სპორტი და ფიტნესი ხანში შესულთათვის
ასაკთან ერთად იმატებს გულისა და სიმსივნურ დაავადებათა რისკიც. ხშირია ოსტეოპოროზი და ართროზი. ცნობილია, რომ მოძრავი ცხოვრების წესი და ფიზიკური ვარჯიში მრავალმხრივ დადებით გავლენას ახდენს ადამიანზე, თუმცა ბევრმა არ იცის, როგორ უნდა ივარჯიშონ ასაკოვნებმა ან რა გავლენას ახდენს ფიზიკური დატვირთვა ხანდაზმული ადამიანის ორგანიზმზე. სწორედ ამ თემაზე გვესაუბრება საქართველოს კარდიოლოგთა
საზოგადოების გამგეობის წევრი, სამედიცინო ცენტრ "ციტოს" კარდიოლოგიური დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი ზურაბ ფაღავა.
- ბატონო ზურაბ, მოგეხსენებათ, ასაკში შესული ადამიანები ჯანმრთელობის გაუარესების შიშით რამდენადმე ერიდებიან სპორტსა და ფიტნესს. რამდენად საფუძვლიანია მათი შიში?
- უპირველეს ყოვლისა, უნდა ვიცოდეთ, რომ ადამიანის სიცოცხლე დედამიწის მიზიდულობის ძალის გადალახვაა. რაც უფრო მეტს მოძრაობს ადამიანი, მით უფრო უკეთესია მისი ცხოვრების ხარისხი.
ჯანმრთელია ადამიანი თუ ფიზიკურად დაუძლურებული, მან მაინც უნდა შეასრულოს ის აუცილებელი, თუნდაც მინიმალური ფიზიკური სამუშაო, რომლის შესრულებაც შეუძლია.
უკვე დადგენილია, რომ უმოძრაო ცხოვრების წესი ათეროსკლეროზის რისკფაქტორს წარმოადგენს. რაც უფრო აქტიურია ადამიანი ფიზიკურად, მით ნაკლები აქვს ათეროსკლეროზის განვითარების რისკი.
აქვე უნდა ითქვას, რომ აქტიური ცხოვრების წესი არა მარტო ათეროსკლეროზის და, შესაბამისად, მიოკარდიუმის ინფარქტის, ინსულტის განვითარების ალბათობას ამცირებს, არამედ საკმაოდ აქვეითებს სწორი ნაწლავის, სარძევე ჯირკვლის სიმსივნეთა განვითარების რისკსაც. ფიზიკური ვარჯიში ოსტეოპოროზისა და ართროზის პრევენციის საუკეთესო საშუალებად არის მიჩნეული.
- ასაკი ადამიანს განსაზღვრულ შეზღუდვებს უწესებს და ფიზიკური დატვირთვის მკაცრ ნორმირებას სთხოვს. როგორი უნდა იყოს ხანში შესული ადამიანის ფიზიკური დატვირთვის ინტენსივობა და ხარისხი?
- სადღეისოდ არსებობს საკმარისი საბუთი იმისა, რომ ორგანიზმზე დადებითი გავლენა აქვს საშუალო ინტენსივობის დატვირთვას. ეს ისეთი დატვირთვაა, რომელიც არ იწვევს ძლიერ დაღლასა და ოფლიანობას. არანაკლები სარგებლობა მოაქვს დაბალინტენსიურ დატვირთვასაც. ასაკოვანთათვის მეტად მნიშვნელოვანია დატვირთვის დასაშვები ინტენსივობის სწორად შერჩევა, რათა ის ზუსტად შეესაბამებოდეს ადამიანის ჯანმრთელობის მდგომარეობას და მეტი დადებითი ეფექტი ჰქონდეს. კარგია სეირნობა, მსუბუქი, მაგრამ ხანგრძლივი (30-40 წუთი დღეში) ვარჯიში.
- ვარჯიშის მსურველებმა რა უნდა გაითვალისწინონ?
- ჯანმრთელი ადამიანისთვის, რომელმაც ეს-ესაა გადაწყვიტა, დაიწყოს ფიზიკური წვრთნა, არსებობს ვარჯიშამდე და ვარჯიშის დროს გასათვალისწინებელი რეკომენდაციები.
