონლობის მიზეზი ალბათ უფრო ემბრიონული განვითარების პერიოდში უნდა ვეძებოთ. თუ ჩანასახები ამ პერიოდში არ ჩამოყალიბდა, ბუნებრივია, ადამიანს არასოდეს ამოუვა სიბრძნის კბილები. მაგრამ, როგორც აღნიშნეთ, არის ისეთი შემთხვევებიც (იშვიათად, მაგრამ მაინც), როცა ადამიანი მე-8 კბილთა მხოლოდ ზედა ან მხოლოდ ქვედა წყვილის ჩანასახით იბადება. ეს თავისებურება რენტგენოლოგიური, კერძოდ, ორთოპანტომოგრაფიული კვლევით ვლინდება. მკითხველისთვის გასაგები რომ იყოს, ამ გამოკვლევით მიიღება პანორამული სურათი - ორივე ყბისა და ყველა კბილის საერთო გამოსახულება ერთ ფირზე. ეს - რაც შეეხება ჩანასახების ქონა-უქონლობის საკითხს. ცალკე განხილვის თემაა ის შემთხვევები, როდესაც რენტგენოლოგიურად ვლინდება ჩანასახები, უფრო სწორად, ჩამოყალიბებულია მე-8 კბილები, მაგრამ კბილთა რკალში მათი ამოსვლა არ ხდება. ამას კბილთა შეკავებას (რეტენციას) უწოდებენ. არსებობს როგორც ნაწილობრივი, ასევე სრული რეტენცია.

- რა განაპირობებს რეტენციას?

- რეტენციის მიზეზი შესაძლოა იყოს კბილის არასწორი დგომა და მიმართულება ყბის ძვალში, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, არასაკმარისი ადგილი კბილთა რკალში ან მის გვერდით მდგომი კბილი. არასწორად მდგომი კბილი, გარდა იმისა, რომ კბილთა რკალში არ ამოდის, ხშირად მის გვერდით მდგომ კბილსაც აზიანებს და უქმნის საფრთხეს. ამ შემთხვევაში მას ქირურგიულად აშორებენ (ჩანასახშივე იღებენ). აქვე მოგიყვებით ერთ საინტერესო შემთხვევას ჩემი პრაქტიკიდან. ამით, ალბათ, ჩემი კოლეგებიც დაინტერესდებიან. ერთხელ, ერთი ჩვეულებრივი მე-8 კბილის ექსტრაქციის (ამოღების) დროს, როდესაც კბილის ამოღება დავასრულე, მის მიდამოში აღმოჩნდა ე.წ ზეკომპლექსური (დამატებითი) მე-9 კბილი, რომელიც, რა თქმა უნდა, ჩანასახშივე ამოღებულ იქნა. ასეთივე ჩანასახი იყო საპირისპირო მხარესაც. ასე რომ, ჩემს პაციენტს ზედა ყბაზე 16-ის ნაცვლად 18 კბილი აღმოაჩნდა.

- საზოგადოდ, რატომ მიიჩნევა სიბრძნის კბილებზე სტომატოლოგიური ჩარევა პრობლემურად? რატომ არის, რომ თავად სტომატოლოგებსაც “არ უყვართ” ეს კბილები? ცხადია, დღეს მიდგომა სულ სხვაგვარია, მაგრამ იყო დრო, როდესაც სიბრძნის კბილების დამუშავება-დაბჟენას ბევრი მათ ამოღებას ამჯობინებდა, თითქოს ისინი საჭირო არ ყოფილიყო...

- სიბრძნის კბილი მართლაც პრობლემურ და არასაიმედო კბილად მიიჩნევა, ამიტომ ბევრი ექიმი მის მკურნალობას ამოღებას ამჯობინებს. თუმცა ასე ხელაღებით ყველა მე-8 კბილის ამოღება მართებული არ არის. ხშირად, გამოუვალ სიტუაციაში, ეს კბილი ხიდისებური პროთეზების საყრდენად გვევლინება და შეიძლება მისი გამოყენება იმისათვის, რომ პაციენტი მოსახსნელი პროთეზისაგან ვიხსნათ. ამ კბილის საიმედოობა ექიმმა თავად უნდა შეაფასოს და კლინიკური დათვალიერებისა თუ რენტგენოლოგიური კვლევის საფუძველზე მიიღოს გადაწყვეტილება. გასათვალისწინებელია კბილის სწორი დგომა, ფესვების მიმართულება და, რაც მთავარია, თავად კბილის ამტანობა. ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ სიბრძნის კბილი რამდენადმე მიუდგომელია და სირთულეს ქმნის როგორც თერაპიული, ასევე ქირურგიული მანიპულაციების დროს.