/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.left */ ado.slave('adoceanadvertlinegemlehhvkgtg', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.Right */ ado.slave('adoceanadvertlinegezllnkselsb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.header */ ado.slave('adoceanadvertlinegewmceopopnw', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.Top */ ado.slave('adoceanadvertlinegeldphnqspnx', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.C1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegerbrkgwogih', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

რუბრიკები

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.A1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegeuakedjfski', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

ოჯახის მკურნალის ანონსი

ჟურნალის გამოწერა შეგიძლიათ საიტიდან
www.elva.ge

-მოგესალმებიᲗ პასუხი 10 დᲦეᲨი მოვა და ამ დროს ალბაᲗ ექიმᲗანაც გვექნება ვიზიტი Თუმცა Თქვენი აზრი უფრო მაინტერესებს, მყავს 2 წლის ბიᲭუნა, ხᲨირად ემარᲗება ყელის ინფექცია, ცივი წყალიც რომ დალიოს ეგრევე უცივდება, ისევე როგორც მე, 36 წლის ვარ, ნაყინს ვერ ვᲭამ რადგან ყელი ეგრევე მიცივდება,მეწყება ტკივილი და ვირუსი, Ჩემი Შვილიც მე მგავს, სუსტი გლანდდბი აქვს, მოკლედ რომ არ გავაგრᲫელო, გაცივდა, ჯერ ყელის ტკივილიᲗ ᲨეწიᲗლებიᲗ დაეწყო და გადაეზარდა გრიპᲨი, გამოკეᲗდა ექიმᲗან გყვავდა დაუნიᲨნა წამლები, 1 კვირაᲨი გამოკეᲗდა, ახლა 8 დᲦეა გასული რაც გამოკეᲗდა და ისევ დაეწყო სიცხეები 37.8 მაგრამ გრიპი არ აქვს, არც აცემინებს, არც ცხვირიდან სისველე არ აქვს, ცოტა პირᲨი აქვს უსიამოვნო სუნი, ამოსდის უკანა კბილები, ᲨეიᲫლება Თუ არა ეს იყოს კბილის ბრალი? Თუ ისევ ყელის ბაქტერიაა? ექიმᲗან ვიზიტი გვაქვს მაგრამ 1 კვირაᲨი, ველი Თქვენს პასუხს და კიდევ იმუნიტეტის ასამაᲦლებლად რა გავაკეᲗო ბავᲨვისაᲗვის? მადლობა წინასწარ

-მოგესალმებიᲗ, ხᲨირად გწერᲗ ხოლმე.მოკლედ მყავს 20 Თვის ბიᲭი, დადის კერᲫო ბაᲦᲨი, დᲦეს გამოვიყვანეᲗ ბაᲦიდან დროებიᲗ რადგან, აქვს კოკსაკის ვირუსი, გუᲨინ დილიᲗ არაფერი ჰქონდა, საᲦამოს უმნიᲨვნელოდ ხოლო დᲦეს უკვე დააყარა, Თუმცა სახე და ზურგი სუფᲗა აქვს, სიცხეც არ აქვს, ᲧელᲨი ზემოᲗ ᲗეᲗრად აქვს ლაქები ერᲗი Თვის წინ ენტერო ვირუსიც გამოსცადა,ხოლო 1 წლის წინ ანუ როცა 6 Თვის იყო როტა ვირუსიც, ვცხოვრობᲗ ანტალიაᲨი, აქ ყველა ავად არის არ ვიცი რატომ,მოკლედ მაინტერესებს ვიყავიᲗ პედიატრᲗან დᲦეს და გვიᲗხრა ᲗავისიᲗ გავაო , ნუᲗუ არ არსებობს რაიმე წამალი? და როდის გავუᲨვა ბაᲦᲨი? დაემარᲗა დᲦეს 12.09.2024. მადლობა Თქვენ

