სოლარიუმი: მითები და ფაქტები
გარუჯვის მოდა მრავალი ათეული წელია, ძალაშია და მედიკოსთა გაფრთხილების მიუხედავად, რა სახიფათო შედეგებიც არ უნდა მოჰყვეს კანზე ულტრაიისფერი სხივების უშუალო ზემოქმედებას, მაინც ბევრი ადამიანი მზადაა მზეზე საათობით იწვეს, ხშირად მზისგან დამცავი საშუალებების გარეშეც კი.
სხვადასხვა მიზეზის გამო, ჩვენს კოლექტიურ არაცნობიერში რუჯი უკავშირდება ახალგაზრდობას, ენერგიას, სილამაზეს, წარმატებებს ცხოვრებაში და სხვა დადებით მოვლენებს.
ჰორიზონტალური და ვერტიკალური სოლარიუმები, რომლებიც ხშირად დამონტაჟებულია სპორტულ დარბაზებში, სპა და სილამაზის სალონებში, ასევე სარგებლობს მუდმივი პოპულარობით მთელი წლის განმავლობაში.
ხელოვნური ულტრაიისფერი გამოსხივება საშუალებას გაძლევთ მკრთალ კანს მიანიჭოთ გარუჯული ელფერი, როგორც ზამთარში, ასევე ზაფხულში, აუზზე ან სანაპიროზე მისვლამდე. მაგრამ თუ თქვენ გეგმავთ გარუჯვის სალონის მონახულებას, ორჯერ დაფიქრდით ღირს თუ არა. მართალია ხელოვნური გარუჯვა რეკლამირებულია, როგორც ბუნებრივი გარუჯვის უსაფრთხო და თუნდაც ჯანსაღი ალტერნატივა, მაგრამ რეალობა სხვაა.
მითი 1: სოლარიუმში გარუჯვა უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე მზეზე
ფაქტები: ფაქტობრივად, ხელოვნური გარუჯვა ისეთივე მავნეა, თუ მეტად არა, ვიდრე ბუნებრივი გარუჯვა.
გარუჯვა, ანუ კანის შესამჩნევი გამუქება მის უჯრედებში, ულტრაიისფერი გამოსხივების ზემოქმედების შედეგად, მელანინის პიგმენტის აქტიური წარმოებისა და დაგროვების გამო ხდება. ეს გამოსხივება აზიანებს უჯრედულ დნმ-ს და მელანინის სინთეზი რეალურად არის კანის დამცავი რეაქცია გარე ზემოქმედებაზე. ულტრაიისფერი გამოსხივების სიჭარბე მკვეთრად ზრდის კანის კიბოს განვითარების რისკს. ასე რომ, სოლარიუმში გარუჯვისას იღებთ 10-15-ჯერ მეტ ულტრაიისფერ გამოსხივებას, ვიდრე მზეზე წოლისას, ამიტომ უსაფრთხოებაზე აღარ ვსაუბრობთ.
BMJ-ში გამოქვეყნებული დიდი სისტემატური მიმოხილვისა და მეტა-ანალიზის შედეგებმა აჩვენა, რომ სოლარიუმის რეგულარული გამოყენება იწვევს კანის კიბოს ორი ყველაზე გავრცელებული ტიპის, ბრტყელუჯრედოვანი კარცინომის (67%-ით) და ბაზალურუჯრედოვანი კარცინომის განვითარების რისკს (29%-ით).
შეერთებულ შტატებში ყოველწლიურად გამოვლენილი კანის კიბოს 170000-ზე მეტი შემთხვევის მიზეზი ხელოვნური გარუჯვაა.
გარდა ამისა, სოლარიუმში გარუჯვა მკვეთრად ზრდის ყველაზე აგრესიული და მომაკვდინებელი კანის კიბოს, მელანომის რისკს. მეცნიერთა ვარაუდით, ყოველწლიურად დასავლეთ ევროპაში მელანომის ახალი შემთხვევების დაახლოებით 5.4% გვხვდება სოლარიუმის მომხმარებლებში. უფრო მეტიც, განსაკუთრებით საშიშია ახალგაზრდებისთვის 20 წლამდე, სოლარიუმში გარუჯვა - მელანომის რისკი ამ შემთხვევაში 47%-ით იზრდება.
