სმარტფონზე ინტერნეტის 2 კვირით გამორთვა ტვინს 10 წლით „აახალგაზრდავებს“ - ექსპერიმენტის დასკვნა
კანადელმა მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ტვინის 10 წლით „გასაახალგაზრდავებლად“ და ფსიქიკური ჯანმრთელობის საგრძნობლად გასაუმჯობესებლად, საკმარისია სმარტფონზე ორი კვირით გამორთოთ ინტერნეტი.
კვლევაში, რომლის შედეგებიც ჟურნალ PNAS Nexus-შია წარმოდგენილი, მონაწილეობდა 400-ზე მეტი მოხალისე შეერთებული შტატებიდან და კანადიდან - ძირითადად სტუდენტები და სამუშაო ასაკის მოზრდილები. მათ სთხოვეს დაეყენებინათ Freedom App, რომელმაც სრულად დაბლოკა ინტერნეტის წვდომა მათ სმარტფონზე. ზარები და SMS ხელმისაწვდომი დარჩა.
ცვლილებების დინამიკის უკეთ დაკვირვებისა და სიახლის ეფექტის გამორიცხვის მიზნით, მონაწილეები დაიყვნენ ორ ჯგუფად. პირველმა დააინსტალირა აპლიკაცია ორი კვირის განმავლობაში, ხოლო მომდევნო 2 კვირაში დაუბრუნდა ნორმალურ გამოყენებას. მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში მეორე ჯგუფმა დაბლოკა ინტერნეტი.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
ექსპერიმენტის დასრულებამდე და შემდეგ მონაწილეებმა შეავსეს კითხვარები კოგნიტური ფუნქციების და ფსიქო-ემოციური მდგომარეობის შესაფასებლად.
შედეგებმა აჩვენა
მონაწილეებმა, რომლებმაც გამორთეს ინტერნეტი, სმარტფონის გამოყენების საშუალო დრო თითქმის გაანახევრეს: პირველ ჯგუფში - 5 საათი 14 წუთიდან დღეში 2 საათი 41 წუთამდე, მეორე ჯგუფში - 5 საათიდან 22 წუთიდან დღეში 3 საათამდე 10 წუთამდე.
ინტერნეტთან წვდომის აღდგენის შემდეგ, ეკრანთან გატარებული დრო კვლავ გაიზარდა პირველი ჯგუფის წევრებისთვის, მაგრამ მაინც დარჩა საშუალოდ 4 საათი და 25 წუთი.
კვლევის მონაწილეებმა ასევე დააფიქსირეს დადებითი ცვლილებები ტვინის ფუნქციონირებასა და ფსიქიკურ მდგომარეობაში.
- მათი მუდმივი ყურადღება - უნარი ნებაყოფლობით შეინარჩუნონ ყურადღება ერთ დავალებაზე - გაუმჯობესდა 10 წლით ახალგაზრდა ტვინის მახასიათებელ დონემდე.
- მონაწილეთა 90%-მა აღნიშნა ფსიქიკური ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება - და შედეგები უფრო დიდი იყო, ვიდრე ორი კვირის განმავლობაში ანტიდეპრესანტების მიღებით მიღწეული შედეგები. მათ აღიარეს, რომ თავს ცხოვრებით უფრო კმაყოფილად გრძნობდნენ.
„მონაცემებმა აჩვენა, რომ მხოლოდ ორი კვირა მობილური ინტერნეტის გარეშე იწვევს ფსიქიკური ჯანმრთელობის, კონცენტრაციის და პიროვნული კეთილდღეობის განცდის მნიშვნელოვან გაუმჯობესებას,“ წერენ მკვლევარები ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტიდან. „ისინიც კი, ვინც ბოლომდე ვერ შეასრულეს დავალება (ანუ ყოველდღე არ ბლოკავდნენ ინტერნეტს), აჩვენეს დადებითი დინამიკა, თუმცა ნაკლებად გამოხატული“.
როგორ მუშაობს
პოზიტიური ცვლილებების მთავარი მიზეზი, მეცნიერთა აზრით, იყო აქტივობის გადანაწილება: ადამიანებმა დაიწყეს მეტი დროის გატარება ბუნებაში, ვარჯიშში და პირად კომუნიკაციაში და არა ეკრანების საშუალებით.
