ტკივილი ხველის დროს
- როგორ ვლინდება მშრალი პლევრიტი?
- მშრალ პლევრიტს თითქმის არ აქვს დამოუკიდებელი მნიშვნელობა. ეს არის პლევრის რეაქციული ცვლილება იმ პროცესების საპასუხოდ, რომლებიც ფილტვში ან პლევრის მეზობელ ორგანოებში (პერიკარდიუმში, ღვიძლში, ელენთაში, აორტაში) ლოკალიზდება. მშრალი პლევრიტი მეტწილად ტუბერკულოზური წარმოშობისაა. მშრალი პლევრიტი ვლინდება ფერდის ტკივილით, მშრალი მტკივნეული ხველით და პლევრის ხახუნით. ტკივილი მკვეთრია, ძლიერდება ხველისა და ღრმა ჩასუნთქვის დროს. ტკივილის გამო ავადმყოფს ან ხელით უჭირავს დაზიანებული ფერდი, რომ შეამციროს ფილტვის ექსკურსია (მოძრაობა), ან დაზიანებულ გვერდზე წევს. ყურადღებას იპყრობს დაზიანებული მხარის სუნთქვაში ჩამორჩენა.
- რა ნიშნები ახასიათებს ექსუდაციურ პლევრიტს?
- ექსუდაციური პლევრიტი უმეტესად მწვავედ იწყება. ექსუდატი პირველივე დღეებიდან სწრაფად გროვდება. არც ნელი, თანდათანობითი დასაწყისია გამორიცხული. ექსუდაციური პლევრიტი შეიძლება განვითარდეს ხანგრძლივად მიმდინარე მშრალი პლევრიტის ფონზეც. კლინიკური სურათი მრავალფეროვანია. კლასიკურ შემთხვევაში დაავადების დასაწყისი, როგორც გითხარით, მწვავეა. ტემპერატურა სწრაფად იწევს, ზოგჯერ - 41 გრადუსამდეც კი. პირველივე დღეებიდან იპყრობს ყურადღებას საერთო სისუსტე, უმადობა და ქოშინი. ეს უკანასკნელი, ხველასა და ტკივილთან ერთად, პლევრიტის სადიაგნოზო ნიშნადაც კი მიიჩნევა. ტკივილი თავდაპირველად მძაფრია, ძლიერდება სუნთქვისა და ხველის დროს. ზოგჯერ გადაეცემა მხარს ან ეპიგასტრიუმის (კუჭის არეს), რაც ანთებით პროცესში დიაფრაგმის მონაწილეობაზე მიუთითებს. ტკივილი თანდათანობით სუსტდება და ბოლოს საერთოდ ქრება, რაც პლევრის ფურცლებს შორის ექსუდატის დაგროვებას უკავშირდება. ხველა, მშრალი პლევრიტისგან განსხვავებით, შემაწუხებელი არ არის, უფრო იშვიათია და ძირითადად ფილტვის დაავადებით არის გამოწვეული. ქოშინი სასუნთქი ცენტრის რეფლექსური აგზნებითა და ფილტვის სასუნთქი ზედაპირის შემცირებით არის გამოწვეული. ბავშვი იძულებით პოზას იღებს, წევს უმეტესად დაზიანებულ მხარეს, მასიური ექსუდატის შემთხვევაში კი ზურგზე. ყურადღებას იპყრობს ავადმყოფის გარეგნობა:
. გულმკერდის ასიმეტრია - გამოდრეკა დაზიანების მხარს;
. მხარის აწევა;
. შეინიშნება სკოლიოზი დაზიანებულ მხარეზე გამოდრეკით;
. განსაკუთრებით საყურადღებოა დაზიანებული მხრის სუნთქვაში ჩამორჩენა.
. პათოლოგიური პროცესის მხარეს კანი კრიალაა, დაჭიმული, შეშუპებული (ლიმფის მიმოქცევის შეფერხების გამო); ნეკნთაშუა არეები - გაფართოებული, გადასწორებული, ზოგჯერ გამოდრეკილი. რიგ შემთხვევაში შეინიშნება გულის საძგერის ცდომა საღ მხარეს.
- ანთებითი პროცესის ადგილმდებარეობის (ლოკალიზაციის) მიხედვით განასხვავებენ პლევრიტის კოსტალურ, დიაფრაგმულ, პარამედიასტინურ და წილთაშუა ფორმებს. კლინიკური ნიშნების მიხედვით თუ არის მათ შორის განსხვავება?