კანის კიბოს გარდა, ხელოვნურმა გარუჯვამ შეიძლება მრავალი სხვა ზიანი მიაყენოს ჯანმრთელობას:
1. აჩქარებს კანის დაბერებას
ბევრი ადამიანი რეგულარულად სტუმრობს გარუჯვის სალონს იმ იმედით, რომ ახალგაზრდულად გამოიყურება. თუმცა, სოლარიუმში ულტრაიისფერი სხივები ძალიან ღრმად აღწევს და აზიანებს კოლაგენს (კანის მთავარი „სამშენებლო ბლოკი“) და ელასტინს, რომელზედაც დამოკიდებულია კანის ახალგაზრდობა.
ეს იწვევს კანის ელასტიურობის დაქვეითებას, ნაოჭების გაჩენას, მუქი ასაკობრივი ლაქების წარმოქმნას, კანის სტრუქტურა იცვლება, დუნდება ან, პირიქით, არანორმალურად მკვრივი ხდება.
2. აზიანებს მხედველობას
ის პლასტიკური დამცავი სათვალეები, რომლებსაც გარუჯვის სალონები აძლევენ მნახველებს თვალების დასაფარად, რეალურად არ ასრულებენ თავიანთ საქმეს. სოლარიუმში ულტრაიისფერი გამოსხივების დონე იმდენად მაღალია, რომ შეიძლება სერიოზული ზიანი მიაყენოს თვალის გარე და შიდა სტრუქტურებს. შედეგი შეიძლება იყოს ფოტოკერატიტი (რქოვანას და კონიუნქტივის დამწვრობა), კატარაქტა, თვალის მელანომა (თვალის კიბო) და სხვა ძალიან სერიოზული ოფთალმოლოგიური დაავადებები.
3. დამოკიდებულების ჩამოყალიბება
ულტრაიისფერი სხივების გავლენით ორგანიზმი გამოიმუშავებს "სიამოვნების ჰორმონებს" ენდორფინებს, რაც იწვევს ეიფორიის განცდას. ამიტომ, ზოგიერთი ადამიანი ჭეშმარიტად დამოკიდებული ხდება სოლარიუმებზე - თუ ისინი გამოტოვებენ თუნდაც ერთ დღეს და არ მიიღებენ ულტრაიისფერი გამოსხივების დოზას, მათ ეწყებათ შფოთვა და დეპრესია.
4. ასუსტებს იმუნურ დაცვას
ულტრაიისფერი გამოსხივების ხანგრძლივი ზემოქმედება ასუსტებს იმუნურ სისტემას, რაც უფრო დაუცველს ხდის ინფექციებისა და სხვა დაავადებების მიმართ. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ულტრაიისფერი სხივები თრგუნავს კანის ბარიერულ ფუნქციას, არღვევს ორგანიზმის უნარს დაიცვას პათოგენებისგან.
მითი 2. სოლარიუმში სიარული გჭირდებათ მთელი წლის განმავლობაში, რათა ორგანიზმმა D ვიტამინი გამოიმუშაოს
ფაქტები: რეალურად შეუძლებელია D ვიტამინის მიღება სოლარიუმში წოლით ან დგომით. ფაქტია, რომ გარუჯვის სალონებში გამოყენებული ნათურები ასხივებენ ულტრაიისფერ A ტიპის (UVA) სხივებს. ეს გრძელი ტალღის სხივები ღრმად აღწევს კანში, მაგრამ არ იწვევს D ვიტამინის გამომუშავებას კანის უჯრედებში. ამ ვიტამინის გამოსამუშავებლად საჭიროა მოკლე ტალღის ულტრაიისფერი B სხივები (UVB), რომლებიც მოდის მზისგან. აღწევს რა ეს სხივები კანის ზედა ფენებში, ურთიერთქმედებენ კანში არსებულ გარკვეულ ნივთიერებებთან, რაც იწვევს D ვიტამინის სინთეზს.
მითი 3: თუ სოლარიუმში გაირუჯებით, სანაპიროზე მზისგან არ დაიწვებით.
ფაქტები: ბევრმა ადამიანი შვებულებამდე სოლარიუმში მიდის იმ იმედით, რომ დაიცვას თავი მზის დამწვრობისგან. თუმცა, დერმატოლოგები აფრთხილებენ, რომ ეს არ უშველის - სოლარიუმში ულტრაიისფერი გამოსხივება იწყებს კანის უჯრედების დნმ-ის დაზიანებას და მზის გამოსხივება სანაპიროზე მხოლოდ აგრძელებს ამ მავნე საქმეს.
ექსპერტები ერთხმად მოგვიწოდებენ: თუ გსურთ იყოთ ჯანმრთელი, მოერიდეთ სოლარიუმებში ვიზიტს და აუცილებლად გამოიყენეთ მზისგან დამცავი საშუალება.
