რატომ იმატებს თვალშიგა წნევა
როგორიც არის თვალშიგა წნევის მომატება, ეს უკანასკნელი კი, თავის მხრივ, საკმაოდ სერიოზული დაავადებების გამოვლინება გახლდეთ.
რა იწვევს თვალშიგა წნევის მომატებას? მკურნალობის რა მეთოდები არსებობს?
ამ და სხვა კითხვებზე გვიპასუხებს კლინიკა "ნიუ-მედისა" და "რონიკოს" ოპტიკის ქსელის ექიმი ოფთალმოლოგი სოფო იმედაშვილი.
- სტატისტიკურად თვალშიგა ჰიპერტენზია უფრო მეტად ქალბატონებშია გამოხატული. თვალშიგა წნევა ანუ ოფთალმოჰიპერტენზია ("ოფთალმოს" - თვალი, ჰიპერტენზია - მაღალი წნევა) შეიძლება გამოწვეული იყოს თვალის დაავადებით ან ჰქონდეს სიმპტომური ხასიათი ანუ იყოს სხვა, მაგალითად, ენდოკრინული სისტემის დაავადების - თირეოტოქსიკოზის, ჰიპოთირეოზის - შედეგი. იგი ზოგჯერ ვითარდება ჰორმონული პრეპარატის გადაჭარბებული დოზით მიღების ან ატროპინის შემცველი პრეპარატის მიღების ფონზე.
თვალშიგა წნევამ შეიძლება კლიმაქსური პერიოდის პათოლოგიური გართულების პერიოდშიც მოიმატოს.
წნევის მომატების მიზეზეზი შეიძლება იყოს ნერვული აღგზნებადობა, წყლის ჭარბი მიღება, ფიზიკური დატვირთვა, როდესაც ადამიანი თავდახრილი ვარჯიშობს თუ მუშაობს.
თვალშიგა წნევის ნორმალური მაჩვენებელი ვერცხლისწყლის სვეტის 21-22 მმ-ია. თუ ამ მაჩვენებელმა 23-24 მმ-მდე მოიმატა, პაციენტს უკვე გასაკონტროლებლად, გადასამოწმებლად და დასაკვირვებლად ვიბარებთ.
რაც შეეხება თვალის დაავადებებს, ყველაზე ხშირად თვალშიგა წნევა გლაუკომის დროს იმატებს. აქვე ერთი საინტერესო ფაქტიც: გლაუკომის დროს მიზანშეწონილი არ არის ჰალსტუხის დიდხანს ტარება - ყელზე კვანძის მოჭერის გამო სისხლის ნორმალური ცირკულაცია ირღვევა, რაც პრობლემას უფრო მეტად აღრმავებს. როგორ დავადგინოთ, მომატებულია თუ არა თვალშიგა წნევა?
როდესაც ადამიანი უჩივის ღებინების შეგრძნებას, თავის ტკივილს, თვალების ტკივილსა და თვალებში სიმძიმის შეგრძნებას, წითელი თვალის სინდრომს, ბუნდოვან ხედვას, ხედვის დროს თვალწინ მრგვალი ფიგურების აღმოჩენას, ზოგჯერ კი თვალწინ ნაპერწკლებსაც ხედავს, განსაკუთრებით - ღამით, თვალშიგა წნევის მომატება უნდა ვიეჭვოთ.
თვალშიგა წნევის გაზომვის რამდენიმე მეთოდი არსებობს, მაგალითად, კონტაქტური. ამ დროს წნევის გაზომვა მაკლაკოვის ტონომეტრით ხდება. რქოვანაზე იდება სპეციალური საღებავით შეღებილი გირი და მისი და სახაზავის მეშვეობით ხდება წნევის მაჩვენებლის დადგენა. ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე უტყუარი მეთოდი, რომელსაც თითქმის ყველა იყენებს.
არსებობს წნევის გაზომვის უკონტაქტო მეთოდიც. ამ დროს თანამედროვე ტონომეტრი უშუალოდ ქუთუთოზე იდება. როდესაც არ არის არც ერთი ზემოთ აღნიშნული მეთოდით წნევის გაზომვის საშუალება, გამოცდილი სპეციალისტი შეიძლება პალპაციითაც მიხვდეს, მომატებულია თუ არა თვალშიგა წნევა. საქმე ის არის, რომ თვალშიგა წნევის მომატებისას, განსაკუთრებით - დახურულკუთხიანი გლაუკომის დროს, თვალის კაკლები ქვასავით გამაგრებული და მტკივნეულია.
გლაუკომის დიაგნოზის დადგენა უცბად არ ხდება. აუცილებელია, საქმეში ჩავრთოთ მხედველობის ველის გამოკვლევა, ბიომიკროსკოპია და თვალის ფსკერის დათვალიერება. ამ დაავადების დროს ყალიბდება სიმპტომთა ტრიადა: მხედველობის ნერვის სრული ან ნაწილობრივი ატროფია, მხედველობის ველის შევიწროება და მომატებული თვალშიგა წნევა.