-გამარჯობა, დეკემბერᲨი Ჩემი ბუᲭი გახდება 2 წლის, ასსვე ავᲦნიᲨნავ იზრდდბა ორ ენოვან ოჯახᲨი, მეუᲦლე Თურქი მყავს, მე ქარᲗველი ვარ, ახლა გადავიდეᲗ ᲨეკიᲗხვაზე, როცა ცეᲫახი სახელს იყურება ეგრევე მომხედავს ხოლმე, ხანდახან სამჯერ ვეᲫახი არ იყურება მაგრამ იცინის, მეᲗამაᲨება ᲗიᲗქის ვერ გაიგო, Თვალის კონტაქტი გვაქვს, როცა ვესაუბრები, მიყურებს ᲗვალებᲨი.. Ჩამეხუტე მაკოცე ყველაფერს ამას აკეᲗებს, არ საუბრობს ჯერ, მხოლიდ დედა და მამას ამბობს, Თუმცა რასაც ვესაუბრები ესმის ყველაფერი, ხანდახან როცა რაᲦაცას ვუᲨლი იბუტება და გარბის, ხან კივის, საᲭმელი Თუ არ მოეწონა არ მიირᲗმევს, ᲗეფᲨიდან ორნაირ საკვებს ირᲩევს, როცა Ძილი ერევა იწყებს ტირილს, ვარდება პანიკაᲨი, ᲗავისიᲗ ჯერ არ დაუწყია Ჭამა, უნდა მაგრამ რომ არ მოიᲗხვაროს სახე არ ვაᲫლევ კოვზს, მოკლედ რაც ავᲦწერე არის Თუ არა აუტიზმის მანიᲨნებელი? პედიატრᲗან რანდევუ ავიᲦეᲗ მაგრამ დიდი დროა რანდევუმდე, ამიტომ გწერᲗ, Თქვენი აზრი Ძალიან მაინტერესებს.Ჩაციკლული ვარ ამ აუტიზმზე, ყველას აქვს ᲗიᲗქმის და უკვე ტვინᲨი სულ აუტიზმი მიტრიალებს, როცა ცესაუბრები მოსმენა დიდაᲗ არ უყვარს სულ გაფბის ან ᲗამაᲨობს, მანქანებიᲗ Ჩვეულებრივ ᲗამაᲨობს, ატარებს, ბორბლებს არ ატრიალებს როგორც სᲩვევიაᲗ აუტისტებს.რომ არ საუბრობს არის Თუ არა პრობლემა?

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.A2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegelpqjfspjnr', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.B1 */ ado.slave('adoceanadvertlinegeocirjtildc', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

დიეტოლოგია

ქარხალა

ქარხალა
დამარილებული ქარხალა (რუსულად “კილკა”) და ზეთში ჩაწყობილი შპროტი საბჭოთა პერიოდში სახალხო “დელიკატესად” მიიჩნეოდა.

ქარხალას პოპულარიზაციაში და მისთვის ტრადიციული, ყველასათვის საყვარელი პროდუქტის სტატუსის მინიჭებაში დიდი როლი შეასრულა მისმა სიიაფემაც. დღეს ამ პროდუქტს ბევრი ისევე გემრიელად შეექცევა, როგორც ათი ან თუნდაც ოცი წლის წინ.

შეგახსენებთ, რომ ქარხალა თევზის კონკრეტული სახეობა არ არის. ეს გახლავთ კრებითი სახელი ქაშაყისებრთა ოჯახის მცირე ზომის ვერცხლისფერი, გუნდად მცხოვრები თევზებისა (მათი მაქსიმალური სიგრძე 15 სმ-ია, გარეგნულად ჰგვანან ქაშაყს, თუმცა გაცილებით მცირე ზომისანი არიან).

ყველა ამ თევზს აქვს თავისებური ქერცლი, რომელიც წააგავს გემის კილს, ხერხემალს, ამიტომაც თევზებმა შეიძინეს რუსული სახელწოდება “კილკა”. ამგვარად, ქარხალა, ფაქტობრივად, ევროპული შპროტია, ასევე - ტიულკას მრავალი სახეობა (კასპიური, შავი ზღვის, აზოვურ-შავი ზღვის, ბალტიური, არაბული, მსხვილთვალა). აღნიშნული სახეობები ბინადრობენ როგორც მლაშე, ასევე მტკნარ წყალში. თევზების პოპულაციათა უმრავლესობა გვხვდება ბალტიის, შავ, ნორვეგიის, ხმელთაშუა და ჩრდილოეთის ზღვებში. ამ თევზების ჭერას ძირითადად მისდევენ რუსეთი, ლატვია, უკრაინა, დანია, ნორვეგია და ბულგარეთი. ყოველწლიურად იჭერენ 600 ტონაზე მეტ ქარხალას.

