ლალი ჩხიკვაძე

თუ საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ამ მიდამოზე გავლენას ახდენს მავნე ფაქტორები, შესაძლოა ერთ-ერთ მიდამოში შევიწროება ჩამოყალიბდეს. საყლაპავის სტენოზი იწვევს:

• დისპეფსიურ დარღვევებს.
• ღებინებას.
• სისხლდენას და სხვა ანომალიებს.

მნიშვნელოვანია დიაგნოსტიკის ჩატარება ინსტრუმენტული მეთოდების გამოყენებით, გასტროენტეროლოგის კონსულტაცია. დროული სამედიცინო ჩარევით შესაძლებელია ქსოვილების ნორმალური მდგომარეობის აღდგენა და გართულებების თავიდან აცილება.

საყლაპავის სტენოზი არის კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ამ უბნის სანათურის შევიწროება, რომელიც ვითარდება ნაწიბურის, შეხორცების, ახალწარმონაქმნის, მექანიკური დაზიანების ან სხვა დამაზიანებელი ფაქტორის გამო. დიაგნოზი დგინდება ეზოფაგოსკოპიით ან რენტგენოსკოპიით ბარიუმის ნარევის კონტრასტის საშუალებით.

სტენოზი შეიძლება ჩამოყალიბდეს საყლაპავის ნებისმიერ ნაწილში - კისრის, გულმკერდის, მუცლის.

პირველადი პათოლოგია შეიძლება შეინიშნოს როგორც თავად კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის, ისე მეზობელი ორგანოების მხრიდან, რომელთა პათოლოგიების გამო, ხდება საყლაპავის რომელიმე ნაწილზე ზეწოლა.

შევიწროების ხარისხი შეიძლება იყოს განსხვავებული, უმნიშვნელო არ იწვევს სიმპტომებს, ვრცელი - იწვევს ობსტრუქციას.

საყლაპავის სტენოზის განვითარების მიზეზები

პათოლოგიის პირველადი პერიოდის მიხედვით, ის იყოფა 2 ტიპად:

• თანდაყოლილი. ჩნდება, როდესაც შინაგანი ორგანოები სწორად არ არის ჩამოყალიბებული. მაგალითად, საყლაპავის კუნთოვანი გარსის ქსოვილის მატებასთან ერთად, ხრტილოვანი რგოლების წარმოქმნა მისი მდებარეობის გასწვრივ და სხვა დეფექტებით.
• შეძენილი. იგი წარმოიქმნება დაბადების შემდეგ და ასოცირდება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ან მეზობელი შინაგანი ორგანოების პათოლოგიასთან.

კუჭ-ნაწლავის პათოლოგიის ფონზე სტენოზის განვითარების მიზეზები:

• გახანგრძლივებული რეფლუქს ეზოფაგიტი, რომელიც იწვევს ეროზიებს ან წყლულებს. ამ მდგომარეობის გამო ვითარდება ნაწიბური, რაც ამცირებს ორგანოს სანათურის დიამეტრს.
• დიაფრაგმის თიაქარი, რომელიც მდებარეობს საყლაპავ მილსა და კუჭს შორის.
• ქრონიკული გასტრიტი ან კუჭის წყლული.
• ორსულობის დროს მძიმე ტოქსიკოზი, რომელსაც თან ახლავს ხშირი ღებინება.
• ინფექციური პროცესები კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში (სიფილისი, დიფტერია, ქუნთრუშა), რომელსაც თან ახლავს ლორწოვანი გარსის ანთება, რის შედეგადაც ხდება ნაწიბურების ჩამოყალიბება.
• მექანიკური დაზიანება უცხო სხეულების შეღწევის გამო.
• დამწვრობა ცხელი საკვებით ან ქიმიკატებით.
• არასწორი გასტროენტეროლოგიური გამოკვლევა (ზონდირება, ენდოსკოპია).
• გართულებები რადიაციული თერაპიის შემდეგ.
• სიმსივნეები.
• სკლეროთერაპია ვარიკოზული ვენების.
• საყლაპავისა და კუჭის კეთილთვისებიანი ან ავთვისებიანი სიმსივნეების განვითარება, რომლებიც თანდათან იზრდებიან, აწვებიან რა ორგანოს სანათურს.