მეცნიერები თვლიან, რომ ადამიანის ტვინი არ არის ადაპტირებული მუდმივ სტიმულაციასა და ინფორმაციის სიუხვის მიმართ. ჩვენ განვვითარდით ისეთ გარემოში, სადაც სოციალური ინტერაქცია და ახალი ამბები იშვიათი იყო. ახლა სმარტფონი გთავაზობთ ამას 24/7 - და ტვინი უბრალოდ ვერ უმკლავდება.
მთელ მსოფლიოში სულ უფრო მეტი ადამიანი აცნობიერებს თავის დამოკიდებულებას ინტერნეტ კავშირზე. თინეიჯერები და სტუდენტები ჩივიან, რომ მუდმივად ონლაინ რეჟიმში ყოფნა ართულებს მათ ღრმა პიროვნული კავშირების დამყარებას, საყვარელ ადამიანებთან ყოფნას და თუნდაც მხოლოდ ყოველდღიურ დავალებებზე კონცენტრირებას.
ეს ფაქტები ხელისუფლებისთვის შეუმჩნეველი არ დარჩენილა. აშშ-ში 9 შტატში უკვე დაწესებულია სკოლებში სმარტფონების გამოყენების აკრძალვა. მიზეზი არა მხოლოდ კონცენტრაციის დაქვეითება და ცუდი აკადემიური მოსწრებაა, არამედ კიბერბულინგის ზრდა და სტუდენტების ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუარესება.
დიდ ბრიტანეთში, სკოლებში სმარტფონების სრული აკრძალვა აქტიურად განიხილება 2024 წლის დასაწყისიდან; მასწავლებლების თქმით, ნაწილობრივმა შეზღუდვამაც კი უკვე დადებითი შედეგი გამოიღო - მოსწავლეები უფრო ყურადღებიანი და მოწესრიგებულები გახდნენ.
კვლევის ავტორები გეგმავენ გააგრძელონ მუშაობა და შეამოწმონ, იქნება თუ არა დადებითი ეფექტი, თუ დაიბლოკება არა მთელი ინტერნეტი, არამედ მხოლოდ სოციალური ქსელები, რომლებსაც ჩვენ ყველაზე აქტიურად ვიყენებთ. ასევე იგეგმება ქსელში წვდომის დაბლოკვის ეფექტის შესწავლა სხვა მოწყობილობებზე - ლეპტოპებზე და პლანშეტებზე.
5 პატარა ნაბიჯი ციფრული თავისუფლებისკენ
ინტერნეტზე მთლიანად უარის თქმა, არ არის ადვილი საქმე. აღნიშნულ კვლევაშიც კი, მონაწილეთა ნახევარზე ნაკლებმა საბოლოოდ შეძლო მკაცრად დაეცვა აკრძალვა. მაგრამ კარგი ამბავი ის არის, რომ ნაწილობრივი შეზღუდვები ასევე მოქმედებს.
რამდენიმე სტრატეგია, რომელიც დაგეხმარებათ შეამსუბუქოთ თქვენი ციფრული ტვირთი:
გამორთეთ ინტერნეტი ძილის წინ 1,5–2 საათით ადრე და არ ჩართოთ გაღვიძებისთანავე. კიდევ ერთმა კვლევამ, რომელიც ამჯერად ჩატარდა ნორვეგიაში, აჩვენა, რომ ძილის წინ გაჯეტით სარგებლობის მხოლოდ 1 საათი იპარავს 24 წუთის ღამის დასვენებას, ძილის ხარისხის გაუარესებით. ეკრანებიდან წამოსული ლურჯი სხივი და შთაბეჭდილებების გაუთავებელი ნაკადი ფანტავს ტვინს, ამცირებს მელატონინის გამომუშავებას და ხელს უშლის სრულფასოვან ძილს.
- ექსპერტები ასევე გვირჩევენ, ძილის დროს ტელეფონი რაც შეიძლება შორს დადოთ საწოლიდან - მაშინ უბრალოდ ძალიან დაიზარებთ ადგომას და მასთან მიახლოებას.
- გაწერეთ „ციფრული ფანჯრები“ თქვენს განრიგში. მაგალითად, შეამოწმეთ თქვენი ელფოსტა და მყისიერი მესინჯერები დღეში მხოლოდ 3-ჯერ, გარკვეულ დროს.
- გამოიყენეთ აპლიკაციები, რომლებიც დაგეხმარებათ შეზღუდოთ წვდომა სოციალურ ქსელებში ან ზოგადად ინტერნეტში.
- შეეცადეთ შეავსოთ თავისუფალი დრო აქტივობებით: სეირნობა, სპორტი, კითხვა, მეგობრებთან შეხვედრა. ამ დროს კი გამორთეთ ზარი.