გლაუკომა რთული დაავადებაა და ექიმისა და პაციენტისგან დიდ ყურადღებას მოითხოვს. აქვე აღვნიშნავ, რომ გლაუკომის დროს გენეტიკურ ფაქტორსაც დიდი მნიშვნელობა აქვს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, გლაუკომის მიმართ არსებობს გენეტიკური განწყობა. აქედან გამომდინარე, ადამიანი, რომლის ოჯახის წევრები, ნათესავები გლაუკომით იყვნენ ავად, წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა გაესინჯოს ექიმს და ჩაიტაროს გამოკვლევა.
თუ პაციენტი არაფერს უჩივის და მომატებული თვალშიგა წნევა შემთხვევით აღმოაჩნდა, აუცილებელია მასზე დაკვირვება. წნევის გაზომვისას დიდი მნიშვნელობა აქვს დღის მონაკვეთს, რადგან დღის განმავლობაში თვალშიგა წნევა რამდენიმეჯერ იცვლება. დაკვირვების პერიოდში ჯობს წნევა ერთსა და იმავე დროს გაიზომოს.
დილის საათებში თვალშიგა წნევა, წესისამებრ, უფრო მაღალია. თუ გლაუკომის დიაგნოზი დაისვა, დაკვირვება დაახლოებით ექვსი თვე გრძელდება. ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, კომპენსირდება თუ არა დაავადება. თუ დაავადება ერთ თვალზე აღმოჩნდა, აუცილებელია დაკვირვება მეორე თვალზეც, თუმცა, პაციენტები რომ ამბობენ, "მეორე თვალზეც გადამედებაო", როგორც წესი, ასე არ ხდება. როდესაც გლაუკომის დიაგნოზი დასმულია, იწყება კონსერვატიული მკურნალობა. ინიშნება სისხლის მიმოქცევის გასაუმჯობესებელი, სისხლძარღვების გამაფართოებელი პრეპარატები, ვიტამინების კომპლექსები და სხვა. კონსერვატიულთან ერთად იყენებენ ლაზერულ და ოპერაციულ მეთოდებსაც.
თითოეული პაციენტი ინდივიდუალურ მიდგომას მოითხოვს. მკურნალობის ეფექტიანობა დამოკიდებულია იმაზე, როგორ შეასრულებს პაციენტი ექიმის დანიშნულებას. გარდა ყოველდღიურად მისაღები თუ ჩასაწვეთებელი პრეპარატებისა, აუცილებელია თავის შეკავება სიგარეტისგან, სასმელებისგან, კოფეინის შემცველი სასმელებისგან - ჩაისა და ყავისგან, აუცილებელია ზომიერი ფიზიკური დატვირთვა. უნდა ვერიდოთ ნერვულ სტრესს. მართალია, ცხოვრების პირობებიდან გამომდინარე, ძნელია ყველაფრის შესრულება, მაგრამ ცოტა რომ შეიზღუდოს პაციენტმა თავი, მკურნალობის შედეგები გაცილებით უკეთესი იქნება.
არ შეიძლება ჩაბნელებულ ოთახში კომპიუტერთან ან ტელევიზორთან ჯდომა, შებინდებისას მანქანის მართვაც არ არის სასურველი. მზიან ამინდში არათუ სასურველი, აუცილებელიც არის სპეციალური მწვანე ანტიგლაუკომური მინებით აღჭურვილი სათვალის ტარება.
თვალშიგა წნევის მომატებას იწვევს ირიდოციკლიტიც, ამიტომ ჭირს ამ დაავადების გლაუკომისგან დიფერენცირება. თვალის წნევის მომატება ზოგჯერ წითელი თვალის სინდრომისა და არტერიული კრიზის დროსაც შეინიშნება, რამაც გამოცდილი ექიმი შეცდომაში არ უნდა შეიყვანოს.
დაბოლოს, არის ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც თვალშიგა წნევა ერთჯერადად იმატებს, თუმცა ეს შეიძლება არ იყოს რაიმე დაავადების შედეგი. ვითარებაში გასარკვევად პაციენტზე დაკვირვებაა საჭირო. სწორედ დაკვირვება იძლევა ამ დროს ზუსტი დიაგნოზის დასმისა და მკურნალობის საკითხის გადაწყვეტის საშუალებას.
კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტი: 40-45 წლიდან ყველა ადამიანმა წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა გაიზომოს თვალის წნევა, რადგან შესაძლოა არაფერი აწუხებდეს, მაგრამ შემთხვევით, მაგალითად, სათვალის არჩევის დროს ექიმთან მისულს თვალშიგა წნევის მომატება აღმოაჩნდეს. მოგეხსენებათ, დაავადების პროფილაქტიკა გაცილებით უფრო ადვილი და ნაკლებხარჯიანია, ხოლო ადრეულ პერიოდში დაავადების გამოვლენა უფრო ეფექტურ მკურნალობასაც უზრუნველყოფს.