ხუთი წესი - როგორ ავიცილოთ თავიდან მსხვილი ნაწლავის კიბო
რჩევა 1. ყურადღება მიაქციეთ სიმპტომებს
კოლორექტალური კიბო არის მსხვილი ნაწლავის და სწორი ნაწლავის ეპითელიუმის ავთვისებიანი სიმსივნე. შესაძლებელია დაავადებაზე ეჭვის მიტანა უკვე სერიოზულ სტადიაზე, სიმპტომების გამოვლენისას: სისხლდენა განავალთან ერთად, კუჭის მოქმედების არარეგულარულობა, გაუგებარი მუცლის ტკივილი, უცნობი წარმოშობის ანემია. თუმცა, ვინაიდან ყველა ეს ნიშანი არასპეციფიკურია, დიაგნოზის დასმა რთული ხდება.
სწორი ნაწლავის სიმსივნეები იზრდება ზომიერი სიჩქარით და არის გარკვეული პერიოდი, როდესაც მათი აღმოჩენა შესაძლებელია კიბოსწინარე ან ადრეულ სტადიაზე. იმ შემთხვევებში, როდესაც სიმპტომები საერთოდ არ არის, მხოლოდ სკრინინგი ეხმარება.
შემთხვევათა 80%-ში კოლორექტალურ კიბოს წინ უსწრებს კეთილთვისებიანი ადენომატოზური პოლიპები, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათი დროულად გამოვლენის შემთხვევაში შესაძლებელია დაავადების პრევენცია.
პოლიპების მოცილება პროფილაქტიკის ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური გზაა, მაგრამ თუ არ ჩატარდა ოპერაცია, 8-10 წლის შემდეგ უჯრედები გარდაიქმნება ავთვისებიანად.
რჩევა 2. გაითვალისწინეთ მემკვიდრული ფაქტორი
საშუალო რისკის ჯგუფში შედის 45-დან 75 წლამდე ყველა ადამიანი.
ქალები კოლორექტალური კიბოთი უფრო ხშირად ავადდებიან, მაგრამ ეს უფრო მეტად იმის გამო ხდება, რომ ისინი უფრო დიდხანს ცოცხლობენ.
მაღალი რისკის ჯგუფში შედიან ისინი, ვისი ახლობლებსაც აღენიშნებოდათ კოლორექტალური კიბო ან მათში სხვა ლოკალიზაციის სიმსივნე იყო აღმოჩენილი. ეს ასევე მოიცავს ნაოპერაციები პოლიპების მქონე ადამიანებს - არსებობს ახლის გაჩენის რისკი, საიდანაც შეიძლება განვითარდეს კიბო.
მაღალი რისკის ქვეშ არიან პაციენტები ადენომატოზური პოლიპოზით და ნაწლავის ანთებითი დაავადებებით (კრონის დაავადება, წყლულოვანი კოლიტი).
რჩევა 3. არა ძეხვეული და სიგარეტი
ექიმები ასახელებენ რამდენიმე რისკ ფაქტორს, რომლებიც ხელს უწყობენ მსხვილი ნაწლავის და სწორი ნაწლავის კიბოს განვითარებას. ამრიგად, მოწევა ზრდის ამ ლოკალიზაციის სიმსივნეების განვითარების ალბათობას 2,5-ჯერ. თუ ადამიანი ჭარბად მოიხმარს ალკოჰოლს და წითელ ხორცს, რისკებიც გაიზრდება. უფრო ხშირად კოლორექტალური კიბო გვხვდება ადამიანებში, რომლებიც უმოძრაო ცხოვრების წესს ეწევიან და ჭარბწონიანები არიან.
თუმცა, წითელ ხორცთან დაკავშირებით ყველაფერი არც ისე მარტივია - თუ ყველამ მოულოდნელად მიატოვა ღორისა და საქონლის ხორცის მიღება, შესაძლოა მსოფლიოში ანემიის ეპიდემია დაიწყოს. „1 ჯგუფის“ კანცეროგენები კოლორექტალურ კიბოსთან დაკავშირებით მოიცავს დამუშავებულ და გამოყვანილ წითელ ხორცს - ყველასთვის საყვარელი ძეხვი, ლორი, ბეკონი. ჩვეულებრივი ხორცი კლასიფიცირებულია, როგორც "ჯგუფი 2A" კანცეროგენი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სტეიკის სიყვარულსა და კიბოს შორის პირდაპირი კავშირი არ არის დადასტურებული, წერენ მეცნიერები ერთ სტატიაში.
