ეს პრო­ცე­სი გარ­კვე­ულ სირ­თუ­ლე­ებ­საც მო­ი­ცავს, მა­ნამ სა­ნამ ჩვე­ვად ერ­თგვარ რუ­ტი­ნად არ გა­და­იქ­ცე­ვა და ჩვენ­თვის და ჩვე­ნი შვი­ლე­ბის­თვის სა­კუ­თარ კბი­ლებ­ზე ზრუნ­ვა სა­სი­ა­მოვ­ნო რი­ტუ­ა­ლად არ იქ­ცე­ვა. ბევ­რი კი­თხვა დაგ­ვიგ­როვ­და, გა­დავ­წყვი­ტეთ ეს შე­კი­თხვე­ბი გა­მოც­დი­ლი სპე­ცი­ა­ლის­ტის­თვის დაგ­ვეს­ვა და „უნი­ვერს დენ­ტა­ლის“ ბავ­შვთა და მოზ­რდილ­თა სტო­მა­ტო­ლოგს ლიკა მა­ნი­ას და­ვუ­კავ­შირ­დით.

რა ასა­კი­დან უნდა და­ი­წყოს დე­დამ ზრუნ­ვა ბავ­შვის პი­რის ღრუს ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე?

ორ­სუ­ლო­ბა იდე­ა­ლუ­რი დროა იმის­თვის, რომ და­ი­წყოთ თქვე­ნი ბავ­შვის ად­რე­უ­ლი ასა­კის კა­რი­ე­სე­ბის პრე­ვენ­ცია. ან­ტე­ნა­ტა­ლურ პე­რი­ოდ­ში დე­დის მიერ გა­და­ტა­ნი­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბი, ინ­ფექ­ცი­ე­ბი, ან­ტი­ბი­ო­ტი­კო­თე­რა­პია, მი­ნე­რა­ლუ­რი ცვლის დარ­ღვე­ვე­ბი მნიშ­ვნე­ლო­ვან გავ­ლე­ნას ახ­დენს ნა­ყო­ფის კბი­ლის ჩა­ნა­სა­ხე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე. ასე­ვე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია დე­დის და ჩვი­ლის პირ­ვე­ლი კონ­ტაქ­ტი. კვლე­ვებ­მა აჩ­ვე­ნა, რომ დე­დის არა­ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი კა­რი­ე­სე­ბი, არა­სა­ნი­რე­ბუ­ლი პი­რის ღრუ, მის ნერ­წყვში დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით პა­რო­დონ­ტო­პა­თო­გე­ნუ­რი და კა­რი­ე­სო­გე­ნუ­ლი მიკ­რო­ორ­გა­ნიზ­მე­ბის არ­სე­ბო­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რისკ-ფაქ­ტო­რია ჩვი­ლის პი­რის ღრუს პა­თო­გე­ნუ­რი მიკ­რო­ბე­ბით და­სახ­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით და სარ­ძე­ვე კბი­ლებ­ში ად­რე­უ­ლი ასა­კის კა­რი­ე­სე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის კუ­თხით.

რა ასაკ­ში არის რე­კო­მენ­დი­რე­ბუ­ლი პირ­ვე­ლი ვი­ზი­ტი ბავ­შვთა სტო­მა­ტო­ლოგ­თან?

