ლალი ჩხიკვაძე

ადამიანი უკეთ სწავლობს ტვინის ზრდის დროს და განვითარება ნელდება ტვინის ზრდის შეწყვეტის შემდეგ. დაბადებიდან პირველ 6 თვეში ტვინის ზომა უკვე სრული პოტენციალის 50%-ს აღწევს. სამი წლისთვის – 70-80%-ს, ხოლო რვა წლისთვის პრაქტიკულად სრულდება მისი ზომის ზრდა. სწორედ ამიტომ სიცოცხლის პირველი სამი წლის განმავლობაში შემეცნებას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაეთმოს.

თამაში პატარას ძირითადი საქმიანობაა. ასე ის სამყაროს შეიცნობს და ვითარდება. თითოეულ ასაკს თავისი შესაფერისი სათამაშოები აქვს. ამასთან, ძალიან მნიშვნელოვანია მშობელთან ურთიერთობა, ბავშვთან ერთად თამაში. უფროსის გარეშე ბავშვის განვითარება არასრული იქნება.

როგორი უნდა იყოს ბავშვის სათამაშო 3 წლამდე ასაკში?

ბავშვს უკვე შეუძლია სათამაშოს ხელში დაჭერა და აქტიურად შესწავლა. შეიძინეთ აბაზანისთვის სათამაშო ნაკრები, დასურათებული წიგნები, მოსამართი სათამაშოები და სათამაშო ტელეფონი. ბავშვი დაიწყებს საგნობრივ საქმიანობას: საჭიროა სახურავიანი კოლოფები, ჭურჭლის ნაკრები, კალათა. ჩნდება პირველი მეგობრები: თოჯინები, რბილი სათამაშოები.

პირამიდები – შეიძლება იყოს ხის ან პლასტმასის, რგოლებით ან კვადრატული პლასტინებით. ზოგიერთს რგოლები ეშლება ნაწილებად, ფაზლის მსგავსად. ბავშვი სწავლობს საგნის ფორმის ცვლილებას. ამგვარად, ეს ეხმარება ბავშვს შეამჩნიოს ზომებს შორის სხვაობა. თუ მშობელი ამაზე გაუმახვილებს ყურადღებას, დაუსახელებს ზომებს, ბავშვს შესთავაზებს შეადაროს დიდი რგოლი პატარას, ამით ბავშვი მეტს გაიგებს და შეითვისებს. პირამიდებით თამაშისას ის ეცნობა სხვადასხვა ფერს, რითიცაა შეღებილი სათამაშოს ელემენტები. უფროსმა ჯერ მხოლოდ ერთი ფერი უნდა დაუსახელოს და დაუწყოს სწორედ ამ ფერით შეღებილი სათამაშოები. ამით ბავშვის თვალსაწიერი გაიზრდება და უკეთ მოახდენს პატარას სამყაროში ორიენტაციას. თამაშისას ყველაფრის სახელი ახსენეთ: ფერი, ზომა, ნაგებობა. ეს ბავშვს დაამახსოვრდება და გახდება მომავალში სიტყვის მარაგის ფუნდამენტი.

კუბები – ერთი წლის ბავშვს სჭირდება დიდი ზომის მკვეთრსურათებიანი კუბები. მათგან ერთიანი სურათის შექმნა თავიდანვე ვერ გამოვა, მაგრამ კუბების კოლოფში ჩაწყობა გასართობი საქმიანობაა. 2-3 წლის ბავშვს უკვე რთული კუბები უნდა შევთავაზოთ, სადაც ყოველ მხარეს იქნება სურათები ან მცირე ნაწილები.

კონსტრუქტორები – სამ წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის მცირე ზომის ნაწილებიანი კონსტრუქტორები არ გამოდგება. მსხვილი ბლოკები ის არის, რაც საჭიროა, რადგანაც მათი ერთმანეთზე ფერების მიხედვით დადგმაა შესაძლებელი.

ქვიშაში სათამაშოდ პატარას დასჭირდება სხვადასხვა ზომისა და ფორმის ნიჩბები და ვედროები.