/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */ ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

მსოფლიო ბაზარზე განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს დაკონსერვებული შპროტი და დამარილებული ქარხალა. ეს თევზი გამორჩეული ბრენდია ესტონეთის დედაქალაქში. ფაქტობრივად, ის ბალტიისპირეთის ულამაზესი ქალაქის - ტალინის გასტრონომიული სიმბოლოა, შპროტის კონსერვის ქილა კი ტალინის გამოსახულებით დღეს მთელ მსოფლიოშია ცნობილი.

ტალინური ქარხალა პირველად აღწერა ჰანს აირმანმა, შვედმა დიპლომატმა, თავის წიგნში, რომელიც მე-17 საუკუნის 70-იან წლებში გამოსცა. წიგნში აღწერილია დიპლომატის მოგზაურობა მოსკოვში. სხვათა შორის, 1710 წლამდე ბალტიის აკვატორიას სრულად დაუფლებულნი იყვნენ შვედები. სწორედ მათ გაუსინჯეს პირველად გემო პატარა თევზუკებს და შეაფასეს მათი კვებითი ღირებულება. არსებობს ასეთი გამოთქმაც, რომ თუ ზღვაში ქარხალა გადააქვთ, შვედებს გარდაუვალი სიკვდილი ემუქრებათ.

შეკითხვა ექიმს
<p>გამარჯობა, ვარ 59 კილო და მინდა წონის დაკლება. უკვე საკმაოდ დიდი ხანია არ ვიღებ შაქრის არანაირ სახეობას ხილის გარდა, არ ვჭამ ხორცს (გარკვეული მიზეზების გამო) ზეთში არაფერს არ ვწვავ,მარტო ვაცხობ და ვიკვებები დღეში 3 ჯერ, ვცდილობ დავიკლო წონაში, მაგრამ პირიქით ვიმატებს. იქნებ მირჩიოთ რამე ან დამანახოთ სად ვუშვებ შეცდომას? სიმაღლე 163. დიდი მადლობა წინასწარ.</p>

თევზის კონსერვების წარმოშობა კი უშუალო კავშირშია დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების პერიოდებთან. იმ ეპოქაში წარმოიშვა ხანგრძლივად შესანახი მარაგის შექმნის საჭიროება. ევროპაში პოპულარული გახდა ხილის, ბოსტნეულისა და ხორცის კონსერვები, რუსეთში კი უპირატესობას თევზის კონსერვებს ანიჭებდნენ.

მე-19 საუკუნეში რუსეთში ინტენსიურად მისდევდნენ ცქვრინის, თავდიდას (იგივე ღლაბუტას) და ტარაღანას კონსერვების წარმოებას, საბჭოთა პერიოდში კი განსაკუთრებით პოპულარული გახდა “კილკა ტომატში”. ამაში დიდი როლი შეასრულა ნიკიტა ხრუშჩოვმა, რომელმაც პირადად მოინახულა ქერჩის თევზის საწარმო და გემო გაუსინჯა ახალ პროდუქტს. საყოველთაო აღიარება ქარხალამ არა მხოლოდ გემოს გამო მოიპოვა, არამედ დაბალი ფასის წყალობითაც. აქვე აღვნიშნავ, რომ ტომატში ჩაწყობილი ქარხალა ნაკლებად სასარგებლოა, ვიდრე დაჭერისთანავე შემწვარი ან დამარილებული თევზი.

შემადგენლობა და სასარგებლო თვისებები

ქარხალა მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, რომლებიც კეთილისმყოფელ გავლენას ახდენს ადამიანის გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე. ეს ნივთიერებები აქვეითებს მავნე ლიპოპროტეიდებისა და ტრიგლიცერიდების დონეს სისხლში, შესაბამისად, ავლენს ათეროსკლეროზის საწინააღმდეგო მოქმედებას. ქარხალა უხვად შეიცავს D ვიტამინს, კალციუმსა და ფოსფორს, რომლებიც ხელს უწყობს ძვლოვანი ქსოვილის განმტკიცებას. აქედან გამომდინარე, ის საჭიროა ყველასათვის, განსაკუთრებით კი ბავშვებისთვის, ორსულებისა და ხანდაზმულებისთვის.