პათოლოგიები შეიძლება განვითარდეს მეზობელ ორგანოებშიც, რის შედეგადაც ხდება საყლაპავის შესაბამისი მონაკვეთზე ზეწოლა. მათ შორის ყველაზე გავრცელებული პირობებია:

• მეზობელი ორგანოების სიმსივნეები, მაგალითად, ფილტვების.
• არასწორად ლოკალიზებული სისხლძარღვები.
• აორტის ანევრიზმა.
• ჰიპერტროფიული ლიმფური კვანძები.

მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ორგანოს სანათურის შევიწროების აღმოფხვრა, არამედ პათოლოგიის გამომწვევი ძირეული მიზეზის დადგენა. ეს არის ერთადერთი გზა რეციდივის თავიდან ასაცილებლად.

როგორია საყლაპავის სტენოზის სიმპტომები

თანდაყოლილი პათოლოგიის დროს, პირველი ნიშნების გამოჩენა დამოკიდებულია სანათურის შევიწროების ხარისხზე. თუ ის მცირეა, სიმპტომები შეიძლება გამოჩნდეს დამატებითი საკვების მიღებისას, რადგან მყარი საკვები კუჭამდე ვერ აღწევს. მძიმე შევიწროებით, პედიატრები იდენტიფიცირებენ შემდეგ ნიშნებს:

• უხვი რეგურგიტაცია, რომლის დროსაც ამოსული რძე გამოიყოფა უცვლელი სახით და არა შეხაჭოვებული.
• მოცულობითი ნერწყვდენა.
• ლორწოს გამოყოფა ცხვირის ღრუდან.

შეძენილი სტენოზის დროს, სიმპტომები ყალიბდება პათოლოგიის დაწყებისთანავე. უპირველეს ყოვლისა, ვლინდება დისფაგია (ყლაპვის დარღვევა), რომელსაც შეიძლება ახასიათებდეს 4 ხარისხი:

პირველი

• საჭმლის ყლაპვის გაძნელება, რომელიც პერიოდულად ჩნდება.
• ტკივილი საკვების მიღებისას.

მეორე

• მხოლოდ დაქუცმაცებული, ნახევრად თხევადი საკვების გადაყლაპვის შესაძლებლობა.

მესამე

• საკვების მხოლოდ თხევადი სახით ჭამის შესაძლებლობა.

მეოთხე

• საყლავის მაქსიმალური შევიწროება, რომლის დროსაც შეუძლებელია ნერწყვის გადაყლაპვა, იწვევს ძლიერ ტკივილს.

ყლაპვის რეფლექსის დაქვეითების გარდა, ჩნდება სხვა დამახასიათებელი სიმპტომები:

• საკვების გუნდის გავლა საყლაპავში ხდება მხოლოდ სტენოზის განვითარების ადგილამდე.
• საკვების მიღება იწვევს ღებინებას, ჭარბი ნერწყვის გამოყოფას, გულმკერდის ტკივილს.
• საკვების გუნდის გადასვლა სასუნთქ სისტემაში საყლაპავის ძლიერი შევიწროებისას (ვითარდება ხველა, ლარინგოსპაზმი, მოხრჩობის შეტევები).
• ძლიერი სიგამხდრე, რასაც მოჰყვება სხეულის გამოფიტვა.
• ასპირაციული პნევმონია, რომელიც ვითარდება, როდესაც საკვები გადადის სასუნთქ სისტემაში ბაქტერიული ინფექციის განვითარების შედეგად.
• მძიმე შემთხვევებში, გადაყლაპული საკვები ბლოკავს საყლაპავის სანათურს, ამიტომ საჭიროა სასწრაფო სამედიცინო დახმარება.

საკვების გუნდის გავლის ნორმალიზებისთვის ტარდება ეზოფაგოსკოპია. თუ სტენოზი დიდხანს დარჩება მკურნალობის გარეშე, შეიძლება მოხდეს შეშუპება. მძიმე შემთხვევებში საყლაპავის კედელი სკდება და შიგთავსი გადადის მიმდებარე ქსოვილში, რაც იწვევს ბაქტერიულ ინფექციას.

მკურნალობის მეთოდები

პათოლოგიის განვითარების დროს საჭიროა კომლექსური თერაპია, რომელიც აღადგენს საყლაპავის სანათურის ნორმალურ ზომას და ხელს უშლის რეციდივის განვითარებას.

