რა უფრო გემრიელია
იშვიათად ნამცხვრით ყელის ჩაკოკლოზინებაც შეიძლება, მაგრამ თუ ბავშვს რეგულარულად აჭმევთ ტკბილეულს, იცოდეთ, რომ მას აუცილებელ ნივთიერებებს აკლებთ. განსაკუთრებით საშიშია კრემიანი ნამცხვარი, მით უმეტეს - თუ მაცივარში არ ინახება: კრემი და სითბო ბაქტერიებს გამრავლებისთვის შესანიშნავ პირობებს უქმნის, ამიტომ სათანადო პირობებში შეუნახავად კრემიანი ნამცხვარი მძიმე მოწამვლას იწვევს. ასევე არასასურველია ტკბილეული, რომელიც ყველა სიკეთესთან ერთად კბილის მინანქარსაც აზიანებს. თუ ბავშვი სიამოვნებით ჭამს ხილიან უშაქრო ფაფას, შაქარს ნუღარ დაუმატებთ. თუ შაქრიანი უყვარს, მეტისმეტად ნუ დაუტკბობთ. ჟელე, მურაბა, დაკონსერვებული ხილი ბევრ შაქარს შეიცავს, ამიტომ ბავშვს ხშირად არ აჭამოთ. ზოგი ბავშვი სიამოვნებით შეექცევა ხილფაფაწასმულ კარაქიან პურს. თუ ყოველდღე აჭმევთ, სასურველია, პურს ცოტა ხილფაფა გადაუსვათ - იმდენი, რომ გემო ოდნავ შეეცვალოს. თუ პატარას ქიშმიში, შავი ქლიავისა და გარგარის ჩირი, ფინიკი უყვარს, თვალი ადევნეთ, რომ კბილები პირის ჩატკბარუნებისთანავე გამოიხეხოს. კანფეტები, ტკბილი წყალი, ნაყინი არასრულფასოვანი საკვებია, თანაც მათ ჭამიდან ჭამამდე არსებულ შუალედში მიირთმევენ, რაც განსაკუთრებით მავნებელია როგორც კბილებისთვის, ისე მადისთვისაც. ბავშვი არასოდეს მოისყიდოთ ტკბილეულით - თუ გაკვეთილებს დროულად მოამზადებ ან არ იცელქებ, კანფეტს მოგცემო. ამით ტკბილეულის სიყვარულს უფრო მეტად გაუღვივებთ. დაე იფიქროს, რომ უბრალო საკვებიც ისევე გემრიელია, როგორც ტკბილეული. სიმინდი, ბრინჯი და უმაღლესი ხარისხის ფქვილი ნაკლებად მაწიერია, ვიდრე თავნაფქვი ბურღული და შვრია. სიმინდი და ბრინჯი გადამუშავებამდეც ღარიბია ვიტამინებითა და ცილით, გადამუშავების შემდეგ კი მარცვლეული ვიტამინების, მინერალური მარილებისა და უჯრედისის მნიშვნელოვან ნაწილს კარგავს, ამიტომ ისეთი პროდუქტი, როგორიც არის თეთრი პური, ფუნთუშა, მაკარონი, ვერმიშელი, ბრინჯი - პატარას იშვიათად უნდა აჭამოთ. არსებობს ბრინჯის სხვადასხვა სახეობა, რომლებიც ერთმანეთისგან ფერით განსხვავდება. ყავისფერი ხორკლიანი ბრინჯი თეთრ გლუვ ბრინჯზე სასარგებლოა. ჩვენს მაღაზიათა ქსელში ასეთი ბრინჯი იყიდება და გირჩევთ, პატარებს ის აჭამოთ. ჩაი და ყავა ბავშვს სულაც არ სჭირდება. ნუ გაიკვირვებთ - არცთუ იშვიათად დედიკო პატარას თხოვნაზე უარს ვერ ეუბნება და ყავას მასაც ასმევს. ბავშვი თანდათანობით ეჩვევა ამ სასმელს და არ გაგიკვირდეთ, თუ სულ მალე სხვა სითხეზე უარი გითხრათ. ჩაი და ყავა ბავშვის კუჭში რძისთვის განკუთვნილ ადგილს იკავებს, თანაც აღმგზნებ ნივთიერებას - კოფეინს შეიცავს, პატარების უმრავლესობა კი კოფეინის გარეშეც საკმაოდ აქტიურია. თუ ბავშვს სურს, უფროსებს `მიბაძოს~, შეგიძლიათ, რძეში ყავის ნაცვლად კაკაო შეურიოთ - ის სასმელს სასიამოვნო გემოს და მიმზიდველ ფერს მისცემს.
ზამთრის ხილი
ზაფხული და შემოდგომა საზამთრო სამზადისის დროა, მაგრამ რამდენად სასარგებლოა ამ სახით ხილი? დაკონსერვებული პროდუქტის მავნე ზემოქმედება თავიდან რომ ავიცილოთ, საჭიროა, ის გახსნისთანავე გადავადუღოთ. ინარჩუნებს თუ არა ორჯერ მოხარშული ხილ-ბოსტნეული ვიტამინებს? ფაქტობრივად, ვერა, მხოლოდ შაქარს იღებს ორგანიზმი. გამხმარი ხილი, ჩირი, უფრო მეტ ვიტამინსა და მინერალს შეიცავს, ვიდრე დაკონსერვებული. იგივე ითქმის გაყინულზეც, მაგრამ საჭიროა ვიცოდეთ მისი სწორად შენახვა. ხილი კარგად გარეცხეთ გამდინარე წყლით და ისე გააშრეთ, რომ წყლის წვეთები არ შეჰყვეს. აიღეთ ცელოფნის ერთჯერადი პაკეტი, გახსენით, შეუშვით მასში ჰაერი, მერე კი შიგ ერთი სახეობის ხილი ან კენკრა მოათავსეთ - ერთად შენახული სხვადახვა სახეობის ხილი და კენკრა ერთმანეთს აფუჭებს. პაკეტს თავი კარგად მოუკარით და საყინულეში შედეთ. გაყინული ხილი გაალღვეთ ოთახის ტემპერატურაზე. გასალღობად ცხელი წყლის გამოყენება არ შეიძლება. გამლღვალ ხილს გადაავლეთ ცივი გამდინარე წყალი და მხოლოდ ამის შემდეგ მიირთვით. ხელახლა ნუ გაყინავთ - როცა გაალღობთ, მთლიანად გამოიყენეთ. ჩირი გამოყენებამდე ძალიან კარგად უნდა გარეცხოთ გამდინარე წყალში. შეგიძლიათ მისგან კომპოტის მომზადებაც. ის უფრო სასარგებლოა, ვიდრე დაკონსერვებული კომპოტი.