ქარხალას კერძები რეკომენდებულია დასუსტებული, დაავადებული ადამიანებისთვის, რადგან ეს პროდუქტი ადვილად ასათვისებელი ცილებისა და ვიტამინების შემცველობით გამოირჩევა. 100 გრამი ქარხალა საშუალოდ 135 კკალორიას შეიცავს.

საინტერესო ფაქტები:

  • 100 გრამი ქარხალა შეიცავს ცილების სადღეღამისო ნორმას.
  • დამარილებულ ქარხალაში გაცილებით მეტი ვიტამინია, ვიდრე დაკონსერვებულში. კონსერვაციის დროს ვიტამინებისა და სხვა სასარგებლო ნივთიერებების დიდი ნაწილი იშლება, მაშინ როცა დამარილებისას მათი უმრავლესობა ნარჩუნდება.
  • ქარხალა სასურველია თავიანად მიირთვათ. თევზუკებს მცირე ზომის და, რაც მთავარია, იოლად მოსანელებელი ფხები აქვთ. ადამიანის ორგანიზმი შესანიშნავად ინელებს ქარხალას თავს და ამავე დროს დამატებით მიკროელემენტებსა და ვიტამინებსაც იღებს.
  • ქარხალას კვებით ღირებულებას განსაზღვრავს არა მისი რბილობი ანუ ხორცი, არამედ ფარფლები, ქერცლი, ფხები და თავი. სწორედ ეს ნაწილები შეიცავს დიდი რაოდენობით ფოსფორსა და კალციუმს. ამიტომაც უნდა იცოდეთ მათი სწორად ჭამა: თევზუკები მთლიანად უნდა მიირთვათ, ხორცი ხერხემლისგან არ უნდა გააცალკეოთ.
  • ქარხალა რეგულარულად უნდა მიირთვან ოსტეოპოროზით დაავადებულებმა.

მავნებლობა და უკუჩვენებები

ყურადღება მიაქციეთ, რომ ქარხალას კონსერვები არ არის რეკომენდებული მათთვის, ვისაც საჭმლის მომნელებელი სისტემის პრობლემები აღენიშნება. თევზის კონსერვები (საზოგადოდ, ყოველგვარი კონსერვი) შეიცავს ძმარს, სხვადასხვა ნივთიერებასა და დანამატს, რომლებიც აღიზიანებს კუჭ-ნაწლავის ლორწოვან გარსს. გარდა ამისა, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის პათოლოგიების მქონე პირებმა არ უნდა მიირთვან დამარილებული ქარხალა (სასურველია მხოლოდ შემწვარი), რადგან 100 გრამ ასეთ თევზში ნატრიუმის ორმაგი სადღეღამისო დოზაა.

კომენტარები (0)
გააკეთე კომენტარი
სახელი *
კომენტარი *
*კომენტარი, რომელიც შეიცავს უხამსობას, დისკრედიტაციას, შეურაცხყოფას, ძალადობისკენ მოწოდებას, სიძულვილის ენას, კომერციული ხასიათის რეკლამას, წაიშლება საიტის ადმინისტრაციის მიერ.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ 2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegexcihqsorul', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.B2 */ ado.slave('adoceanadvertlinegezonfnieurf', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