• დიეტა. მკურნალობის პერიოდში ინიშნება დამზოგავი დიეტა. ყველა საკვები უნდა ჭამოთ თხევადი ან ნახევრად თხევადი სახით, რათა არ მოხდეს დამატებითი სტრესი, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ლორწოვანი გარსის მექანიკური დაზიანება.
• მედიკამენტები. რეფლუქს-ეზოფაგიტის, ეზოფაგიტის, გასტრიტის ან წყლულის გართულებების შემთხვევაში ინიშნება მედიკამენტები. ანტაციდები ამცირებენ მჟავიანობას, მთრიმლავი საშუალებები ფარავს და იცავს ლორწოვან გარსს, გასტროპროტექტორები ხელს უშლიან შემდგომ დაზიანებას.
• ბუჟირება, ბალონური დილატაცია. ორივე მეთოდით საყლაპავში თავდაპირველად ფიბროგასტროსკოპი შეჰყავთ, რომელიც თანდათან აფართოებს სანათურს, აღადგენს იმ ადგილს, სადაც საკვების გუნდა გადის. ეს არის ნაზი, ენდოსკოპიური პროცედურა, რომელიც არ აზიანებს ქსოვილს.
• ენდოსკოპიური გაფართოება. სხეულზე კეთდება მცირე ჭრილობა დეფექტის ადგილას. შეჰყავთ ქირურგიული ინსტრუმენტები შევიწროების გამომწვევი შეხორცების და ნაწიბურების მოსაშორებლად.
• ენდოპროთეზირება. ამ მეთოდს მიმართავენ მეზობელი ორგანოების პათოლოგიის გამო სიმსივნის წარმოქმნის ან ქსოვილების ზეწოლის დროს. სტენოზის მიდამოში თავსდება თვითგაფართოებადი სტენტი, რომელიც ინარჩუნებს საყლაპავის სანათურს საჭირო დონეზე საკვების ნორმალური გავლისთვის.
• ეზოფაგოპლასტიკა. ეს არის ქირურგიული პროცედურა, რომლის დროსაც საყლაპავის შევიწროებული სანათური მთლიანად ამოღებულია კუჭის ან ნაწლავის ტრანსპლანტანტის დაყენებით. მეთოდი რეკომენდებულია მორეციდივე სტენოზის დროს, მკურნალობის სხვა ტაქტიკების ეფექტურობის არარსებობის გათვალისწინებით.

თუ პაციენტს ესაჭიროება ხანგრძლივი მკურნალობა, მისი ორგანიზმი თანდათანობით იფიტება. ამის თავიდან ასაცილებლად ტარდება გასტროტომია. ანუ კუჭში კეთდება ხელოვნური ხვრელი, რომლის მეშვეობითაც კვება ხდება საყლაპავის გვერდის ავლით.

პროგნოზი და პრევენცია

პათოლოგიის პროგნოზი დამოკიდებულია მიზეზებსა და ექიმთან ვიზიტის პერიოდზე. ხელსაყრელი შედეგი შესაძლებელია დროული მკურნალობით, მძიმე სტადიაში ავთვისებიანი სიმსივნეების არარსებობის შემთხვევაში. თუ სანათური მთლიანად აღდგება, ადამიანის მდგომარეობა სწრაფად უბრუნდება ნორმას. ყველა დისპეფსიური დარღვევა აღმოიფხვრება, სხეულის წონა აღდგება.

სტენოზის თავიდან ასაცილებლად, დაიცავით შემდეგი წესები:

• გასტროენტეროლოგიური პათოლოგიების დროული მკურნალობა.
• ნებისმიერი ანთებითი პროცესის დროული აღმოფხვრა ნაწიბურების რისკის თავიდან ასაცილებლად.
• საყლაპავში უცხო საგნებისა და ქიმიკატების მოხვედრის თავიდან აცილება.
• ქირურგიული ტექნიკის სწორი გამოყენება.

პრევენციის მეთოდები მისაღებია მხოლოდ შეძენილი პათოლოგიებისთვის. მათი გამოყენება არ შეიძლება თანდაყოლილი დაავადებების დროს.

საყლაპავის სტენოზი სერიოზული პათოლოგიაა, რომელიც საჭიროებს კომპლექსურ თერაპიას, ენდოსკოპიური ან პირდაპირი ქირურგიული ჩარევის ჩათვლით. თუ მკურნალობა სწორად ჩატარდა, საყლაპავის დიამეტრი მთლიანად აღდგება, რის შედეგადაც, საკვების მიღების პროცესი ნორმალიზდება.