პათოლოგიური მოტეხილობა
- მოგეხსენებათ, ჩვეულებრივი მოტეხილობა ჯანსაღი ძვლის მნიშვნელოვანი ტრავმული დაზიანების შედეგია. მისგან განსხვავებით, პათოლოგიურია მოტეხილობა, რომელიც მცირე ტრავმის შედეგად ან სპონტანურად (თავისთავად) ვითარდება. ის ქალებში უფრო ხშირად გვხვდება, ვიდრე მამაკაცებში. წესისამებრ, პათოლოგიური მოტეხილობა ვითარდება ძვალში, რომელიც უკვე დაზიანებულია პათოლოგიური პროცესით - ოსტეოპოროზით, ძვლის კეთილთვისებიანი ან ავთვისებიანი სიმსივნით ან სხვა ლოკალიზაციის სიმსივნეთა მეტასტაზებით. გარდა ამისა, პათოლოგიური მოტეხილობა შეიძლება იყოს ამა თუ იმ გენეტიკური პათოლოგიის, ჰორმონული დარღვევის, ვიტამინების დეფიციტისა თუ ძვლის ტვინის დაავადების განსაკუთრებით ადრეული გამოვლინება. ეს იმას ნიშნავს, რომ მოტეხილობა ვითარდება ჯერ კიდევ იმ ეტაპზე, როდესაც ჩამოთვლილ დაავადებათა კლინიკური სურათი სრულად არ არის გაშლილი. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, პათოლოგიური მოტეხილობა დაავადების პირველი სიმპტომია. ამის გამო პათოლოგიური მოტეხილობის შემთხვევაში ტრავმატოლოგები ყოველთვის ითვალისწინებენ მთელი რიგი პათოლოგიის მსგავსი გამოვლინების შესაძლებლობას და სათანადო სადიაგნოსტიკო კვლევებს გეგმავენ.
- როდის ჩნდება პათოლოგიური მოტეხილობის რისკი?
- იმ დაავადებათა ჩამონათვალი, რომლებმაც შეიძლება პათოლოგიური მოტეხილობა გამოიწვიონ, საკმაოდ ვრცელია, თუმცა პირველ რიგში მაინც ოსტეოპოროზი უნდა დავასახელოთ. ამ დროს ძვალი მყიფეა და მოტეხილობისკენ არის მიდრეკილი. ოსტეოპოროზით გამოწვეული მოტეხილობა უმთავრესად ასაკოვან ქალებს შორის გვხვდება. როგორც უკვე მოგახსენეთ, პათოლოგიური მოტეხილობა ხშირია ავთვისებიანი და კეთილთვისებიანი სიმსივნეებით ძვლის დაზიანების დროსაც. პათოლოგიური მოტეხილობის მიზეზად ასევე შეიძლება იქცეს ნეიროგენული დისტროფიული პროცესები, მაგალითად, სირინგომიელია. პათოლოგიური მოტეხილობა ვითარდება პეჯეტის დაავადების შემთხვევაშიც. ეს არის პათოლოგია, რომლის დროსაც დარღვეულია ძვლის რემოდელირების პროცესი ანუ ნორმალური თანაფარდობა ძვლის წარმოქმნასა და რეზორბციას შორის. შედეგად ვითარდება ძვლების დეფორმაცია და მოტეხილობისკენ მიდრეკილება. დაავადება უმთავრესად ხანში შესულებს შორის გვხვდება. პათოლოგიური მოტეხილობის კიდევ ერთი მიზეზია ჰიპერპარათირეოიდიზმი - მდგომარეობა, როდესაც მომატებულია ფარისებრახლო ჯირკვლების ჰორმონის სეკრეცია. ამ დროს ვითარდება ჰიპერპარათირეოიდული ოსტეოდისტროფია. გარდა აღნიშნულისა, პათოლოგიური მოტეხილობის მიზეზად შეიძლება იქცეს დაუსრულებელი ოსტეოგენეზი და ძვლების სისტემური დაავადებაც, შედარებით იშვიათად - ძვლის ანთებითი დაავადებები, ოსტეომიელიტი, ტუბერკულოზი.
- განსხვავდება თუ არა პათოლოგიური მოტეხილობა ბანალური ტრავმული მოტეხილობისგან კლინიკური გამოვლინებით? უმეტესად სად არის ლოკალიზებული ასეთი მოტეხილობა?
