ნანა კალანდაძე

უჩემოდ არავითარ გადაწყვეტილებას არ იღებს, მაგრამ მაინც სულ ვუკირკიტიკებ, ხანდახან სასაცილო მდგომარეობაშიც კი ვიგდებ თავს. ცოლიც ხშირად ღიზიანდება და ვკამათობთ. რა მოვუხერხო საკუთარ თავს? ნუთუ არ შეიძლება ამ გრძნობის დათრგუნვა?

რა არის ეჭვიანობა? აკვიატებული ნევროზი? განსაკუთრებული ტიპის აშლილობა? პარანოია? იქნებ პარანოიდული აშლილობა უფრო მძიმე დაავადების გამოვლინებაა?

ეს კითხვა აწუხებთ არა მხოლოდ ქალებს, რომლებიც ეჭვიანობის მსხვერპლნი ხდებიან, არამედ თვით მამაკაცებსაც. ბევრს სურს, თავი დაღწიოს ამ არა მხოლოდ მისთვის, არამედ საყვარელი ადამიანისთვისაც მტანჯველ გრძნობას.

ამერიკელმა მეცნიერმა დევიდ ლესტერმა გამოიკვლია რამდენიმე მამაკაცი, რომლებიც ეჭვიანობის გამო სამი წლის წინ გაჰყროდნენ ცოლებს. გამოკვლევის შედეგებმა მეცნიერთა სამყარო გააოცა: გამოკვლეულთა უმრავლესობა მეორედ აღმოჩნდა დაქორწინებული და, რაც მთავარია, არავითარი პარანოია" და აკვიატება" აღარ აწამებდათ. მეუღლეებად ისეთი მოკრძალებული, უჩინარი, არაფრით გამორჩეული, შეუხედავი ქალები აერჩიათ, მათზე ეჭვიანობა შეუძლებელი იყო. ყველაფერი იმაზე მეტყველებდა, რომ ამ მამაკაცებმა გააცნობიერეს თავიანთი პრობლემა, შეეგუვნენ მას და ისეთი პარტნიორები აირჩიეს, რომლებიც მათში ოტელოს არ გააღვიძებდნენ.

ავსტრალიელმა ფსიქოთერაპევტმა ვან ვალდმა ორმოცი წელი შესწირა ეჭვიანობის პრობლემის შესწავლას და ამ მიმართულებით მომუშავე მთელი სამეცნიერო სკოლა შექმნა. აი, რა გაარკვია მან: ეჭვიანი მამაკაცების დაახლოებით ნახევარს მეგობარი გოგონას გვერდით სხვა მამაკაცის წარმოდგენაც კი თურმე ჯერ კიდევ მოზარდ ასაკში აცოფებდა; გრძნობდნენ, რომ შეყვარებულს აუცილებლად მოსთხოვდნენ ერთგულებას და რადაც უნდა დასჯდომოდათ, მიაღწევდნენ კიდეც ამას. ამ ტიპის მამაკაცები ცოლქმრობის პირველივე წუთებიდან იწყებდნენ ეჭვიანობას.

მეორენი, მათთვისვე მოულოდნელად, დაქორწინებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ ხდებოდნენ ეჭვიანები, გამუდმებით თან სდევდათ ცოლის ღალატზე ფიქრი, თვითონვე უკვირდათ და ცდილობდნენ, ამაზე აღარ ეფიქრათ, მაგრამ ამაოდ.

მამაკაცები, რომლებმაც ცოლის შერთვამდე არ იცოდნენ, რა იყო ეჭვიანობა, დაქორწინების შემდეგ ფსიქოპათებად იქცნენ, რომლებიც თავიანთ წყეულ" ცოლებს ფეხდაფეხ დაჰყვებოდნენ და მოსვენებას არ აძლევდნენ.

დიდი ხანი არ არის, რაც მკვლევრებმა ერთი რამ აღმოაჩინეს: თურმე ეჭვიანი მამაკაცები სხვებზე 10-15 წლით ნაკლებს ცოცხლობენ. ისინი უმეტესად ჰიპერტონიული და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებით ხდებიან ავად და დაახლოებით 60 წლის ასაკში იღუპებიან. ეჭვიანობის შეტევის დროს (არცთუ იშვიათად - უამისოდაც) მამაკაცებს არტერიული წნევა მაღლა უწევთ, კუნთები ეძაბებათ, ტვინის ქერქის ელექტრული აქტივობა პიკს აღწევს და ისე ინტენსიურად განიმუხტება, რომ ეპილეფსიის შეტევას მოგვაგონებს. სისხლის ფორმულაც კი იცვლება.