ბავ­შვთა სტო­მა­ტო­ლოგ­თან პირ­ვე­ლი კონ­სულ­ტა­ცია სა­სურ­ვე­ლია შედ­გეს პირ­ვე­ლი სარ­ძე­ვე კბი­ლე­ბის ამოჭ­რის­თა­ნა­ვე, ანუ ერთ წლამ­დე ასაკ­ში. ამ ასაკ­ში მშობ­ლის და ბავ­შვის ვი­ზიტს მეტ­წი­ლად პრო­ფი­ლაქ­ტი­კუ­რი დატ­ვირ­თვა აქვს და მი­მარ­თუ­ლია მშობ­ლის ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლო­ბის­კენ, ამ­გვა­რად, გა­აჩ­ნია სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ფუნ­ქცია. ამ ვა­და­ზე მშო­ბე­ლი ღე­ბუ­ლობს რე­კო­მენ­და­ცი­ებს ჯან­სა­ღი კვე­ბის რე­ჟი­მის და პი­რის ღრუს ჰი­გი­ე­ნის შე­სა­ხებ, რად­გან კბი­ლე­ბის ხეხ­ვა და მოვ­ლა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია პირ­ვე­ლი კბი­ლის ამოჭ­რის­თა­ნა­ვე. და ამის­თვის სხვა­დას­ხვა სა­შუ­ა­ლე­ბა და მე­თო­დი არ­სე­ბობს. მშო­ბელს მი­ე­წო­დე­ბა რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი სწო­რი კვე­ბის, სა­წო­ვა­რას მოხ­მა­რე­ბის და დამ­ტკბა­რი სი­თხე­ე­ბის ზო­მი­ე­რად გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­სა­ხებ , რაც სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს მათ თა­ვი­დან აა­რი­დონ პა­ტა­რას ად­რე­უ­ლი ასა­კის ე.წ. „ბოთ­ლის კა­რი­ე­სე­ბი“ ანუ წრი­უ­ლი შავი დე­ფექ­ტე­ბი წინა სარ­ძე­ვე კბი­ლებ­ზე, რა­საც სწო­რედ სა­წო­ვა­რა­თი დამ­ტკბა­რი სი­თხე­ე­ბის ხან­გრძლი­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბა იწ­ვევს. ექი­მი გა­მო­ავ­ლენს ხომ არა აქვს ბავ­შვს რა­ი­მე მავ­ნე ჩვე­ვა, ხომ არ სუნ­თქავს პი­რით, რა­საც ასე­ვე მივ­ყა­ვართ ყბა-კბილ­თა სის­ტე­მის ანო­მა­ლი­ე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბამ­დე, რო­მელ­თა პრე­ვენ­ცი­აც სწო­რედ ად­რე­ულ ასაკ­ში უნდა და­ვი­წყოთ.

ფო­ტო­ზე 3 წლის პა­ცი­ენ­ტი ფრონ­ტა­ლუ­რი კბი­ლე­ბის ე.წ. ბოთ­ლის კა­რი­ე­სე­ბით და კბი­ლის ყე­ლის მი­და­მოს ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი კა­რი­ე­სე­ბით, გა­მოწ­ვე­უ­ლი სა­წო­ვა­რა­თი დამ­ტკბა­რი სი­თხე­ე­ბის ხან­გრძლი­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბით და და­ბა­ლი ჰი­გი­ე­ნით.

ასე­ვე, რე­კო­მენ­დი­რე­ბუ­ლია ბავ­შვის ვი­ზი­ტი სტო­მა­ტო­ლოგ­თან 2,5-3 წლის ასაკ­ში , როცა სარ­ძე­ვე თან­კბილ­ვა უკვე სრუ­ლად ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლია და ბავ­შვს აქვს ოცი­ვე სარ­ძე­ვე კბი­ლი. ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ით­ვლე­ბა 6 წლის ასა­კიც, როცა პა­ტა­რე­ბი იწყე­ბენ კბილ­თა ცვლას ანუ ყა­ლიბ­დე­ბა ცვლა­დი თან­კბილ­ვა. კბილ­თა ცვლის პე­რი­ო­დი, რო­მე­ლიც სა­შუ­ა­ლოდ 12 წლამ­დე გრძელ­დე­ბა საკ­მა­ოდ სტრე­სუ­ლია ბავ­შვის­თვის და სა­ჭი­რო­ებს უკვე არა მარ­ტო ბავ­შვთა სტო­მა­ტო­ლო­გის არა­მედ ორ­თო­დონ­ტის მხრი­დან მარ­თვა­საც და მუდ­მივ მო­ნი­ტო­რინგს. 6 წლის ასაკ­ში ბავ­შვს ეჭ­რე­ბა მე-6 მუდ­მი­ვი კბი­ლე­ბი და ამ ვა­და­ზე რე­კო­მენ­დი­რე­ბუ­ლია პრო­ფი­ლაქ­ტი­კუ­რი პრო­ცე­დუ­რის ჩა­ტა­რე­ბა, რო­გო­რი­ცაა მე-6 მუდ­მი­ვი კბი­ლე­ბის ფი­სუ­რე­ბის ჰერ­მე­ტი­ზა­ცია.

