კბილების სამკურნალო და საპროფილაქტიკო საშუალებები
- როგორი უნდა იყოს ჯაგრისი? რამხელა თავი უნდა ჰქონდეს? წინათ ჯაგრისებს ძალიან დიდი სახეხი ზედაპირები ჰქონდა, ახლა, თუ არ ვცდები, 2-2,5 სმ-ს არ აღემატება...
- ჯაგრისი ხელოვნური ბოჭკოებისგან უნდა იყოს დამზადებული. სამუშაო ნაწილი დაახლოებით 2-2,5 სმ სიგრძისა უნდა ჰქონდეს. ამასთანავე, სასურველია, იყოს სამმომენტიანი, ანუ ჰქონდეს ბოჭკოების განსხვავებული განლაგება, მიმართულება და სიმაღლე. ასეთი ჯაგრისი პრაქტიკულად სრულყოფილად ეხება კბილების ყველა ზედაპირს და მათ სრულფასოვან წმენდას უზრუნველყოფს. ჯაგრისი სამნაირია: რბილი, ნახევრად რბილი და მაგარი. ნორმალური პირის ღრუსთვის რეკომენდებულია ნახევრად რბილი ანუ საშუალო (მედიუმ) ჯაგრისი. თუ ადამიანს ღრძილების პათოლოგია, მაგალითად, გინგივიტი ან პაროდონტიტი აქვს, სასურველია, რბილი ჯაგრისი გამოიყენოს, რათა ზედმეტად არ გააღიზიანოს ისედაც გაღიზიანებული ლორწოვანი გარსი. ჯაგრისი 2-3 თვეში ერთხელ უნდა გამოვცვალოთ.
- რას გულისხმობს კბილების სწორად გახეხვის მეთოდიკა? რამდენჯერ და როგორ უნდა გავიხეხოთ კბილები? როგორ უნდა მოვუაროთ ჯაგრისს?
- პაციენტებთან ხშირად გვიწევს საუბარი კბილების სწორად გახეხვის მეთოდიკაზე. კბილები უნდა გავიხეხოთ დილა-საღამოს, ძილის წინ - აუცილებლად. ზედა და ქვედა ყბაზე ჯაგრისი ღრძილიდან კბილების საჭრელი კიდის მიმართულებით უნდა ვამოძრაოთ და არა წრიულად. შემდეგ საღეჭი ზედაპირების გახეხვაზე უნდა გადავიდეთ, ბოლოს კი პირის ღრუს შიგნითა მხარეზე, რომელიც თითქოსდა გამოგვითი მოძრაობებით უნდა გამოვიხეხოთ. ყველაზე მნიშვნელოვანია კბილების გახეხვის ხანგრძლივობა. ის არ უნდა იყოს 3 წუთზე ნაკლები. ყოველი ხმარების წინ და შემდეგ ჯაგრისი გამდინარე თბილი წყლით უნდა გავრეცხოთ და შესაბამის ჭურჭელში სამუშაო თავით ზემოთ მოვათავსოთ.
- ზოგიერთი კბილების გახეხვის შემდეგ ჯაგრისს საპნის ფენით ფარავს და ისე ინახავს. სწორია თუ არა ეს?
- ეს მეთოდიც მიზანშეწონილია, ვინაიდან საპნის ფენა ჯაგრისს მტვრისა და მიკრობებისგან იცავს, თუმცა არ არის აუცილებელი. მთავარია, გამოყენების წინ ჯაგრისი გაირეცხოს გამდინარე წყლით.
- დღეს კბილის პასტების ფართო არჩევანია. გვაბნევს მათი მრავალფეროვანი დასახელებაც და შემადგენლობაც: ფთორშემცველი, კალციუმით გამდიდრებული, მგრძნობიარე კბილებისათვის, ზღვის პროდუქტებზე, მცენარეულ ექსტრაქტებზე დამზადებული... რის მიხედვით შევარჩიოთ კბილის პასტა? რას უნდა შეიცავდეს ის, რა არის მისი ძირითადი კომპონენტი?
