როგორია ძვლის სიმსივნეთა სტატისტიკა
როდის ზიანდება ძვალი
ძვლების დაზიანება შესაძლოა წარმოიშვას ენდოკრინული დაავადებების, საჭმლის მომნელებელი სისტემის პათოლოგიების, ჰიპოგონადიზმის გამომწვევი მდგომარეობების, სისხლის სისტემის დაავადებების, რევმატული და აუტოიმუნური დაავადებების, გენეტიკური პათოლოგიებისა და სხვა მდგომარეობების ფონზე. ჩამოთვლილ ფაქტორებს ემატება ზოგიერთი მედიკამენტის მიღება, კვების თავისებურებები და სხვა.
ენდოკრინული სისტემა
ძვლების ცვლილებათა მიზეზი შესაძლოა იყოს პაციენტებისთვის კარგად ნაცნობი დაავადებები - შაქრიანი დიაბეტი, თირეოტოქსიკოზი. ძვლების დაზიანების თვალსაზრისით განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ფარისებრახლო ჯირკვლების ჰიპერფუნქცია - ჰიპერპარათირეოზი. პარათჰორმონის ჭარბი სეკრეცია იწვევს ძვლის მეტაბოლიზმის დარღვევას - პარათირეოიდულ ოსტეოდისტროფიას. ის ვლინდება ძვლების ტკივილით, მოტეხილობით, დაზიანებული ძვლების დეფორმაციით, ვითარდება დამახასიათებელი რენტგენოლოგიური ცვლილებები. ძვლოვანი სისტემის მხრივ საკმაოდ სერიოზულ გამოვლინებებს იწვევს კუშინგის სინდრომი, რომლის დროსაც ორგანიზმში ჭარბად არის თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქოვანი შრის ჰორმონები. მათი ზემოქმედებით ირღვევა ძვლის სტრუქტურა, რაც იწვევს ოსტეოპოროზის განვითარებას, პათოლოგიური მოტეხილობების წარმოშობას. გარდა ამისა, არსებობს მონაცემები, რომ თირკმელზედა ჯირკვლის ჰორმონების ზემოქმედებით ირღვევა კოლაგენის სინთეზი და კალციუმის შეწოვა. ძვლების დაზიანების თვალსაზრისით საყურადღებოა ასევე თირკმელზედა ჯირკვლების უკმარისობა - ადისონის დაავადება. ძვლების დაზიანებასთან არის ასოცირებული ის დაავადებებიც, რომლებიც სასქესო ჯირკვლების ფუნქციის დაქვეითებას ანუ ჰიპოგონადიზმს იწვევს. მათ შორის აღსანიშნავია ჰიპერპროლაქტინემია, პანჰიპოპიტუიტრიზმი, ზოგიერთი ქრომოსომული დარღვევა.
საჭმლის მომნელებელი სისტემა
ძვლების დაზიანება შესაძლოა წარმოიშვას პანკრეასის დაავადებების, პირველადი ბილიარული ციროზის, ნაწლავთა ანთებითი დაავადებების, ცელიაკიის, საჭმლის მომნელებელ ტრაქტზე ჩატარებული ქირურგიული ჩარევის შემდეგ. აღნიშნულ, ერთმანეთისაგან სრულიად განსხვავებულ დაავადებებს აერთიანებს ერთი თავისებურება - ნაწლავიდან ორგანიზმში კალციუმის შეწოვის დარღვევა. ძვლების დაზიანების თვალსაზრისით განსაკუთრებით უნდა გავამახვილოთ ყურადღება ისეთ მდგომარეობაზე, როგორიც არის მალაბსორბციის სინდრომი. ეს გახლავთ სიმპტომოკომპლექსი, რომელიც ვითარდება საჭმლის მომნელებელი სისტემის რიგი დაავადების, მათ შორის - ზემოხსენებული პათოლოგიების დროს. მას ახასიათებს შეწოვის დარღვევა და ფაღარათი.
მედიკამენტები
უპირველეს ყოვლისა, უნდა დავასახელოთ გლუკოკორტიკოსტეროიდები - მკითხველებისთვის კარგად ნაცნობი პრედნიზოლონი და მისი რიგის პრეპარატები. დადგენილია, რომ დღეში 5 მილიგრამი ან მეტი პრედნიზოლონის მიღება სამი და მეტი თვის განმავლობაში ძვლების დაზიანებას იწვევს. მსგავსი ეფექტი ახასიათებს ანტიკოაგულანტებს (ჰეპარინი), ბარბიტურატებს, კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს, სიმსივნის სამკურნალო ქიმიოთერაპიულ საშუალებებს და სხვა.
კვების თავისებურებები
უპირველეს ყოვლისა, ძვლების დაზიანებას განაპირობებს კალციუმით ღარიბი საკვები, D ვიტამინის დეფიციტი, A ვიტამინის სიჭარბე, ყავისა და კოფეინის შემცველი სხვა სასმელების ჭარბი მიღება, სუფრის მარილის ჭარბი მოხმარება. ძვლის დაზიანების რისკი მაღალია ალკოჰოლის ჭარბი მიღებისას, თამბაქოს წევისას (სხვათა შორის, აქ იგულისხმება არა მარტო აქტიური, არამედ პასიური მწეველობაც), ცხოვრების უმოძრაო წესი. რა მექანიზმით განაპირობებს თამბაქოს წევა ძვლების დაზიანებას, უცნობია, მაგრამ ასეთი ზემოქმედება ზუსტად არის დადგენილი.
სხვა ფაქტორები
ცნობილია, რომ ძვლების დაზიანების რისკი მაღალია ჰემატოლოგიური დაავადებების - ჰემოფილიის, მიელომური დაავადების, ლეიკემიისა და ლიმფომის დროს. ძვლები ზიანდება ჰემოლიზური ანემიების - თალასემიისა და ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიის შემთხვევაშიც. საყურადღებოა რევმატული დაავადებები - რევმატოიდული ართრიტი, მაანკილოზებელი სპონდილიტი, სისტემური წითელი მგლურა. მიუხედავად დასახელებული დაავადებების სიმრავლისა, ჩამონათვალი სრული არ არის. ძვლები შესაძლოა დაზიანდეს ქრონიკული ალკოჰოლიზმის, ფილტვების ემფიზემის, გულის შეგუბებითი უკმარისობის, სარკოიდოზის დროს, თირკმელთა ქრონიკული უკმარისობის ტერმინალურ სტადიაში. ავადმყოფებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ ძვლების დაზიანება გარდაუვალია, როდესაც პაციენტი არ იცავს ცხოვრების ჯანსაღ წესს, არ არის ფიზიკურად აქტიური და რაც მთავარია, ჩამოთვლილი ქრონიკული დაავადებების დროს რეგულარულად არ იმყოფება სპეციალისტის მეთვალყურეობის ქვეშ. აღნიშნული პათოლოგიების დროს ნებისმიერი ექიმი ითვალისწინებს ძვლების დაზიანების რისკს და ამის საწინააღმდეგოდ სახავს ზოგად ღონისძიებებს, შეიმუშავებს მედიკამენტური მკურნალობისა და პროფილაქტიკის ტაქტიკას.