მარტივი გზა სტრესის დონის შესამცირებლად
- სასიამოვნო მუსიკის მოსმენა არა მხოლოდ აუმჯობესებს განწყობას, არამედ ხელს უწყობს სტრესის დონის შემცირებას.
- სასიამოვნო მუსიკის მოსმენა ააქტიურებს ტვინის თითქმის ყველა, მათ შორის ემოციური რეაქციების ფორმირებაში მონაწილე სფეროს, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან სიამოვნებაზე, მოტივაციაზე და ჯილდოზე. მუსიკა ასევე მოქმედებს ვეგეტატიურ ნერვულ სისტემაზე, რომელიც არეგულირებს სუნთქვას და გულისცემას.
- გარდა ამისა, მუსიკის მოსმენა, რომელიც იწვევს ადამიანში ემოციურ რეაქციას, ზრდის ნეიროპლასტიურობას - ტვინში ნერვული კავშირების ჩამოყალიბებისა და აღდგენის უნარს, რაც გავლენას ახდენს კოგნიტურ, ემოციურ, ფიზიკურ და სოციალურ კეთილდღეობაზე.
არსებობს სპეციალური მუსიკალური თერაპიაც კი, რომელიც გამოიყენება ფსიქიატრთან ან ფსიქოთერაპევტთან სესიის დროს ადამიანის ემოციური და ფსიქიკური მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად. ეს შეიძლება იყოს ეფექტური დამატება დეპრესიის ტრადიციული მკურნალობისთვის – ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ მუსიკის თერაპიას დაახლოებით 25%-ით შეუძლია შეამციროს ფსიქიკური დაავადების სიმპტომები.
სტრესი დასახელებულია რამდენიმე სასიკვდილო დაავადების გამომწვევად
- ხანგრძლივმა სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპერტენზია, წყლულოვანი დაავადება და კუჭ-ნაწლავის პრობლემები.
ხანგრძლივმა სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის სერიოზული პრობლემები, მათ შორის სიცოცხლისთვის საშიში დაავადებების განვითარება, როგორიცაა ჰიპერტენზია, გულის იშემიური ან წყლულოვანი დაავადება.
ქრონიკული ნერვული დაძაბულობის გამო იმატებს გულზე დატვირთვა, არტერიული წნევა და სისხლში ქოლესტერინის დონე. გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობას და ჰიპერტენზიის, გულის იშემიური დაავადების და ინსულტის განვითარების წინაპირობაა.
- ასევე, ხანგრძლივი სტრესი არის თავის ტკივილის, უძილობის, სხვადასხვა შფოთვითი აშლილობისა და დეპრესიის გამომწვევი.
მძიმე სტრესის კიდევ ერთი უარყოფითი შედეგია კუჭ-ნაწლავის პრობლემები. სიმპტომები აქ არის გულისრევა, მუცლის ტკივილი, დიარეა ან პირიქით ყაბზობა. სტრესი ასევე შეიძლება ასოცირებული იყოს საჭმლის მომნელებელ დაავადებებთან, როგორიცაა პეპტიური წყლული და გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი.
- გარდა ამისა, ხანგრძლივი სტრესი ამცირებს იმუნიტეტს, რაც, თავის მხრივ, ზრდის სხვადასხვა აუტოიმუნური დაავადების განვითარების რისკს.
აღმოაჩინეს ძირითადი ცილა, რომელიც ეხმარება სტრესის წინააღმდეგ ბრძოლას
- Nature: სპეციალური ცილა CB1 პასუხისმგებელია სტრესისადმი წინააღმდეგობაზე.
- ლავალის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ სტრესის მიმართ მდგრად თაგვებს, აქვთ მეტი CB1 ცილის რეცეპტორები თავის ტვინის ერთ-ერთ დამცავ სტრუქტურაში. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Nature Neuroscience.
როგორც კვლევის ხელმძღვანელმა პროფესორმა კაროლინ მენარდმა განაცხადა, ტიპი 1 კანაბინოიდური რეცეპტორის (CB1) ცილა არის ჰემატოენცეფალური ბარიერის მნიშვნელოვანი ელემენტი, დამცავი ნახევრად გამტარი სტრუქტურა სისხლის მიმოქცევის სისტემასა და ნერვულ ქსოვილს შორის (ტვინის ჩათვლით).
- კვლევამ აჩვენა, რომ ქრონიკული სოციალური სტრესი არღვევს ბარიერს, რაც საშუალებას აძლევს ანთებით მოლეკულებს შევიდეს ტვინში და გამოიწვიოს შფოთვა და დეპრესია. მაგრამ ახალმა კვლევამ აჩვენა, რომ ასტროციტები, უჯრედები, რომლებიც ქმნიან ამ ბარიერის ნაწილს, მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სტრესის რეაქციაში.
თაგვებზე ექსპერიმენტების დროს მეცნიერებმა შენიშნეს, რომ სტრესისადმი მდგრადი ცხოველების სხეულში ასტროციტებში CB1 რეცეპტორების დონე მნიშვნელოვნად მაღალი იყო, ვიდრე დეპრესიული ქცევის მქონე თაგვებში. ამ ფაქტმა აიძულა მეცნიერები გამოეკვლიათ ამ რეცეპტორების როლი ქრონიკულ სტრესზე რეაგირებაში.
ვირუსული ვექტორის გამოყენებით, მეცნიერებმა გაზარდეს CB1 რეცეპტორების ექსპრესია ცხოველთა სხვა ჯგუფის ასტროციტებში მათ ნეირონებზე ზემოქმედების გარეშე.
ამ თაგვებში სტრესის არარსებობისას დაფიქსირებული შფოთვის საწყისი დონე შემცირდა, ისევე როგორც სოციალური სტრესით გამოწვეული შფოთვისა და დეპრესიული ქცევის სიმპტომები. „CB1 რეცეპტორების გაზრდილი ექსპრესია იწვევს რეზისტენტობას თავის ტვინის სისხლძარღვების ჯანმრთელობის გაუმჯობესებით“, - დაასკვნა მენარდმა.
დამატებითმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ CB1 რეცეპტორების გაზრდილი დონე ასევე დაფიქსირდა თაგვებში, რომლებსაც აძლევდნენ ანტიდეპრესანტებს ან ფიზიკურად ავარჯიშებენ.
ადამიანის ტვინის ქსოვილის კვლევებმა დაადასტურა კავშირი CB1-სა და დეპრესიის სიმპტომებს შორის. აღმოჩნდა, რომ მძიმე დეპრესიის მქონე ადამიანებში ამ ცილის ამ რეცეპტორების რაოდენობა საგრძნობლად მცირდება.