- კბილის პასტა რთული სისტემაა, რომლის ფორმირებაში მონაწილეობს აბრაზიული, ქაფის წარმომქმნელი ზედაპირულად აქტიური კომპონენტები, კონსერვანტები, საგემოვნო დანამატები, წყალი და სამკურნალო-პროფილაქტიკური ელემენტები. სწორედ ამ კომპონენტების თანაფარდობა განსაზღვრავს კბილის პასტის თავისებურებას, დანიშნულებას და ეფექტურობას. დღესდღეობით მოსახლეობა განებივრებულია პირის ღრუს მოვლის საშუალებებით, რომლებსაც ლაბორატორიულ კვლევებზე დაყრდნობით აწარმოებენ მსოფლიოს წამყვანი კომპანიები. მართალია, ჩვენი სააფთიაქო ქსელი პირის ღრუს მოვლის საშუალებათა ფართო არჩევანს გვთავაზობს, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ ყოველ მათგანს თავისი დანიშნულება აქვს. აქედან გამომდინარე, სასურველია, ადამიანმა ისინი თვითნებურად კი არ შეარჩიოს, არამედ სტომატოლოგის რეკომენდაციით. პირის ღრუს მოვლის საშუალებებს, სახელდობრ, კბილის პასტებს, კბილებზე არსებული ნადების მოსაშორებლად ვიყენებთ. მოგეხსენებათ, ნადები უხვად შეიცავს პათოგენურ მიკრობებს, ამ მიკროორგანიზმების ცხოველმყოფელობის პროდუქტები კი ახდენს ტოქსიკურ და ადგილობრივად გამაღიზიანებელ მოქმედებას, რაც კარიესის განვითარებასა და ღრძილის ქსოვილის დაზიანებას იწვევს. ამ პრობლემების მოგვარების საუკეთესო გზა პირადი ჰიგიენის წესების სრულფასოვნად დაცვაა. ქართულ ბაზარზე არსებული ჰიგიენის საშუალებების მრავალფეროვნება საშუალებას გვაძლევს, შევარჩიოთ ყოველი პაციენტისთვის მისაღები კბილის პასტა თუ სავლები (ელიმინატორი). კარიესული დაავადების მქონე პაციენტებმა სასურველია ფთორის, კალციუმისა და მინერალების შემცველი კბილის პასტები გამოიყენონ. პაროდონტის ანთებითი დაავადებების დროს ყურადღება უნდა შევაჩეროთ პასტებისა და სავლებების ანტიმიკრობულ და ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებაზე. მათ შემადგენლობაში შემავალ სამკურნალო მცენარეების, მაგალითად, გვირილის, სალბის, მირტის, რათანაიას და ექინაცეის ექსტრაქტებს აქვს ანტისეპტიკური, მთრიმლავი და გამაგრილებელი ეფექტი. ისინი დამამშვიდებელ ზემოქმედებას ახდენენ პირის ღრუს ლორწოვან გარსზე. ზოგიერთ მცენარეს, მაგალითად, რათანაიას აქვს სისხლდენის შემაჩერებელი მოქმედებაც. კიდევ ერთი პრობლემა, რომელიც აწუხებს ჩვენს პაციენტებს, არის კბილთა მომატებული მგრძნობელობა: ცივი და ცხელი სასმელისა თუ საკვების მიღებისას ტკივილი იჩენს თავს. დღეს პრობლემის მოსაგვარებლად მრავალი პასტა და სავლები არსებობს. მათი გამოყენება პაციენტებს მდგომარეობას უმსუბუქებს. ესთეტიკური სტომატოლოგია წლიდან წლამდე აქტიურდება.
პაციენტები არ არიან დაინტერესებულნი მხოლოდ მკურნალობით, რომელიც დეფექტის აღმოფხვრას და ფუნქციის აღდგენას უზრუნველყოფს; მათ მოთხოვნებს შორის ერთ-ერთ უმთავრეს ადგილს იკავებს კბილების გათეთრება. თანამედროვე მათეთრებელი კბილის პასტების ეფექტიანობას განაპირობებს ისეთი ნივთიერებები, რომლებიც კბილის ქსოვილის რემინერალიზაციას უზრუნველყოფს. ასეთი პასტების გამოყენება უკვე მგრძნობელობამომატებული კბილებისთვისაც შეგვიძლია. ზოგიერთი კბილის პასტის მათეთრებელ ეფექტს ფერმენტი ბრომელაინი განაპირობებს. ცალკეა აღსანიშნავი სხვადასხვა ფირმის მიერ წარმოებული ბავშვთა კბილის პასტების სერია. მათში ფთორი ან საერთოდ არ არის, ან ძალიან ცოტაა. გარდა ამისა, ბავშვებისათვის განკუთვნილ კბილის პასტებში არის საგემოვნო დანამატები, რაც მათ პატარებისათვის უფრო მიმზიდველს ხდის. როგორც აღვნიშნეთ, კბილის პასტები შემადგენლობითა და მოქმედების მექანიზმით ერთმანეთისგან განსხვავდება. კბილის პასტას პირადი სტომატოლოგი შეგირჩევთ, ზოგადი რჩევა კი ასეთი იქნება: ხშირად ცვალეთ პასტა; ფთორის ან კალციუმის შემცველი პასტიდან მცენარეულზე გადადით და პირიქით.
- რას წარმოადგენს სავლები და გელი? რა განსხვავებაა მათ შორის? რა დანიშნულება აქვს თითოეულ მათგანს? როდის და რატომ არის რეკომენდებული მათი გამოყენება?
