ქიმიური ნივთიერებების ზეგავლენა ჯანმრთელობაზე
თუ რა ტიპის აირის ან ქიმიური ნივთიერების შესუნთქვა მოხდა, რამდენად ღრმად და რამდენი ხნის განმავლობაში.
სხვადასხა ტიპის აირები, მაგალითად ისეთები, როგორიცაა ქლორი, ფოსგენი, გოგირდის დიოქსიდი, გოგირდწყალბადი, აზოტის დიოქსიდი და ამიაკი - შეიძლება მოულოდნელად გამოიყოს სამრეწველო უბედური შემთხვევების დროს და გამოიწვიოს ფილტვების მწვავე გაღიზიანება. ქლორი და ამიაკი ადვილად იხსნება და სწრაფად აზიანებს პირის ღრუს, ცხვირს, და ყელის მიდამოს. ფილტვის პერიფერიული ნაწილები კი იმ შემთხვევაში ზიანდება, როცა ღრმად ხდება აირის ჩასუნთქვა. რადიოაქტიური აირები, რომლებიც ატომურ რეაქტორზე შემთხვევის შემდეგ შეიძლება გავრცელდნენ, იწვევენ ფილტვების და სხვა მიდამოების სიმსივნეებს, შემთხვევიდან წლების შემდეგაც კი.
ზოგიერთი აირი - მაგალითად, აზოტის დიოქსიდი - ცუდად ხსნადია, ამიტომ მათ არ ახასიათებთ ზემოქმედების ადრეული ნიშნების გამოვლენა, როგორიცაა ცხვირის ან თვალების გაღიზიანება. ამის გამო მათი ფილტვებში ღრმად შესუნთქვის ალბათობა დიდია. ამ აირებმა შეიძლება გამოიწვიოს ანთებითი პროცესი წვრილ სასუნთქ გზებში (ბრონქიოლებში) ან სითხის დაგროვება ფილტვებში (ფილტვის შეშუპება).
ხსნადი აირები, მაგალითად ქლორი, ამიაკი და ფტორწყალბადმჟავა, იწვევენ თვალების, ცხვირის, ყელის, ტრაქეის და დიდი ზომის სასუნთქი გზების ძლიერ წვას მათზე ერთი წუთის განმავლობაში ზემოქმედების შემდეგაც. გარდა ამისა, ხშირად ახასიათებთ ხველა და სისხლიანი ნახველი (ჰემოპტიზი), გულისრევა და სუნთქვის გაძნელება. ნაკლებად ხსნადი აირები, როგორიცაა აზოტის დიოქსიდი და ოზონი იწვევენ სუნთქვის გაძნელებას, რომელიც შეიძლება მიმდინარეობდეს მწვავედ და გამოვლინდეს აირის ზემოქმედებიდან 3-4 ან ზოგჯერ 12 საათის შემდეგაც. ქრონიკული მსტვინავი ხიხინი და სუნთქვის გაძნელება ვლინდება ფილტვის ხანგრძლივად დაზიანების შემდგომ.
პაციენტების უმეტესობა, რომელიც შემთხვევით შეისუნთქავს მავნე აირებს, გამოჯანმრთელდება სრულად. ყველაზე სერიოზული გართულებები არის ფილტვის ინფექციები ან მწვავე დაზიანება ნაწიბურის ჩამოყალიბებით მცირე ზომის სასუნთქ გზებში (ბრონქიოლიტების ობლიტერაცია).
პრევენციის საუკეთესო გზა არის მაქსიმალური ყურადღება აირებთან და ქიმიურ ნივთიერებებთან ურთიერთობისას. სამრეწველო ავარიების დროს მომუშავეთათვის ადვილად ხელმისაწვდომი უნდა იყოს აირწინაღები, რომელთაც ჟანგბადის მიწოდების საკუთარი სისტემა აქვს.
ძირითადი სამკურნალო საშუალებაა ჟანგბადის მიწოდება პაციენტებში, რომლებიც იმყოფებიან მავნე აირების ზემოქმედების ქვეშ. თუ ფილტვის დაზიანება სერიოზულია, პაციენტს შეიძლება დასჭირდეს მექანიკური ვენტილაცია, მედიკამენტები, რომლებიც აფართოებენ სასუნთქ გზებს (ბრონქოდილატატორები), ინტრავენურად სითხეების გადასხმა და ანტიბიოტიკები. კორტიკოსტეროიდები ხშირად ინიშნება ფილტვის ანთებითი დაავადების სამკურნალოდ.