ლალი ჩხიკვაძე

საჭირო მინიმუმში შედის შეფ-მზარეულის, უნივერსალური და ბოსტნეულის დანები. მასალებს შორის კონკურენტულია კერამიკა და სხვადასხვა ტიპის ფოლადი, ხოლო სახელურებისთვის გამოიყენება პლასტმასი, ლითონი და ხე – თითოეულს თავისი მახასიათებლები აქვს.

ფორმა და ტიპი:

რისთვის არის სხვადასხვა ტიპის დანები?

პირველი, რამაც სამზარეულოსთვის დანის არჩევა უნდა გადაგვაწყვეტინოს, არის მისი დანიშნულება. ევროპულ პრაქტიკაში გავრცელებულია 20-მდე სახეობის დანა, იაპონურ სამზარეულოში თითქმის 10-ჯერ მეტია.

მზარეულის. ეს შეფ-მზარეულის დანაა, ფრანგულია. მახასიათებლები: გრძელი (15-30 სმ) და ფართო (2-4 სმ) დანა. საჭიროა ხორცის, ბოსტნეულის, ხილის, მწვანილის დასაჭრელად. მისი მნიშვნელოვანი ზომების მიუხედავად, ეს ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული დანაა.

სანტოკუ. შეფ-მზარეულის დანის იაპონური ვერსია, რომელიც გამოირჩევა ჩაღრმავებებით – დანაზე „ჯიბეებით“ – სწორედ მათი დამსახურებით დანის პირზე საკვები ნაკლებად ეწებება. „სანტოკუ“ შეიძლება ითარგმნოს როგორც „სამი გამოყენება“ – რაც იმას ნიშნავს, რომ ხელსაწყოს შეუძლია ადვილად დაჭრა, დაკეპვა და დაქუცმაცება.

უნივერსალური. გვხვდება თითქმის ყველა სამზარეულოში. დანის სიგრძე საშუალოდ 12-დან 15 სმ-მდეა. ის უფრო პატარაა, ვიდრე შეფ-მზარეულს, მაგრამ საკმარისად ფუნქციურია ბევრი საკვების დასაჭრელად.

ფესვისებური. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ბოსტნეულის დანა. აღჭურვილია პატარა პირით (10 სმ-მდე) შეკუმშვადი ბასრი ბოლოთი, რაც მოსახერხებელია ხილის მცირე დეფექტების მოსაშორებლად. ვარგისია ბოსტნეულისა და ხილის გასაწმენდად და დასაჭრელად.

პურის. ერთიანი სიგანის გრძელი დანა დაკბილული კიდით. განსაკუთრებული ფორმის წყალობით ის უმკლავდება ცომეულის ქერქს და არ აზიანებს რბილობს – ნაჭრები გლუვი და მოწესრიგებულია.

გამაცალკევებელი. პატარა დანა ბასრი პირით, რომელიც აუცილებელია ხორცთან ან თევზთან მუშაობისთვის: დაჭრა, ფილეს ძვლებისგან გამოყოფა და პროდუქტების დამუშავება მომზადებამდე.

ყველის. ამ პროდუქტისთვის საჭიროა ბრტყელი ნიჩაბი, რომელსაც შუაში აქვს საჭრელი ან პერფორირებული პირებიანი დანა, ისინი ხელს უშლის ყველის ნაჭრების შეწებებას და აადვილებენ დაჭრას.

უფრო მეტად სპეციალიზებული ვარიანტებია:

• რელიეფური – ბოსტნეულის ფორმებად დასაჭრელად.
• პიცისთვის – მრგვალი ფორმის მკვეთრი დაკბილული კიდით.
• კარაქის დანა – ხშირად არ აქვს ბასრი საჭრელი ზედაპირი.
• ხამანწკის დანა – სიმეტრიული სახელურით და შესქელებული მოკლე პირით.
• ძვლოვანი – გამოიყენება ძვლებიდან ხორცის მოსაშორებლად.
• „პომიდორი“ – პომიდვრისა და სხვა ხილისთვის რბილი რბილობითა და მკვრივი კანით, აქვს ჩანგალი.
• სტეიკისთვის – აქვს ვიწრო დანა აწეული წვერით და მოხრილი სახელური.

დანის მასალა

კერამიკა. ესთეტიკურად სასიამოვნოდ გამოიყურება, დიდხანს არ ჩლუნგდება, არ იღებს საკვების სუნს და არ ჟანგავს საკვებს. მაგრამ აქვს ნაკლოვანებებიც: სუსტია; შეიძლება, ვერ გაუმკლავდეს მაგარ პროდუქტებს. გარდა ამისა, კერამიკული დანა გასალესად საჭიროებს სპეციალურ ხელსაწყოებს და არ არის განკუთვნილი მინის დაფებზე მუშაობისთვის.

ფოლადი. ყველაზე გავრცელებული მასალა დანების დასამზადებლად. სხვადასხვა ბრენდები იყენებენ ნახშირბადოვან და მაღალ ნახშირბადოვან ფოლადს, უჟანგავ ფოლადს, დამასკოს ფოლადს. ნახშირბადი – მყარი, იაფი, ადვილად გასალესია, მაგრამ, თუ სწორად არ ინახება, პირი ადვილად განიცდის კოროზიას. უჟანგავი ფოლადი – არ იჟანგება, მაგრამ უფრო ხშირ გალესვას ითხოვს. მაღალი ნახშირბადის უჟანგავი შენადნობები საუკეთესო ვარიანტია, დამასკოს ფოლადს უკეთესი მახასიათებლები აქვს, მაგრამ ძვირია.

