თინათინ გოცაძე

ეს მეთოდები ეხება საკვებ რაციონს, ცხოვრების წესსა და სტრესებზე კონტროლს. აღნიშნული სტრატეგიით ადამიანს შეუძლია სძლიოს ჰორმონულ ძვრებს ორგანიზმში და აკონტროლოს ჯანმრთელობის მდგომარეობა.

ორგანიზმი ჯირკვლების, ორგანოების, ორგანოთა სისტემებისა და ბიოქიმიურ მექანიზმთა უნიკალურად აწყობილი და ჰარმონიული სისტემაა, რომლის შემადგენელი კომპონენტები ჰორმონებით ურთიერთობენ. ენდოკრინული სისტემა არეგულირებს ორგანიზმის მრავალრიცხოვან ფუნქციებს. ამ ფუნქციებს შორისაა გუნება-განწყობა, ძილი, მადა, მეტაბოლიზმი, გულის შეკუმშვათა რიტმი, სქესობრივი სფერო, რეპროდუქციული ციკლები, სტრესებისადმი გამძლეობა, ტემპერატურა, ზრდის პროცესი, განვითარება და ა. შ.

როგორ ავირიდოთ ჰორმონული დისბალანსი

როდესაც ენდოკრინული სისტემის ფუნქცია ირყევა, ადამიანს დამახასიათებელი სიმპტომები უვითარდება, სქესსა და ჰორმონების შემცველობაზე დამოკიდებულებით.

სიმპტომები, როლებიც თან ახლავს ჰორმონულ დისბალანსს:

• დაღლილობა;
• სხეულის მასის ცვლილება;
• უჩვეულო მადა;
• ძილის დარღვევა;
• კანის პრობლემები;
• თმის ცვენა;
• დეპრესიული მდგომარეობა;
• რეაქცია სიცივეზე/სიცხეზე;
• ლიბიდოს დაქვეითება;
• შეშუპება;
• შარდ-სასქესო ინფექციები;
• არტერიული წნევისა და გულის შეკუმშვათა რიტმის მერყეობა;
• განწყობის ცვლილება, განგაშის განცდა;
• მედიკამენტები ამსუბუქებს დასახელებულ სიმპტომებს. თუმცა, უმჯობესია, ადამიანმა თავად ისწავლოს ჰორმონთა ბუნებრივი გზით დაბალანსება და მდგომარეობის გაჯანსაღება.

ენდოკრინული სისტემის მწყობრიდან გამოსვლას იწვევს:

• არასწორი კვება;
• ანორექსია;
• გაცხიმოვნება;
• ინფექციები;
• ალერგია;
• ხანგრძლივი სტრესი;
• ტოქსინებით მოწამვლა;
• ზოგიერთი პრეპარატის მიღება (ჩასახვის საწინააღმდეგო, ანაბოლური სტეროიდები).

ჰორმონთა ნორმალიზებისთვის მოწოდებული სტრატეგია

1) შაქრისა და იმ პროდუქტების გამოყენების მინიმიზაცია, რომელთა მიმართაც არსებობს მგრძნობელობა

შაქარი განაპირობებს ინსულინის მომატებულ პროცენტს. ინსულინი ძლიერი ჰორმონია, რომელიც თავის მხრივ 5 ჰორმონზე ახდენს გავლენას – კორტიზოლზე, გლუკაგონზე, ზრდის ჰორმონზე, ადრენალინსა და ნორადრენალინზე. როდესაც ინსულინი ხანგრძლივად და ხშირად არის მომატებული, ორგანიზმის უჯრედები გადატვირთვას განიცდიან და ცუდად რეაგირებენ სისხლში გლუკოზის ტრანსპორტირების სიგნალზე. შედეგად ორგანიზმი ავითარებს ინსულინრეზისტენტობას, რაც დიაბეტის განვითარების საფრთხეს ქმნის.

გარკვეული საკვებისადმი მგრძნობელობა ასევე იწვევს ჰორმონულ დისბალანსს, აძლიერებს ანთებას, რომელიც თავის მხრივ გავლენას ახდენს ჰორმონებზე (კორტიზოლზე). ყველაზე გავრცელებულია მგრძნობელობა გლუტენისადმი და რძის პროდუქტებისადმი.

2) დაბალანსებული დიეტა

როგორც უკვე აღინიშნა, ანთება თავად იწვევს ჰორმონულ ძვრებს, ამიტომაც დიდი მნიშვნელობა აქვს ანთების საწინააღმდეგო დიეტის დანერგვას. ეს უკანასკნელი მოიცავს ნიგვზით და თესლებით გაჯერებულ, ახალი ხილითა და ბოსტნეულით გამდიდრებულ საკვებ რაციონს.