რა­ტომ არის სარ­ძე­ვე კბი­ლე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი, თუ ბავ­შვს და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი სარ­ძე­ვე კბი­ლი არ სტკი­ვა და მას მა­ინც მალე მო­იც­ვლის? იქ­ნებ ჯო­ბია თა­ვი­დან ავა­რი­დოთ ექიმ­თან ვი­ზი­ტის სტრე­სი?

რაც შე­ე­ხე­ბა სტრესს, მისი თა­ვი­დან აცი­ლე­ბა და მარ­თვა დღეს ნამ­დვი­ლად შე­საძ­ლე­ბე­ლია, თუკი თა­ვი­დან­ვე სწო­რად დავ­გეგ­მავთ ბავ­შვის პი­რის ღრუს ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე ზრუნ­ვას. ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან­ვე ბავ­შვის მო­მარ­თვი­ა­ნო­ბა სტო­მა­ტო­ლოგ­თან და რე­გუ­ლა­რუ­ლი ვი­ზი­ტე­ბი გახ­ლავთ სრუ­ლი გა­რან­ტი იმი­სა, რომ ექი­მი მო­ახ­დენს მო­სა­ლოდ­ნე­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის პრე­ვენ­ცი­ას და თუ ის მა­ინც გან­ვი­თარ­და გა­მო­ავ­ლენს მას ად­რე­ულ სტა­დი­ა­ში, როცა და­ა­ვა­დე­ბის მარ­თვა მარ­ტი­ვია და არ არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ტკი­ვილ­თან. პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი, რო­გო­რი­ცაა ბავ­შვებ­ში კბი­ლე­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი წმენ­და, ფტო­რი­რე­ბა, ფი­სუ­რე­ბის ჰერ­მე­ტი­ზა­ცია არის ძა­ლი­ან სა­ხა­ლი­სო ბავ­შვის­თვის, ტარ­დე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი სა­დე­მონ­სტრა­ციო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის და თა­მა­შე­ბის თან­ხლე­ბით. ბავ­შვი ეჩ­ვე­ვა სტო­მა­ტო­ლოგ­თან ვი­ზიტს, სტო­მა­ტო­ლო­გი­უ­რი პრო­ცე­დუ­რა მის­თვის აღარ ასო­ცირ­დე­ბა ტკი­ვილ­თან, სტრეს­თან და შე­სა­ბა­მი­სად ბავ­შვს არ უყა­ლიბ­დე­ბა ფო­ბი­ე­ბი. დაგ­ვი­ა­ნე­ბუ­ლი მო­მარ­თვი­ა­ნო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, თუკი ვერ ხერ­ხდე­ბა ბავ­შვის ადაპ­ტა­ცია და ის არა­კო­ო­პე­რა­ტი­უ­ლია, რე­კო­მენ­დი­რე­ბუ­ლია მკურ­ნა­ლო­ბა სე­და­ცი­ით (ე.წ. მალ­ხე­ნი აი­რით) ან ზო­გა­დი გა­უტ­კი­ვა­რე­ბით (ე.წ. ნარ­კო­ზით) და არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში ბავ­შვზე ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი (სი­ტყვი­ე­რი) ან ფი­ზი­კუ­რი (გა­კა­ვე­ბა) ზე­წო­ლით, რათა კიდე უფრო არ გა­ვაღ­რმა­ვოთ არ­სე­ბუ­ლი ფო­ბი­ე­ბი. ამ­გვა­რად, ჩემი რე­კო­მენ­და­ცია მშობ­ლე­ბის­თვის იქ­ნე­ბო­და აირ­ჩი­ონ პრე­ვენ­ცია მკურ­ნა­ლო­ბის ნაც­ვლად. რაც შე­ე­ხე­ბა სარ­ძე­ვე კბი­ლე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბას, მინ­და შე­ვახ­სე­ნო მშობ­ლებს, რომ ყვე­ლა სარ­ძე­ვე კბი­ლის ქვეშ ბავ­შვს აქვს მუდ­მი­ვი კბი­ლის ჩა­ნა­სა­ხი. და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი სარ­ძე­ვე კბი­ლი გახ­ლავთ ქრო­ნი­კუ­ლი ინ­ფენ­ქცი­ის წყა­რო, რო­მე­ლიც აინ­ფი­ცი­რებს და აზი­ა­ნებს მუდ­მი­ვი კბი­ლის ჩა­ნა­სახს და ასე­ვე გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც პო­ტენ­ცი­უ­რი რისკ-ფაქ­ტო­რი სხვა­დას­ხვა სის­ტე­მუ­რი და რევ­მა­ტო­ი­დუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით.