ფოლადი შეიძლება შეიცავდეს სხვადასხვა ქიმიურ ელემენტს.

კიდევ ერთი მახასიათებელი, რომელიც ფოლადის საუკეთესო სამზარეულოს დანას აგარჩევინებთ, არის ღოცკწელლ-ის სიმტკიცე. ინდიკატორი იზომება HRC-ში. ორიენტირები:

• 53-მდე HRC – რბილი დანები, რომლებიც საჭიროებენ ხშირ გალესვას, რაც მარტივი გასაკეთებელია.
• 54-57 HRC – ჭრის ხარისხი, გალესვა არ არის რთული, მაგრამ პერიოდულად აუცილებელია.
• 58-61 HRC – კარგი სამზარეულოს დანები ყოველდღიური გამოყენებისთვის, არ საჭიროებს ხშირ გალესვას.
• 61-ზე მეტი HRC – ძალიან მყარი, მაგრამ ამავე დროს მყიფე პირით, რომლებიც გალესვის დროს გარკვეულ უნარებს საჭიროებენ.
• სახლისთვის საუკეთესო ვარიანტია 58-61 HRC.

ტიტანის. ტიტანის დანები, როგორც წესი, მსუბუქი, ბასრი და მჟავების მიმართ მდგრადია. თუმცა, ისინი საკმაოდ სწრაფად ბლაგვდება და ძვირი ღირს, ამიტომ ნაკლებად იყენებენ სამზარეულოში.

სახელური:

ფორმა და მასალა

სახელურის ფორმა არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ვიდრე დანის გალესვა. სახელური კომფორტულად უნდა მოთავსდეს ხელში. თუ შესაძლებელია, აიღეთ დანა და წარმოიდგინეთ, როგორ დაჭრით პროდუქტს. ეს შეგრძნებები თქვენთვის მოსახერხებელია? აუცილებელია თუ არა მაჯის არაბუნებრივად მოხრა, თუ მხოლოდ დანის წვერის გამოყენება გჭირდებათ?

დანის გამოყენების სიმარტივე დამოკიდებულია სახელურის ფორმაზე, ნივთის მომსახურების ვადა კი – მასალაზე. ძირითადი მასალები, საიდანაც ყველაზე ხშირად მზადდება დანის სახელურები, არის ლითონი, პლასტმასი და ხე.

• ლითონი. ფოლადის დანა არის ძლიერი და გამძლე. მაგრამ აქვს ნაკლოვანებები: სახელური შეიძლება გაცურდეს, რაც ნივთის გამოყენებას სახიფათოს ხდის, ასევე დამატებით წონას მატებს და ძაბავს ხელს პროდუქტებთან ხანგრძლივი მუშაობისას.
• ხე. გამძლე მასალაა, მაგრამ საჭიროებს მოვლას და შეიძლება გაფუჭდეს ტენიანობის ან ბზარისგან. გამოყენების შემდეგ დაუყოვნებლივ უნდა გაირეცხოს და გაშრეს. მძიმე ფოთლოვანი ხეებისგან, როგორიცაა მუხა ან მურყანი, დამზადებული სახელურიანი დანა არ უნდა გაირეცხოს ჭურჭლის სარეცხ მანქანაში.
• პლასტიკი. უნივერსალური და არაპრეტენზიული მასალა, რომელიც ხშირად გამოიყენება სამზარეულოს იაფი დანების სახელურებისთვის. მშვენიერია, თუ შეხების საფარი ისეთი რბილია, რომ სასიამოვნოა ხელსაწყოს დაჭერა და დანა სველი ხელებიდან არ გამოცურდება.

შეძენისას შეამოწმეთ დანის საჭრელი პირის ხარისხი. დანის პირის ხაზი უნდა იყოს თანაბარი, მბზინავი და გლუვი. უპირატესობა მიანიჭეთ ორმხრივად ალესილ დანებს.

დანა შეიძლება იყოს მთლიანად ლითონის, მაგრამ თუ ირჩევთ ხელსაწყოს ხის ან პლასტმასის სახელურით, შეამოწმეთ, რომ დანის უკანა „არასაჭრელი“ ნაწილი ვრცელდებოდეს მთელ სახელურზე. ნახეთ, არის თუ არა შედუღებული სამაგრები, რომლებიც გადის მასში პერპენდიკულარულად. თუ სახელურში დანა ხარისხიანად არის ჩამაგრებული, ის საჭრელი ხელსაწყოს ხანგრძლივი მომსახურების გარანტია.

როგორ ავარჩიოთ სამზარეულოსთვის დანების კომპლექტი

კომპლექტის ყიდვისას გაითვალისწინეთ, ყველაზე ხშირად რას ამზადებთ და რა პროდუქტებთან მუშაობთ: უნივერსალური დანები განკუთვნილია ხორცისთვის, საჭრელი-ნაჯახი – გაყინული საკვებისთვის, თხელი და ძალიან ბასრი პირები შესაფერისია უმი თევზის დასაჭრელად, მოკლე დანა ბოსტნეულისთვის. თუ პურს თავად აცხობთ, კარგი იდეა იქნება დაკბილული (ანუ ტალღოვანი) დანა.

კომპაქტურ კომპლექტებში შედის ეგრეთ წოდებული „მზარეულის სამეული“ – შეფ-მზარეულის დანა, უნივერსალური დანა და ბოსტნეულის ხელსაწყო – ეს არის სასარგებლო მინიმუმი. თქვენი მოთხოვნილებებისა და საჭიროებების მიხედვით შეგიძლიათ უფრო მოცულობითი ნაკრების არჩევაც.