- თუ არ ჩავთვლით იმ გარემოებას, რომ პათოლოგიური მოტეხილობის რიგ შემთხვევაში აშკარაა ძირითადი დაავადების სიმპტომები, თავად მოტეხილობის გამოვლინება ისეთივეა, როგორიც ჩვეულებრივი ტრავმული მოტეხილობისა. თავს იჩენს მოტეხილობისთვის დამახასიათებელი ისეთი შეფარდებითი სიმპტომები, როგორიც არის ტკივილი, მოტეხილობის არის შეშუპება, ჰემატომა (სისხლჩაქცევა), დაზიანებული კიდურის ფუნქციის დარღვევა და მოტეხილობის აბსოლუტური სიმპტომები - კიდურის უჩვეულო მდებარეობა, მოტეხილი ფრაგმენტების პათოლოგიური მოძრაობა, კრეპიტაცია (თავისებური ხმიანობა). ღია მოტეხილობის დროს ჭრილობაში ჩანს ძვლის ნაწილები. პათოლოგიური მოტეხილობის ლოკალიზაცია გამომწვევ მიზეზზეა დამოკიდებული. კომპრესიული (ზეწოლის შედეგად განვითარებული) მოტეხილობა უმეტესად ხერხემლის გულმკერდის XI-XII მალებისა და წელის I მალის სხეულზე ვითარდება, ოსტეოპოროზის დროს კი ბარძაყის ყელის არეში.
- რის საფუძველზე ვარაუდობს ექიმი პათოლოგიური მოტეხილობის არსებობას? როგორ ხდება მისი დიაგნოსტიკა?
- ყოველთვის, როცა მოტეხილობა მცირე ტრავმას მოსდევს ან თავისთავად, ტრავმის გარეშე ვითარდება, ექიმი პათოლოგიურ მოტეხილობას ვარაუდობს. რიგ შემთხვევაში მოტეხილობას შესაძლოა წინ უძღოდეს ტკივილი და დისკომფორტი იმ არეში, სადაც შემდგომ მოტეხილობა განვითარდება. გარდა ამისა, როდესაც ცნობილია, რომ პაციენტს აქვს დაავადება, რომლის დროსაც დიდია პათოლოგიური მოტეხილობის განვითარების რისკი, მოტეხილობის შემთხვევაში ექიმი ყოველთვის ითვალისწინებს ძირითად დაავადებასთან მის შესაძლო კავშირს. პათოლოგიური მოტეხილობის შემთხვევაში დიაგნოსტიკა ორ მომენტს მოიცავს: თავად მოტეხილობის არსებობის დადგენას და მისი გამომწვევი დაავადების დაზუსტებას. მოტეხილობის არსებობა-არარსებობის დასადგენად რენტგენოგრაფიას მიმართავენ. დიაგნოსტიკის ოქროს სტანდარტია მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია. მოტეხილობის დადასტურების შემდეგ რენტგენოგრაფიას იმეორებენ თვეში ერთხელ დაზიანებული ძვლის კონსოლიდაციის პროცესის გასაკონტროლებლად. საპასუხისმგებლო მომენტია პათოლოგიური მოტეხილობის გამომწვევი დაავადების დადგენა, რისთვისაც შესაძლოა საჭირო გახდეს სხვადასხვა ლაბორატორიული თუ ინსტრუმენტული გამოკვლევის ჩატარება. ზოგჯერ პათოლოგიური მოტეხილობის გამომწვევი პროცესის ბუნების დასადგენად საჭიროა ბიოფსია.
- როგორია მკურნალობის ტაქტიკა პათოლოგიური მოტეხილობის დროს? განსხვავდება თუ არა პათოლოგიურ და ჩვეულებრივ ტრავმულ მოტეხილობათა მკურნალობის ხანგრძლივობა?
- პათოლოგიური მოტეხილობის შემთხვევაში მკურნალობის ტაქტიკა არ განსხვავდება ჩვეულებრივი ტრავმული მოტეხილობის მკურნალობისგან. ის ძირითადად კონსერვატიულია, გულისხმობს იმობილიზაციას. შეხორცება, წესისამებრ, იმდენივე ხანს მიმდინარეობს, რამდენ ხანსაც ტრავმული მოტეხილობის დროს. ბუნებრივია, ეს არ ეხება ძვლის ავთვისებიანი სიმსივნეების ან ძვლის მეტასტაზური დაზიანების გამო განვითარებულ მოტეხილობებს. ბოლო დროს აქტიურად გამოიყენება ოპერაციული მკურნალობის მეთოდებიც - ოსტეოსინთეზი და ენდოპროთეზირება. თავად მოტეხილობის მკურნალობასთან ერთად მნიშვნელოვანია მისი გამომწვევი პათოლოგიის მკურნალობაც. ძირითადი დაავადების სათანადო მკურნალობა აუცილებელია, აღნიშნულის გარეშე მხოლოდ მოტეხილობის მკურნალობა უშედეგო იქნება.
- რას ურჩევდით პაციენტებს პათოლოგიური მოტეხილობის თავიდან ასაცილებლად?
- უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია ყველა იმ რეკომენდაციის შესრულება, რომელსაც ოსტეოპოროზის პროფილაქტიკისთვის იძლევიან სპეციალისტები. საზოგადოდ, ცხოვრების ჯანსაღი წესი და სწორი კვება ნებისმიერი პათოლოგიის თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია. გარდა ამისა, ძალიან მნიშვნელოვანია იმ დაავადებების დროული, პროფილაქტიკური დიაგნოსტიკა, რომლებმაც შეიძლება პათოლოგიური მოტეხილობა გამოიწვიონ.