კატეგორიის სხვა სტატიები

ორაგულის სასარგებლო თვისებები
ორაგულის სასარგებლო თვისებები
ორაგული ორაგულისებრთა ოჯახის გამორჩეული წარმომადგენელია. ამ თევზის სხეული დაფარულია წვრილი ქერცლით.
სრულად
დასავლური დიეტა - ყველაზე მავნე რაციონი
დასავლური დიეტა - ყველაზე მავნე რაციონი
ნაწლავის მიკროფლორა გავლენას ახდენს ჯანმრთელობის ბევრ ინდიკატორზე და დამოკიდებულია კვებასა და ცხოვრების წესზე.
სრულად
სუპერ საკვები უკეთესი საჭმლის მონელებისთვის
სუპერ საკვები უკეთესი საჭმლის მონელებისთვის
საჭმლის მომნელებელი სისტემის ჯანმრთელობის ერთ-ერთი ყველაზე მარტივი რჩევაა ჯანსაღი საკვების მიღება.
სრულად
5 ნიშანი იმისა, რომ თქვენი კვების რაციონი სრულყოფილი და  ჯანსაღია
5 ნიშანი იმისა, რომ თქვენი კვების რაციონი სრულყოფილი და ჯანსაღია
ყოველდღიურად ჩვენმა სხეულმა უნდა მიიღოს სხვადასხვა საკვები ნივთიერებები, ვიტამინები და მინერალები.
სრულად
როგორ ვიკვებოთ, როცა თირკმელში კენჭები გვაქვს
როგორ ვიკვებოთ, როცა თირკმელში კენჭები გვაქვს
თირკმლის კენჭები, ანუ უროლითიაზი, გავრცელებული და მტკივნეული მდგომარეობაა, რომელიც მილიონობით ადამიანს აწუხებს მთელ მსოფლიოში.
სრულად
10 რჩევა მათ, ვისაც წონის სწრაფად დაკლება სურს - რა არის სწრაფი დიეტა
10 რჩევა მათ, ვისაც წონის სწრაფად დაკლება სურს - რა არის სწრაფი დიეტა
წარმოგიდგენთ 10 რჩევას მათთვის, ვისაც წონაში სწრაფად დაკლება სურს.
სრულად
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.b3_desktop */ ado.slave('adoceanadvertlinegerbhlkrglvj', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });

სამკურნალო წერილები

სახსრების დაავადებას ფიჭვის წიწვების საფენი უხდება
სახსრების დაავადებას ფიჭვის წიწვების საფენი უხდება
ასაკში, წონის მატებასთან ერთად, სახსრების პრობლემებიც დამეწყო.
სრულად

სამკურნალო წერილები

გემრიელი წნევის წამალი - დაგჭირდებათ ჭარხალი, თაფლი და შტოში
გემრიელი წნევის წამალი - დაგჭირდებათ ჭარხალი, თაფლი და შტოში
ძალიან მინდა, თქვენს მკითხველებს ვასწავლო ჩემი საყვარელი წამლის რეცეპტი,
სრულად

სამკურნალო წერილები

კამა კლიმაქსის დროს კარგი საშუალებაა
კამა კლიმაქსის დროს კარგი საშუალებაა
კამის წყალი ხელს უწყობს მენოპაუზის უარყოფითი სიმპტომების მოხსნას, ალების რაოდენობის შემცირებას და ძილის ნორმალიზებას.
სრულად

ქარხალა - მკურნალი.გე

ენციკლოპედიაგამომთვლელებიფიტნესიმერკის ცნობარიმთავარიკლინიკებიექიმებიჟურნალი მკურნალისიახლეებიქალიმამაკაციპედიატრიასტომატოლოგიაფიტოთერაპიაალერგოლოგიადიეტოლოგიანარკოლოგიაკანი, კუნთები, ძვლებიქირურგიაფსიქონევროლოგიაონკოლოგიაკოსმეტოლოგიადაავადებები, მკურნალობაპროფილაქტიკაექიმები ხუმრობენსხვადასხვაორსულობარჩევებიგინეკოლოგიაუროლოგიაანდროლოგიარჩევებიბავშვის კვებაფიზიკური განვითარებაბავშვთა ინფექციებიბავშვის აღზრდამკურნალობასამკურნალო წერილებიხალხური საშუალებებისამკურნალო მცენარეებიდერმატოლოგიარევმატოლოგიაორთოპედიატრავმატოლოგიაზოგადი ქირურგიაესთეტიკური ქირურგიაფსიქოლოგიანევროლოგიაფსიქიატრიაყელი, ყური, ცხვირითვალიკარდიოლოგიაკარდიოქირურგიაანგიოლოგიაჰემატოლოგიანეფროლოგიასექსოლოგიაპულმონოლოგიაფტიზიატრიაჰეპატოლოგიაგასტროენტეროლოგიაპროქტოლოგიაინფექციურინივთიერებათა ცვლაფიტნესი და სპორტიმასაჟიკურორტოლოგიასხეულის ჰიგიენაფარმაკოლოგიამედიცინის ისტორიაგენეტიკავეტერინარიამცენარეთა მოვლადიასახლისის კუთხემედიცინა და რელიგიარჩევებიეკოლოგიასოციალურიპარაზიტოლოგიაპლასტიკური ქირურგიარჩევები მშობლებსსინდრომიენდოკრინოლოგიასამედიცინო ტესტიტოქსიკოლოგიამკურნალობის მეთოდებიბავშვის ფსიქოლოგიაანესთეზიოლოგიაპირველი დახმარებადიაგნოსტიკაბალნეოლოგიააღდგენითი თერაპიასამედიცინო ენციკლოპედიასანდო რჩევები

