ლალი ჩხიკვაძე

ბავშვთა კვებითი ქცევის დარღვევის სიმპტომებსა და პრობლემის გადაჭრის გზებზე გვესაუბრება ფსიქოლოგი, ქცევის თერაპევტი ლიკა მალანია.

– ქალბატონო ლიკა, რას გულისხმობს კვებითი ქცევის დარღვევის სირთულე ბავშვთა შორის?

– კვებითი ქცევის დარღვევის სირთულე გულისხმობს ბავშვის მდგომარეობას, როდესაც ბავშვი ვერ იღებს ან უარს ამბობს საკვების მიღებაზე. ეპიდემიოლოგიური კვლევების შედეგებმა აჩვენა, რომ ბავშვების 25%-ს კვების სხვადასხვა სირთულე აღენიშნება, განვითარების ეტაპების შეფერხების დროს მაჩვენებელი იზრდება 80%-მდე.

კვების პროცესში მხოლოდ საკვების მიღება არ იგულისხმება, ამ პროცესში მნიშვნელოვანია ორალურ-მოტორული უნარების ჩართულობა: კბეჩა, ღეჭვა, ყლაპვა. ბავშვმა რომ დამოუკიდებლად კვება შეძლოს, ამისათვის საჭიროა წვრილი (მაგ: კოვზის, ჩანგლის ხელში ჭერა) და მსხვილი (გამართული ჯდომა, პოზის შენარჩუნება) მოტორული უნარების განვითარება, ასევე ისეთი სოციალური უნარების განვითარება, როგორებიც არის ჭამასთან დაკავშირებული მანერები და წესები.

– როგორია ბავშვის ქცევა კვებითი ქცევის დარღვევის დროს?

– კვებითი სირთულეები ყველა ბავშვთან ინდივიდუალურია, შესაბამისად, ქცევებიც ყველასთან ინდივიდუალურად ვლინდება. პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია გამოირიცხოს სამედიცინო პრობლემები, ორალურ-მოტორული უნარების დარღვევები (ყლაპვის, ღეჭვის, კბეჩის განუვითარებლობა).

• ქცევითი პრობლემები, რაც გამოიხატება ბავშვის მიერ მანიპულატორული, ასოციალური ქცევებით (ტირილი, ყვირილი, ფეხების ბაკუნი და ა.შ.) სასურველის მიღებით ან არასასურველის თავიდან აცილებით. ბავშვმა შესაძლოა უარი თქვას საკვებზე, ტირილით, ყვირილით და საბოლოოდ, საკვების ნაცვლად მიიღოს მისთვის სასურველი ტკბილეული, რადგან მშობელი განიცდის, რომ ბავშვი მშიერია და მას აძლევს ტკბილეულს ან ბავშვისთვის საყვარელ „სასუსნავს“.
• სენსორულ ინტეგრაცისთან დაკავშირებული პრობლემები, რაშიც იგულისხმება, რომ ბავშვი შეგრძნების ორგანოებიდან მიღებული ინფორმაციის ინტეგრირებას ვერ ახდენს. იმისთვის, რომ ბავშვმა საკვები გასინჯოს, პირველ რიგში, მისმა ვიზუალურმა სისტემამ უნდა აღიქვას საკვები, შემდეგ უნდა შეეხოს საკვებს, საკვებზე შეხების შემდეგ ბავშვმა უნდა დაყნოსოს, საბოლოოდ კი გასინჯოს.

– რა უნდა გაკეთდეს დაბადებიდან იმისთვის, რომ პატარას არ განუვითარდეს კვებითი ქცევის სირთულეები?

– პირველ რიგში, უნდა გამოირიცხოს სამედიცინო პრობლემები. ჩვილს, მოზარდ ორგანიზმს სჭირდება ასაკის შესაბამისი რაოდენობის კალორია, ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები, ვიტამინები და მინერალები. ბავშვს უნდა ჰქონდეს მოწესრიგებული კვების რუტინა, რაშიც იგულისხმება საათობრივი კვება. ბავშვის ზრდასთან ერთად კვების რაციონი მრავალფეროვანი ხდება. მშობელმა, პირველ რიგში, ბავშვს უნდა დაანახოს, რომ ნებისმიერი საკვები, რომელიც მისთვის არის შეთავაზებული, სანდო და უსაფრთხოა. ახალ საკვებთან დამეგობრება უნდა მოხდეს თამაშით (ვითომ-ვითომ თა­მაშები, ერთად ვაჭამოთ თოჯინას, მოდი ერთად დავჭრ­ათ ბანანი და ერთად გავსინჯოთ). ნებისმიერი ახალი საკვები თავდაპირველად უნდა იყოს ძალიან მცირე ულუფებით. მნიშვნელოვანია კვებითი ჰიგიენა, რაც გულისხმებობს იმას, რომ კვების საათზე, ჭამის გარდა, ბავშვი სხვა აქტივობით არ უნდა იყოს დაკავებული (მულტფილმის ყურებით, თამაშით და ა.შ.).

კვებითი განრიგი არის კვებითი ქცევის ფორმირების წინაპირობა. დაგეგმილი გრაფიკით უნდა მიეწოდებოდეს ბავშვს საკვები (დღეში 4-ჯერ + 2 ხემსი), მნიშვნელოვანია კვება კვებასა და კვებას შორის შეამციროთ მინიმუმამდე, ტკბილეული და სასუსნავები მიეცით წახემსების დროს, განრიგის მიხედვით.

ყველა საკვებს მიანიჭეთ თანაბარი პრიორიტეტი. დესერტის მიღება ბავშვისთვის მნიშვნელოვან მოვლენად არ აქციოთ. არ გამოიყენოთ საკვების განმამტკიცებლად საკვები (მაგალითად: თუ წვნიანს შეჭამ, შოკოლადით დაგაჯილდოებ). ჭამაზე უარისას არ შესთავაზოთ სხვა საჭმელი.

– რა არის ის გამაფრთხილებელი ნიშნები, რომლებიც გვამცნობს, რომ ბავშვს კვებითი თერაპია სჭირდება?

– კვებითი თერაპიის საჭიროება დგება მაშინ, როცა ბავშვი საკვების გასინჯვის გარეშე უარს ამბობს ახალ საჭმელზე, კვების რაციონი არის მწირი (ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები, თითოეული კვების ჯგუფიდან ბავშვი იღებს 3 საკვებზე ნაკლებს), იკვებება მხოლოდ ერთი და იმავე საკვებით, კვება არის ასაკის შეუსაბამო (მაგ: 3 წლის ბავშვი კვლავ დაბლენდერებულ საკვებს ჭამს).