აუცილებელია თუ არა ონკომარკერების აღება ჯანმრთელი ადამიანისთვის
ის გვხვდება კიბოთი და დაავადებებით, რომლებიც არ არის დაკავშირებული ონკოლოგიასთან, დაავადებული პაციენტების სისხლში და შარდში. ნორმაში, ეს ნივთიერებები გამომუშავდება ემბრიონის უჯრედების მიერ.
ონკო-მარკერები იზრდება:
• კიბოს პრეკლინიკურ სტადიებზე,
• დაავადების კლინიკურ გამოვლინებამდე და მეტასტაზების გაჩენამდე 6 თვით ადრე,
• ონკოლოგიური დაავადებების წარმატებული მკურნალობისას, როდესაც სიმსივნე იშლება და სიმსივნის დაშლის პროდუქტები და თავად სიმსივნური მარკერები ხვდება სისხლში;
• რიგი ანთებითი დაავადებების და მანიპულაციების დროს; მაგალითად, CA 19-9 შეიძლება გაიზარდოს ღვიძლის ციროზის, ჰეპატიტის, ქოლელითიაზიის, ქოლეცისტიტის, პანკრეატიტის, ქოლესტაზის, ენდომეტრიოზის, კისტოზური ფიბროზის, საშვილოსნოს მიომის დროს, ხოლო ბიოფსიის, მოცილების, პროსტატის მასაჟის დროს, PSA დონე იზრდება 3 კვირამდე დროის განმავლობაში.
ვინ და როდის უნდა გაიაროს სკრინინგი სიმსივნის მარკერებზე?
40 წელზე უფროსი ასაკის ჯანმრთელ ადამიანებს რეკომენდებულია 2-3 წელიწადში ერთხელ გაიარონ სკრინინგული ტესტები, თუ აშკარა რისკ-ფაქტორები არ არსებობს.
სიმსივნის მარკერების ყოველწლიურად გაკონტროლება უნდა მოხდეს, თუ:
• ნათესავებში აღინიშნებოდა კიბოთი დაავადება.
• თუ პაციენტს აქვს კიბოსწინარე პირობები,
• თუ გქონიათ კიბო და მკურნალობდით მას,
• თუ პაციენტს აქვს კიბოს განვითარების რისკი - მავნე სამუშაო პირობები, მავნე ჩვევების არსებობა: მოწევა და ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება მრავალი წლის განმავლობაში.
3-4 თვეში ერთხელ სიმსივნური მარკერების აღება ხდება შემდეგ შემთხვევებში:
• წონის აუხსნელი კლება,
• სხეულის ტემპერატურის უმიზეზო მატება,
• ქრონიკული მოტეხილობები,
• ლიმფური კვანძების უმიზეზო გადიდება,
• კიბოს მკურნალობის შემდეგ ქირურგიული, რადიაციული, სამკურნალო მეთოდებით დინამიკის თვალყურის დევნება,
• რეციდივების ადრეული პროგნოზირებისთვის.
სიმსივნის მარკერებს ჩვეულებრივ იღებენ უზმოზე, შეგიძლიათ მხოლოდ წყლის დალევა. გარდა ამისა, ალკოჰოლის მიღება სრულიად გამორიცხულია 1-2 დღის განმავლობაში.
როდესაც სკრინინგის დროს აღმოჩენილია ერთ-ერთი სიმსივნური მარკერის მომატებული დონე, საჭიროა დამატებითი კვლევის მეთოდები, რომელთა გარეშე დიაგნოზის დადგენა შეუძლებელია.