რბილი სათამაშოები პატარას სჭირდება ემოციური სფეროს განსავითარებლად. 1-3 წლის ბავშვს აინტერესებს მარტივი სათამაშოები, რომლებიც არ ისვრება და შეიძლება მასთან ერთად ბანაობა. არაა სასურველი პოპულარული თოჯინების შეძენა, რომელიც ლაპარაკობს, ტირის ან ჭამს. პატარას სჭირდება სწორედ ის თოჯინები, დათვები და ბაჭიები, რომელთაც საუბარი არ შეუძლიათ. ვესტიბულარული აპარატის სრულყოფილებისათვის უკვე შეიძლება ბავშვის დასმა საქანელაზე.

ამ ეტაპზე საჭიროა ერთმანეთში ჩასადგმელი ფორმები, სათამაშოები, რომელთაც აქვთ შესაბამისი ფორმის გამოშვერილობები და ჩანართები. 2-3 ნაწილისგან შემდგარი სათამაშოები, კუბები და ბლოკები კონსტრუქციისთვის აზროვნების განვითარებას უწყობს ხელს ამ საგნების მანიპულირების საშუალებით.

სამყაროს უკეთ შესწავლისთვის ნამდვილ საგნებს მიმსგავსებული (ადამიანები, ცხოველები, მძღოლიანი მანქანები) თოჯინები გამოდგება. ბავშვისთვის საინტერესოა ჟღერადი, მუსიკალური სათამაშოები: დოლი, საყვირი, პიანინო.

2 წლის ასაკისთვის აზროვნება სრულყოფილდება, ამიტომ საგნების მანიპულირებიდან ბავშვი თანდათანობით სურათებით თამაშზე გადადის. ამ თვალსაზრისით საინტერესოა სურათები, ლოტო და სხვა მარტივი განმავითარებელი თამაშები. წვრილი მოტორიკის განვითარებისთვის ბავშვს გააცანით პლასტილინი. ბავშვი უკვე შეძლებს მარტივი ფაზლის და 3-4-ნაწილიანი სურათების აწყობას. ჩნდება სიუჟეტურ-როლური თამაში. ქუჩაში სათამაშოდ საჭირო იქნება ბურთი.

2-3 წლისთვის თამაშის საქმიანობა რთულდება, მაგრამ პრინციპულად არ იცვლება. თოჯინებს ესაჭიროებათ სეზონური ტანსაცმელი. შეიძლება ბავშვს ვაჩუქოთ სათამაშო საათი და თოჯინასთვის სახლის, საწოლის მოდელი. ლოგიკური აზროვნების განსავითარებლად კარგი იქნება საბავშვო დომინო. სამი წლის ბავშვებს შეუძლიათ 20-30 დეტალისგან ფაზლის აწყობა. ბავშვს დააინტერესებს სამასკარადო კოსტიუმები, რაც მას ფანტაზიასა და არტისტულ უნარებს განუვითარებს. კოორდინაცია უკვე სამბორბლიანი ველოსიპედის ტარების სწავლის საშუალებას აძლევს.

ბავშვები სხვადასხვა ტემპით ვითარდებიან, რაც ბუნებითა და გარემო ფაქტორებითაა განპირობებული. თითოეული ბავშვი თავად ისწავლის გაღიმებას, თავის დაჭერას, დაჯდომას, გარკვეულ ასაკში პირველ ნაბიჯებს გადადგამს. მიუხედავად ბავშვის განვითარების სიჩქარისა, ის ძალიან ბევრს სწავლობს სიცოცხლის პირველ წელს. ასეთი სიჩქარით ათვისება სიცოცხლის სხვა პერიოდში აღარ ხდება. დატკბით ამ დროით და არ დაგავიწყდეთ ბავშვის შექება. ნუ შეადარებთ თქვენს ბავშვს სხვას. იგი მხოლოდ საკუთარ თავს შეადარეთ – როგორი იყო ერთი კვირის ან თვის წინ.