ქარხალა

ქარხალას პოპულარიზაციაში და მისთვის ტრადიციული, ყველასათვის საყვარელი პროდუქტის სტატუსის მინიჭებაში დიდი როლი შეასრულა მისმა სიიაფემაც. დღეს ამ პროდუქტს ბევრი ისევე გემრიელად შეექცევა, როგორც ათი ან თუნდაც ოცი წლის წინ.

შეგახსენებთ, რომ ქარხალა თევზის კონკრეტული სახეობა არ არის. ეს გახლავთ კრებითი სახელი ქაშაყისებრთა ოჯახის მცირე ზომის ვერცხლისფერი, გუნდად მცხოვრები თევზებისა (მათი მაქსიმალური სიგრძე 15 სმ-ია, გარეგნულად ჰგვანან ქაშაყს, თუმცა გაცილებით მცირე ზომისანი არიან).

ყველა ამ თევზს აქვს თავისებური ქერცლი, რომელიც წააგავს გემის კილს, ხერხემალს, ამიტომაც თევზებმა შეიძინეს რუსული სახელწოდება “კილკა”. ამგვარად, ქარხალა, ფაქტობრივად, ევროპული შპროტია, ასევე - ტიულკას მრავალი სახეობა (კასპიური, შავი ზღვის, აზოვურ-შავი ზღვის, ბალტიური, არაბული, მსხვილთვალა). აღნიშნული სახეობები ბინადრობენ როგორც მლაშე, ასევე მტკნარ წყალში. თევზების პოპულაციათა უმრავლესობა გვხვდება ბალტიის, შავ, ნორვეგიის, ხმელთაშუა და ჩრდილოეთის ზღვებში. ამ თევზების ჭერას ძირითადად მისდევენ რუსეთი, ლატვია, უკრაინა, დანია, ნორვეგია და ბულგარეთი. ყოველწლიურად იჭერენ 600 ტონაზე მეტ ქარხალას.

მსოფლიო ბაზარზე განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს დაკონსერვებული შპროტი და დამარილებული ქარხალა. ეს თევზი გამორჩეული ბრენდია ესტონეთის დედაქალაქში. ფაქტობრივად, ის ბალტიისპირეთის ულამაზესი ქალაქის - ტალინის გასტრონომიული სიმბოლოა, შპროტის კონსერვის ქილა კი ტალინის გამოსახულებით დღეს მთელ მსოფლიოშია ცნობილი.

ტალინური ქარხალა პირველად აღწერა ჰანს აირმანმა, შვედმა დიპლომატმა, თავის წიგნში, რომელიც მე-17 საუკუნის 70-იან წლებში გამოსცა. წიგნში აღწერილია დიპლომატის მოგზაურობა მოსკოვში. სხვათა შორის, 1710 წლამდე ბალტიის აკვატორიას სრულად დაუფლებულნი იყვნენ შვედები. სწორედ მათ გაუსინჯეს პირველად გემო პატარა თევზუკებს და შეაფასეს მათი კვებითი ღირებულება. არსებობს ასეთი გამოთქმაც, რომ თუ ზღვაში ქარხალა გადააქვთ, შვედებს გარდაუვალი სიკვდილი ემუქრებათ.

თევზის კონსერვების წარმოშობა კი უშუალო კავშირშია დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების პერიოდებთან. იმ ეპოქაში წარმოიშვა ხანგრძლივად შესანახი მარაგის შექმნის საჭიროება. ევროპაში პოპულარული გახდა ხილის, ბოსტნეულისა და ხორცის კონსერვები, რუსეთში კი უპირატესობას თევზის კონსერვებს ანიჭებდნენ.