- თანამედროვე სავლებები სამ ძირითად ჯგუფად იყოფა: 1 - მადეზოდორირებელ, 2 - ანტიმიკრობული, ქვისა და ნადების წარმოქმნის საწინააღმდეგო და 3 - ანტიკარიესულ საშუალებებად. სავლებს უნდა ჰქონდეს ანტიმიკრობული ეფექტი, მაგრამ არ უნდა ახდენდეს ადგილობრივ და ზოგად ტოქსიკურ მოქმედებას. წამყვანი ფირმების მიერ გამოშვებულ კბილის პასტებს მოჰყვება თავისივე სავლებები, რომლებიც კბილების გახეხვის შემდეგ უნდა გამოვიყენოთ. არსებობს სამკურნალო დანიშნულების სავლებებიც, რომლებიც სასურველია ექიმმა შეარჩიოს. პროფილაქტიკური სავლების გამოყენება ორ კვირაზე მეტხანს არ არის სასურველი. პირის ღრუს ჰიგიენურ საშუალებებში შედის გელებიც, რომლებსაც ძირითადად მარემინერალიზებელი ეფექტი აქვს - კბილების გახეხვის შემდეგ მათი წასმა, როგორც სტომატოლოგთან ვიზიტისას, ასევე სახლის პირობებში, უზრუნველყოფს კბილის მაგარი ქსოვილების დამატებით კვებას მინერალებით. გელებს ძირითადად ანტიკარიესული მოქმედება აქვს, თუმცა არსებობს სამკურნალო გელებიც, რომელთაც ვიყენებთ პაროდონტიტის, პაროდონტოზის, გინგივიტების კომპლექსური მკურნალობისას, აუცილებლად ექიმის რეკომენდაციითა და დანიშნულებით.
- რას გვეტყვით კბილის საწმენდ ძაფზე? რა საჭიროა კბილის მოვლის ეს საშუალება? როდის და როგორ უნდა გამოვიყენოთ? შეიძლება თუ არა ერთი ძაფის მრავალჯერ გამოყენება? რატომ არ შეიძლება აბრეშუმისა და სხვა საკერავი ძაფების გამოყენება ამ მიზნით?
- კბილის საწმენდი ძაფები პირის ღრუს მოვლის დამატებითი საშუალებებია. ასევე - ჩხირები და სპეციალური ჯაგრისები პატარა სამუშაო თავით ორთოდონტიული აპარატების მქონე პაციენტებისთვის, რადგან ბრეკეტისა და ფირფიტის ხმარებისას ჩვეულებრივი ჯაგრისითა და პასტით კბილების სრულყოფილი გასუფთავება ვერ ხერხდება. კბილის საწმენდი ძაფების გამოყენება განსაკუთრებით რეკომენდებულია კბილთა მჭიდრო განლაგების შემთხვევაში, რადგან ამ დროს კბილებს შორის არსებული სივრცეები მხოლოდ ჯაგრისით სრულყოფილად ვერ იწმინდება. სპეციალური ძაფები გაჟღენთილია ანტისეპტიკური და სისხლდენის შემაჩერებელი საშუალებებით. რა თქმა უნდა, ჩვეულებრივი ძაფის გამოყენება კბილების გასაწმენდად არ არის მიზანშეწონილი, თუნდაც იმიტომ, რომ ის ინფექციის წყაროა.
- რომელი ჩხირის გამოყენებაა რეკომენდებული - ხისა თუ პლასტმასის?
- კბილის საწმენდი ჩხირები სასურველია დამზადებული იყოს ბუნებრივი მასალისგან, მაგალითად, ხისგან. ისინი ჭამის შემდეგ უნდა გამოვიყენოთ, რათა საკვების ნარჩენებმა დისკომფორტი არ შეგვიქმნას და კბილის ქსოვილს არ ავნოს.
- ძაფისა და ჩხირის გამოყენებისას ბევრი ღრძილებიდან სისხლდენას უჩივის და ამის გამო ამ საშუალებებზე უარს ამბობს...
- სისხლდენა, წესისამებრ, არაჯანსაღი ღრძილების ბრალია და არა ჩხირისა ან ძაფისა. მისი აღმოცენებისას აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს.
- დასასრულ, რას ურჩევთ მკითხველს?
- ჩემი პროფესიული რეკომენდაციებია:
1. წელიწადში ორჯერ გაიარეთ კონსულტაცია პირად ექიმთან და მასთან შეთანხმებით შეარჩიეთ პირის ღრუს მოვლის საშუალებები;
2. 6 თვეში ერთხელ ჩაიტარეთ კბილების პროფესიული წმენდა;
3. ღრძილებიდან სისხლდენის შემთხვევაში აუცილებლად მიმართეთ სტომატოლოგს, თუმცა ექიმთან ვიზიტამდე მაინც ნუ შეწყვეტთ კბილების ხეხვას, ნუ დაზოგავთ ღრძილებს, მიეცით სისხლს გამოსვლის საშუალება, რათა არ მოხდეს შეშუპება, რაც, თავის მხრივ, ტკივილს გამოიწვევს.
გისურვებთ ბედნიერ ღიმილს.