მაგრამ თუ მაინც გსურთ უსაფრთხოდ ითამაშოთ, შეგიძლიათ მიირთვათ წითელი ხორცი ბოსტნეულთან ერთად - მკვლევარები ამბობენ, რომ ისინი უარყოფენ ნაწლავების დაზიანებას ხორცში ნაპოვნი ქიმიკატების ნიტროზამინებისგან.
რჩევა 4: ფოკუსირება ჯანსაღ კვებაზე და მოძრაობაზე
კიბოს რისკების მინიმუმამდე დაყვანა შესაძლებელია პრევენციის გზით - მკაფიო ალგორითმი გაწერილია 2014 წელს გამოქვეყნებულ ევროპულ კოდექსში. ის აქტუალურია ყველა ლოკალიზაციისთვის, მაგრამ ჩვენ გამოვყოფთ რჩევებს სპეციალურად კოლორექტალურისთვის:
- არმოიხმაროთ თამბაქო რაიმე ფორმით. დიახ, ასევე განიხილება ელექტრონული სიგარეტი, ვეიპი, ჩილიმი.
- შეინარჩუნეთჯანსაღი წონა. გამოთვალეთ თქვენი სხეულის მასის ინდექსი ფორმულის გამოყენებით: BMI = წონა კგ / (სიმაღლე მ) 2). ჩვეულებრივ 18.5-დან 25-მდე უნდა იყოს.
- იხელმძღვანელეთაქტიური ცხოვრების წესით. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ექსპერტები აზუსტებენ: მოზრდილებმა კვირაში მინიმუმ 150-300 წუთი (2,5-დან 5 საათამდე) უნდა განახორციელონ ზომიერი ინტენსივობის ფიზიკური აქტივობა აერობული ვარჯიშებით - მაგალითად, ფეხით სიარული. ან კვირაში მინიმუმ 75-150 წუთი მაღალი ინტენსივობის ფიზიკური აქტივობა აერობული ვარჯიშით: ცეკვა, კრივი, ცურვა, სავარჯიშო დარბაზი, პილატესი, სირბილი, თხილამურებით სრიალი და ხანგრძლივი სეირნობა - მთავარია აირჩიოთ აქტივობა, რომელიც მოგწონთ.
- შეზღუდეთდრო მჯდომარე მდგომარეობაში.
დისტანციური მუშაობის ეპოქაში ეს შეიძლება იყოს რთული, მაგრამ მნიშვნელოვანია ბალანსის პოვნა.
- იკვებეთჯანსაღად.
რაციონში მეტი ბოსტნეულის და ხილის, მთლიანი მარცვლეულის და პარკოსნების ჩართვაა საჭირო.
რჩევა 5. დროული სკრინინგი
პოლიპები და კიბოს ადრეული სტადიები ჩვეულებრივ ჩანს კოლონოსკოპიაზე. პროცედურის დროს ექიმი აკვირდება მთელი მსხვილი ნაწლავის შიდა გარსს ენდოსკოპის გამოყენებით მასზე დამონტაჟებული ვიდეოკამერით.
ასევე, საჭიროა განავალში ფარული სისხლდენაზე კვლევის ჩატარება - ეს ხდება პოლიპების ან უშუალოდ ნაწლავის კიბოს გამო. ტესტი არ არის ისეთი ტრავმული, როგორც კოლონოსკოპია, მაგრამ არც ისეთი სანდოა. დღეს ოპტიმალური ასაკი კოლორექტალური კიბოს სკრინინგის დასაწყებად 50 წელია და სწორედ ამ ასაკიდან რისკები მკვეთრად მატულობს.
2018 წელს, ამერიკის კიბოს საზოგადოებამ რეკომენდაცია გაუწია კოლორექტალური კიბოს სკრინინგს 45 წლის ასაკიდან.
დიდი ბრიტანეთის ჯანდაცვის ეროვნული სამსახური რეკომენდაციას უწევს კოლონოსკოპიას განავალში ფარული სისხლის დადებითი ტესტის შემდეგ.