მე-19 საუკუნეში რუსეთში ინტენსიურად მისდევდნენ ცქვრინის, თავდიდას (იგივე ღლაბუტას) და ტარაღანას კონსერვების წარმოებას, საბჭოთა პერიოდში კი განსაკუთრებით პოპულარული გახდა “კილკა ტომატში”. ამაში დიდი როლი შეასრულა ნიკიტა ხრუშჩოვმა, რომელმაც პირადად მოინახულა ქერჩის თევზის საწარმო და გემო გაუსინჯა ახალ პროდუქტს. საყოველთაო აღიარება ქარხალამ არა მხოლოდ გემოს გამო მოიპოვა, არამედ დაბალი ფასის წყალობითაც. აქვე აღვნიშნავ, რომ ტომატში ჩაწყობილი ქარხალა ნაკლებად სასარგებლოა, ვიდრე დაჭერისთანავე შემწვარი ან დამარილებული თევზი.

შემადგენლობა და სასარგებლო თვისებები

ქარხალა მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, რომლებიც კეთილისმყოფელ გავლენას ახდენს ადამიანის გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე. ეს ნივთიერებები აქვეითებს მავნე ლიპოპროტეიდებისა და ტრიგლიცერიდების დონეს სისხლში, შესაბამისად, ავლენს ათეროსკლეროზის საწინააღმდეგო მოქმედებას. ქარხალა უხვად შეიცავს D ვიტამინს, კალციუმსა და ფოსფორს, რომლებიც ხელს უწყობს ძვლოვანი ქსოვილის განმტკიცებას. აქედან გამომდინარე, ის საჭიროა ყველასათვის, განსაკუთრებით კი ბავშვებისთვის, ორსულებისა და ხანდაზმულებისთვის.

ქარხალას კერძები რეკომენდებულია დასუსტებული, დაავადებული ადამიანებისთვის, რადგან ეს პროდუქტი ადვილად ასათვისებელი ცილებისა და ვიტამინების შემცველობით გამოირჩევა. 100 გრამი ქარხალა საშუალოდ 135 კკალორიას შეიცავს.

საინტერესო ფაქტები:

  • 100 გრამი ქარხალა შეიცავს ცილების სადღეღამისო ნორმას.
  • დამარილებულ ქარხალაში გაცილებით მეტი ვიტამინია, ვიდრე დაკონსერვებულში. კონსერვაციის დროს ვიტამინებისა და სხვა სასარგებლო ნივთიერებების დიდი ნაწილი იშლება, მაშინ როცა დამარილებისას მათი უმრავლესობა ნარჩუნდება.
  • ქარხალა სასურველია თავიანად მიირთვათ. თევზუკებს მცირე ზომის და, რაც მთავარია, იოლად მოსანელებელი ფხები აქვთ. ადამიანის ორგანიზმი შესანიშნავად ინელებს ქარხალას თავს და ამავე დროს დამატებით მიკროელემენტებსა და ვიტამინებსაც იღებს.
  • ქარხალას კვებით ღირებულებას განსაზღვრავს არა მისი რბილობი ანუ ხორცი, არამედ ფარფლები, ქერცლი, ფხები და თავი. სწორედ ეს ნაწილები შეიცავს დიდი რაოდენობით ფოსფორსა და კალციუმს. ამიტომაც უნდა იცოდეთ მათი სწორად ჭამა: თევზუკები მთლიანად უნდა მიირთვათ, ხორცი ხერხემლისგან არ უნდა გააცალკეოთ.
  • ქარხალა რეგულარულად უნდა მიირთვან ოსტეოპოროზით დაავადებულებმა.

მავნებლობა და უკუჩვენებები

ყურადღება მიაქციეთ, რომ ქარხალას კონსერვები არ არის რეკომენდებული მათთვის, ვისაც საჭმლის მომნელებელი სისტემის პრობლემები აღენიშნება. თევზის კონსერვები (საზოგადოდ, ყოველგვარი კონსერვი) შეიცავს ძმარს, სხვადასხვა ნივთიერებასა და დანამატს, რომლებიც აღიზიანებს კუჭ-ნაწლავის ლორწოვან გარსს. გარდა ამისა, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის პათოლოგიების მქონე პირებმა არ უნდა მიირთვან დამარილებული ქარხალა (სასურველია მხოლოდ შემწვარი), რადგან 100 გრამ ასეთ თევზში ნატრიუმის ორმაგი სადღეღამისო დოზაა.