ფო­ტო­ზე ჩვე­ნი 7 წლის პა­ცი­ენ­ტის ახ­ლად ამოჭ­რი­ლი ცენ­ტრა­ლუ­რი მუდ­მი­ვი საჭ­რე­ლი კბი­ლი, რო­მე­ლიც ამო­იჭ­რა და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ლო­კა­ლუ­რი ჰი­პოპ­ლა­ზი­ით, რად­გან მისი წი­ნა­მორ­ბე­დი სარ­ძე­ვე კბი­ლი დიდი ხნის მან­ძილ­ზე იმ­ყო­ფე­ბო­და არა­ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი ქრ. ან­თე­ბით.

გარ­და ამი­სა, და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი სარ­ძე­ვე კბი­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბი­სას, ბავ­შვე­ბი ქვეც­ნო­ბი­ე­რად ერი­დე­ბი­ან ღეჭ­ვას და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი კბი­ლის მხა­რეს, არ სი­ა­მოვ­ნებთ მა­გა­რი საკ­ვე­ბის და­ქუც­მა­ცე­ბა, ზარ­მაც­დე­ბი­ან და კომ­პენ­სა­ტო­რუ­ლად იწყე­ბენ რბი­ლი საკ­ვე­ბის და ნახ­შირ­წყლე­ბის მი­ღე­ბას, რომ სწრა­ფად და­იკ­მა­ყო­ფი­ლონ შიმ­ში­ლი. სწო­რედ ამ დროს იკვრე­ბა მან­კი­ე­რი წრე, რად­გან არ ხდე­ბა კბი­ლე­ბის ფი­ზი­ო­ლო­გი­უ­რი თვი­თწ­მენ­და მა­გა­რი საკ­ვე­ბით, მა­ტუ­ლობს ნა­დე­ბი კბი­ლის ზე­და­პირ­ზე, ვარ­დე­ბა პი­რის ღრუს ჰი­გი­ე­ნა და ყა­ლიბ­დე­ბა კა­რი­ე­სო­გე­ნუ­ლი სი­ტუ­ა­ცია. ამ­გვა­რად, არ­სე­ბობს მხო­ლოდ ერთი ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა: ნე­ბის­მი­ერ ასაკ­ში ბავ­შვის პი­რის ღრუ უნდა იყოს სრუ­ლად სა­ნი­რე­ბუ­ლი. აქვე მინ­და შე­ვახ­სე­ნო ჩვენს მშობ­ლებს, რომ ჯან­მრთე­ლი პი­რის ღრუს და თეთ­რი კბი­ლე­ბი გახ­ლავთ ბავ­შვის ფსი­ქო- სო­ცი­ა­ლუ­რი სტა­ტუ­სი და ერ­თგვა­რი სა­ვი­ზი­ტო ბა­რა­თი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში, სა­დაც ის რე­ა­ლიზ­დე­ბა.

იმი­სათ­ვის რომ ბავ­შვის პი­რის ღრუ იყოს სრუ­ლად სა­ნი­რე­ბუ­ლი რამ­დე­ნად ხში­რად უნდა მივ­მარ­თოთ ბავ­შვთა სტო­მა­ტო­ლოგს?

ზო­გა­დად მიჩ­ნე­უ­ლია, რომ სა­ჭი­როა წე­ლი­წად­ში 2 ჯერ ბავ­შვის ვი­ზი­ტი სტო­მა­ტო­ლოგ­თან, თუმ­ცა აღ­ვნიშ­ნავ, რომ ნე­ბის­მი­ე­რი ბავ­შვის პი­რის ღრუს ჯან­მრთე­ლო­ბის მარ­თვა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რია და ამას თქვე­ნი სტო­მა­ტო­ლო­გი ზუს­ტად გან­სა­ზღვრავს.

NS