ცხიმიანი თევზები (ორაგული, სკუმბრია) ორ­გ­ა­­ნიზმს ამარაგებენ ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავებით. ომეგა-3-ს გააჩნია ანთების საწინააღმდეგო მოქმედება და აუცილებელია ზოგიერთი ჰორმონის სინთეზისათვის. გარდა ამისა, თევზი ქოლესტერინის წყაროა. ეს უკანასკნელი კი მე­ტად მნიშვნელოვანია სასქესო ჰორმონების (ესტროგენები, ტესტოსტერონი) სინთეზისათვის (წარმოქმნისათვის).

სასურველია საკვები რაციონიდან გამოირიცხოს ჰორმონებისა და ანტიბიოტიკების შემცველი პროდუქტები, ასევე სოიის დამუშავებული პროდუქტები, თეთრი ფქვილი, მცენარეული ცხიმი (ზეთი), რომელიც გადამუშავებულია.

3) სტრესის მართვა

მყარი სტრესი ჰორმონული დისბალანსის ერთ-ერთი გადამწყვეტი ფაქტორია. კორტიზოლისა და ადრენალინის სტაბილური გადმოსროლისას თირკმელზედა ჯირკვლების გადაღლილობა გამომუშავდება. სტრესის ჰორმონები მეტყველებს სისხლში გლუკოზის მაჩვენებლის მატებაზე, წნევის მომატებასა და საკვების გადამუშავების შეფერხებაზე. ეს თავის მხრივ აისახება ადამიანის განწყობასა და ძილის ხარისხზე. სტრესის ჰორმონთა სტაბილურად მომატებული მაჩვენებელი შაქრიანი დიაბეტის განვითარების, კარდიოლოგიური პრობლემების, დეპრესიისა და აუტოიმუნური პათოლოგიების აღმოცენების საფრთხეს ქმნის.

სასარგებლოა სტრესის მოხსნის ისეთი პრაქტიკის გამოყენება, როგორებიცაა იოგა, მედიტაცია, ფიზკულტურა, ღრმა სუნთქვის ჩართვით. სასარგებლოა ასევე მცენარეული ნაყენების გამოყენებაც, რომლებიც უნარჩუნებს თირკმელზედა ჯირკვლებს ფუნქციურ წონასწორობას, ხელს უწყობს ჰორმონულ ბალანსსა და სულიერ წონასწორობას.

4) ტოქსიკური დაბინძურების პროფილაქტიკა

ტოქსინები გვხვდება ატმოსფეროში, საკვებ პროდუქტებში, სასმელ წყალსა და კოსმეტიკაში. ტოქსინების ნაწილი პროვოცირებას უწევს ენდოკრინულ ძვრებს, რადგანაც ერთვება ჰორმონულ მექანიზმებში.

ამ ტოქსინებს შორისაა:

• ტყვია;
• ფთალატები;
• ფოსფორორგანული პესტიციდები;
• ბისფენოლი;
• პერფტორირებული შენაერთები.

ორგანიზმის დეტოქსიკაციის აქტივაციისთვის, სასარგებლოა ოფლის გამაძლიერებელი ღონისძიებები – სპორტი, საუნა. კარგია აგრეთვე ტანვარჯიში ლიმფის მიმოქცევის გასაუმჯობესებლად. ეს უკანასკნელი ხელს უწყობს ტოქსინების გამოდევნას ორგანიზმიდან.

5) სრულფასოვანი ძილი

ღამის ძილის ნორმალიზება ჰორმონული ძვრების არიდების საუკეთესო საშუალებაა. რეკომენდებულია სულ მცირე 7-საათიანი ძილი.

რჩევები ჯანსაღი ძილისათვის:

• დაძინებამდე 2 საათით ადრე გათიშეთ ყველა ელექტრული მოწყობილობა;
• დაძინებამდე, სულ მცირე, ნახევარი საათით გაისეირნეთ სუფთა ჰაერზე;
• დღის განმავლობაში სვით წყალი სათანადო მოცულობით, თუმცა დაძინებამდე 1,5-2 საათით ადრე თავი შეიკავეთ წყლის მიღებისგან.

6) ერიდეთ კოფეინს

კოფეინი და მისი მსგავსი სტიმულატორები ხელს უწყობს თირკმელზედა ჯირკვლებიდან ჰორმონების ჭარბად გამოყოფას. ეს განსაკუთრებულად დამღუპველია ტოქსინების ზემოქმედებასთან, ორსულობასთან, სტრესსა და ომეგა-3-ის დეფიციტთან კომპლექსში.