35 წლის ეჭვიანი მამაკაცი გარეგნობით ორმოცდათი წლისას ჰგავს, თავი კი უფრო მოხუციც ჰგონია. მრავალი მათგანი თვითონვე ხვდება, სწორად რომ არ იქცევა და ძალისხმევას არ იშურებს, რომ ეჭვი როგორმე მოიშოროს. რას აღარ აკეთებენ: ზოგი ცილობს, ცოლის წარსულზე ყველაფერი შეიტყოს (ეგებ ამის შემდეგ მაინც მოისვენოს!), ზოგი წამლებს სვამს. ზოგიერთი მართლაც ახერხებს განკურნებას, მაგრამ უმეტესობა მხოლოდ ცოტა ხნით მშვიდდება და მერე ხელახლა იწყებს ეჭვიანობას. ასეთ მამაკაცთა დიდ ნაწილს მიაჩნია, რომ სავსებით ჯანმრთელია. ფსიქოლოგსა და ფსიქოთერაპევტს ვერც კი უხსენებთ, ექიმთან მისვლაზე კი გაყრის შიშით თუ დაითანხმებთ. უცნაური ის არის, რომ თუმცაღა დარწმუნებულნი არიან, რომ ცოლები ღალატობენ, მათი დაკარგვა მაინც არ სურთ.

როგორ დავეხმაროთ მათ?

ეს ეჭვები იმდენად უსაფუძვლოა, საბუთები კი ისეთი უსუსური, რომ ფსიქოთერაპევტთა უმრავლესობა, განსაკუთრებით - ახალგაზრდები, დიდი ენთუზიაზმით ჰკიდებს ხელს ეჭვიანთა ქცევის კორექციას; ზოგიერთი მსუბუქ ნეიროლეპტიკებსაც იშველიებს. განსაკუთრებით ჯიუტებისთვის იყენებენ სხვადასხვა ფსიქოთერაპიულ მეთოდს, ხანგრძლივი ფსიქოანალიზიდან და გეშტალტტექნიკიდან (რომელიც ფსიქიკურ განცდაზე ზემოქმედებას გულისხმობს) დაწყებული, ჰიპნოზითა და ძლიერმოქმედი პრეპარატებით დამთავრებული; ქმნიან ეჭვიანი მამაკაცების ფსიქოთერაპიულ ჯგუფებს, სადაც ისინი, ანონიმური ალკოჰოლიკების" დარად, ერთმანეთს ეხმარებიან. სამწუხაროდ, არც ერთი მეთოდი ბოლომდე საიმედო არ გახლავთ.

რაკი ფსიქოთერაპიული მეთოდების ტრადიციულმა არსენალმა დამაკმაყოფილებელი შედეგები ვერ გამოიღო, სპეციალისტთა დიდმა ნაწილმა მათზე უარი თქვა. ზოგიერთმა მათ ნაცვლად ასეთ ხერხს მიმართა: მოდი შევთანხმდეთ, რომ თქვენს ცოლს ღალატისადმი აქვს მიდრეკილება, მოთხოვნილება, რომ მიგატოვოთ. სხვა მხრივ მასთან არაფერი გაქვთ სადავო - მეტი ნაკლი მას არ გააჩნია. ვინაიდან თქვენ გიყვართ ეს ქალი, ვერ შეეგუებით მის დაკარგვას და არ აპირებთ მასთან განშორებას, მოდი, მივუდგეთ მის ამ მიდრეკილებას როგორც ადამიანურ სისუსტეს და შევეგუოთ, სცადეთ გიყვარდეთ იგი ისეთი, როგორიც არის". მეტი ეფექტისთვის კი ფსიქოთერაპევტები საგანგებო ჰიპნოზურ შთაგონებასაც იშველიებენ. ამგვარი ზემოქმედების შემდეგ ეჭვიან მამაკაცს დაძაბულობა უქრება. მართალია, სანაცვლოდ ითრგუნება და ხშირად დეპრესიაც ეუფლება, მაგრამ ამას უფრო ადვილად იტანს, ვიდრე ეჭვით გამოწვეულ მღელვარებას. ემოციური წონასწორობა მალე აღუდგება, მეუღლეს აღარ აწამებს და მათი ცოლქმრული ცხოვრებაც კალაპოტში დგება.