- შემოსაზღვრული პლევრიტის კლინიკური სურათი სწორედ მის ლოკალიზაციაზეა დამოკიდებული. კოსტალური პლევრიტისთვის დამახასიათებელია ტკივილი ფერდში, დაზიანებულ მხარეს. მედიასტინური პლევრიტის დროს ავადმყოფი უჩივის ტკივილს გულმკერდის არეში და ყლაპვისას. ამასთანავე, შეინიშნება ბიტონალური ხველა, დისფაგია, ყლაპვის გაძნელება საყლაპავ მილზე ზეწოლის გამო, ასფიქსიისა და გულის ფრიალის შეტევა, ზოგჯერ - სახის, კისრისა და ზედა კიდურების შეშუპება (ზედა ღრუ ვენის მიჭყლეტის გამო). დიაფრაგმული პლევრიტის დროს თავს იჩენს მუცლის მკვეთრი ტკივილი, განსაკუთრებით - ხველისა და ღრმა სუნთქვის დროს, ასევე - მუცლის შებერვა, დეფეკაციის შეფერხება, მუცლის კუნთების რიგიდობა (დაჭიმვა).
- რამდენ ხანს გრძელდება დაავადება?
- ექსუდაციური პლევრიტის დროს მდგომარეობა მძიმე რჩება ექსუდატის არსებობის მთელ პერიოდში. ექსუდატის გაწოვას საშუალოდ 1 თვე სჭირდება, შესაძლოა, მეტხანსაც გაგრძელდეს. ექსუდაციური პლევრიტის ტიპური მიმდინარეობის დროს დიაგნოზის დასმა ძნელი არ არის, თუმცა საეჭვო შემთხვევებში საჭიროა საცდელი პუნქციის ჩატარება, რაზეც მშობლები უარს ამბობენ. დავამშვიდოთ ისინი, ავუხსნათ, როგორ ტარდება იგი და რისთვისაა საჭირო. საცდელი პუნქციის შედეგად ადგენენ ექსუდატის არსებობა-არარსებობას, მის ხასიათს (სეროზულია, ჩირქოვანი, ჰემორაგიული თუ შერეული) და დაავადების მიზეზს. პლევრული პუნქციის ჩატარებისას ბავშვი ზის, ხელი აწეული აქვს და თავზე უდევს. ადგილობრივი ანესთეზიის ფონზე აკეთებენ პუნქციას პერკუსიული ხმის მაქსიმალური მოყრუების არეებში, უმეტესად - VIII-IX ნეკნთაშუა არეში, ბეჭისა და იღლიის უკანა ხაზებს შორის. შპრიცზე წამოცმული ნემსი შეჰყავთ ქვემოთ მდებარე ნეკნის ზედა კიდის გასწვრივ. პლევრული სეროზული ექსუდატი მოყვითალო ან მომწვანო-მოყვითალო, გამჭვირვალე სითხეა, გადმოდის სწრაფი წვეთებით. ჰემორაგიული, ჩირქოვანი ექსუდატის ამოცნობა არც ვიზუალურად, ფერით და არც მიკროსკოპიულად არის ძნელი. პლევრიტის გამომწვევის დასადგენად ხდება ექსუდატის უჯრედული შემადგენლობის (ციტოლოგიური) შესწავლა. ტუბერკულოზური წარმოშობის პლევრიტის დროს ექსუდატში ლიმფოციტების სიჭარბე შეინიშნება, ხოლო არატუბერკულოზური პლევრიტის შემთხვევაში - ნეიტროფილებისა. ალერგიული პლევრიტის დროს უჯრედული შემადგენლობის 10%-ზე მეტი ეოზინოფილებით არის წარმოდგენილი.
- რას ურჩევთ მშობელს, როცა ბავშვი ხველის დროს ტკივილს უჩივის?
- დროულად მიმართონ ექიმს. დიაგნოზის დროული დასმა და ადეკვატური მკურნალობის დაწყება შედეგს აუმჯობესებს. ხშირად საჭიროა ქირურგიული ჩარევა, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე გვაქვს ჩირქოვან პლევრიტთან. საჭიროა მუდმივი დრენაჟიც. მკურნალობა აუცილებლად ექიმის (პულმონოლოგის, გულმკერდის ქირურგის) მეთვალყურეობით უნდა მიმდინარეობდეს. ავადმყოფი საჭიროებს მუდმივ მონიტორინგს.