ადამიანისთვის, რომელიც მანამდე გამოკვლეული არ ყოფილა, აუცილებელია ექიმის კონსულტაცია, მით უფრო - თუ იგი აპირებს მაღალინტენსიურ რეჟიმში ვარჯიშს ან აქვს რომელიმე ქრონიკული დაავადება. ამ დროს ექიმი ატარებს ფიზიკური დატვირთვის ელექტროკარდიოგრაფიულ ტესტს, რომელიც იძლევა საშუალებას, საკმაოდ მაღალი სიზუსტით შეფასდეს ადამიანის ტოლერანტობა, ამტანობა ფიზიკური დატვირთვის მიმართ და განისაზღვროს ფიზიკურ დატვირთვასთან დაკავშირებული რისკიც.
ჯანმრთელმა ადამიანმა სასურველია ივარჯიშოს კვირაში, სულ ცოტა, ოთხჯერ, 30-40 წუთის განმავლობაში. სასურველია შემდეგი ტიპის ვარჯიშები: ფეხით სიარული, ველოსიპედით სიარული, ცურვა, შედარებით ჩქარი სეირნობა, თხილამურებით სრიალი. ეს ვარჯიშები უაღრესად სასარგებლოა ადამიანისთვის. ისინი აუმჯობესებენ ემოციურ ფონს და ქმნიან კარგ განწყობას, რაც ხანდაზმულ ასაკში განსაკუთრებით საჭიროა.
არ აქვს მნიშვნელობა, დღის რომელ ნახევარში ვივარჯიშებთ. ერთადერთი, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ დილით კუნთები ნაკლებად გავარჯიშებულია, ამიტომ ამ დროს გახურების, მოთელვის ეტაპი უფრო ხანგრძლივი უნდა იყოს, ვიდრე დღის მეორე ნახევარში, როცა შედარებით მაღალინტენსიური ვარჯიშების შესრულება უფრო ადვილია.
მინდა, კიდევ ერთხელ გავუსვა ხაზი, რომ ორგანიზმზე დადებითი გავლენის მოსახდენად სულაც არ არის აუცილებელი მაღალინტენსიური ვარჯიში. ასეთივე შედეგს გამოიღებს რეგულარული დაბალინტენსიური დატვირთვაც. მაგალითსაც მოვიყვან. მყავს 70 წელს გადაცილებული მეგობარი, რომელმაც დაახლოებით 30 წლის წინ გადაიტანა მიოკარდიუმის ინფარქტი (ყოველ შემთხვევაში, ასეთი დიაგნოზი დაუსვეს იმ დროს ცნობილმა სპეციალისტებმა). ახლა ის პრაქტიკულად ყოველდღე 15-20 წუთის განმავლობაში 1500-1600 ბუქნს ასრულებს. იმის თქმა არ მინდა, რომ ყველა ასე უნდა იქცეოდეს, თუმცა იმის სადემონსტრაციოდ, რომ ხანდაზმულ ადამიანსაც ბრწყინვალე შესაძლებლობები აქვს, ეს მაგალითი ალბათ საინტერესოა.
- ფიტნესკლუბებს ბევრი ასაკში შესული ადამიანი სტუმრობს. რამდენად უსაფრთხოა ეს ჯანმრთელობისთვის?
- თბილისში, ზოგიერთ ფიტნესკლუბში, ამჟამად მუშაობენ საკმაოდ კვალიფიციური ექიმები, რომლებიც კლუბის წევრებს კვალიფიციური რეკომენდაციებით ეხმარებიან. გარდა ამისა, იქვე არიან ინსტრუქტორები, რომლებიც ვარჯიშის სახეობებს ინდივიდუალურად არჩევენ. ამრიგად, ფიტნესკლუბის ექიმსა და ინსტრუქტორს შორის მჭიდრო კავშირია, რაც დატვირთვას ნებისმიერი ასაკის ადამიანისთვის უსაფრთხოს, ხარისხიანსა და სასარგებლოს ხდის. სასურველია, ასეთი სპეციალისტები ყველა ფიტნესკლუბში იყვნენ.
