ლალი ჩხიკვაძე

ტვინის მიერ ინფორმაციის დამუშავების სიჩქარე უცვლელი 60 წლამდე რჩება, მაგრამ ამ ასაკის შემდეგ აზროვნების სისწრაფე თანდათანობით ქვეითდება.

საშუალოდ, 60 წლისთვის თანდათანობით იწყება მეხსიერებასა და აზროვნებაზე პასუხისმგებელი ტვინის საკვანძო უბნების (შუბლის წილი და ჰიპოკამპი) შეჭმუხვნა, ასევე მოცულობაში მცირდება ტვინის თეთრი ნივთიერების, ნეირონებს შორის სიგნალის გადამცემი ნერვული ბოჭკოების მოცულობა.

ამას გარდა, დაბერებისას ტვინში გამომუშავდება ნაკლები ნეირომედიატორები, მათ შორის კარგი განწყობის ჰორმონები -დოფამინი და სეროტონინი. ეს ზრდის დეპრესიის, ინტელექტის ასაკოვანი დაქვეითების და ნეიროდეგენერაციული დაავადებების, როგორიცაა ალცჰაიმერის დაავადება, განვითარების რისკს.

სრულად ტვინის დაბერების პროცესის შეჩერება შეუძლებელია, მაგრამ დამუხრუჭება შესაძლებელია.

1. არ ივარჯიშოთ ავტოტრასების გასწვრივ.

რეგულარული ფიზიკური დატვირთვა ძალიან სასარგებლოა ტვინისთვის უჯრედულ დონეზე, რადგანაც ეს ხელს უწყობს მიტოქონდრიების რიცხვის ზრდას ნეირონებში. თუმცა სარგებლის მისაღებად, მაქსიმალურად უნდა შევეცადოთ, რომ ვივარჯიშოთ სუფთა ჰაერზე. თუ ადამიანი ვარჯიშისას დაბინძურებულ ჰაერს სუნთქავს, ფიზიკური აქტივობის სარგებელი ნულამდე დადის. ატმოსფეროში შეწონილი ტოქსიკური ნანონაწილაკები, სუნთქვისას ხვდება ფილტვებში შემდეგ კი აკუმულირდება ტვინში, სადაც მათ მიერ გამოწვეული ჟანგვითი სტრესი, აზიანებს ნეირონებს. ამას გარდა, ამ ნაწილაკებმა შეიძლება გამოიწვიოს სისტემური ანთება ორგანიზმში, რომელიც საბოლოო ჯამში უარყოფითად მოქმედებს ტვინზე.

2. მოერიდეთ ღია ცეცხლს.

როგორც დიდი ბრიტანეთის მეცნიერებმა გამოარკვიეს, მაგნეტიტის ნანონაწილაკები, რომლებიც წარმოიქმნება ღია, მათ შორის შეშის, წვის, ასევე ზედაპირების ხახუნის შედეგად გახურების დროს, განსაკუთრებით საშიშია ტვინისთვის. განსხვავებით სხვა ნანონაწილაკებისაგან, მაგნეტიტი აკატალიზებს ტვინში იმ ნაერთების ფორმირებას, რომლებიც ზრდის ალცჰაიმერის და სხვა ნეიროდეგენერაციული დაავადებების განვითარების რისკს.

3. მიიღეთ არტერიული წნევის ნორმალიზაციისთვის საჭირო პრეპარატები.

ეს წამლები ამუხრუჭებს ინტლექტის ასაკობრივ დაქვეითებას და იცავს დემენციისაგან. მაღალი არტერიული წნევა ზრდის ინსულტის, კოგნიტიური ფუნქციების დაქვეითების რისკს. მაღალი არტერიული წნევა იწვევს ტვინის ქსოვილების გამოფიტვას, რითაც ქვეითდება კოგნიტიური რეზერვი. ამიტომ არტერიული წნევის კონტროლი ტვინის ნორმალური მუშაობის საწინდარია.

4.მიირთვით მწვანე ბოსტნეული და წითელი წიწაკა.

მწვანე ფოთლოვანი ბოსტნეული და მკვეთრი ფერის ხილი და ბოსტნეული შეიცავს ფლავონოიებს - მცენარეულ პიგმენტებს, რომლებიც ძალიან სასარგებლოა ადამიანის ორგანიზმისთვის. კერძოდ, ფლავონოიდები აქვეითებს ანთების დონეს. ტვინის ქსოვილში მიმდინარე ქრონიკული ანთება იწვევს ნეირონული კავშირების დარღვევას, დეპრესიასა და დემენციას.

5. რეგულარულად შეიმოწმეთ ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქცია.

თუ ფარისებრი ჯირკვალი საკმარისი რაოდენობით ჰორმონ თიროქსინს არ გამოიმუშავებს, ამან შეიძლება გამოიწვიოს ინტელექტის დაქვეითება და მეხსიერების გაურესება, რადგანაც ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონი ძალიან მნიშვნელოვანია ტვინის ნორმალური ფუნქციონირებისათვის. ამ ჰორმონის ხანმოკლე დეფიციტმაც კი, შეიძლება ტვინში შეუქცევადი პროცესები გამოიწვიოს.

6. სმენა

ასაკში სმენა ქვეითდება და შესაბამისად, იზრდება დემენციის რისკი. ეს შეიძლება დაკავშირებული იყოს იმასთან, რომ სმენის დაქვეითება ხელს უწყობს სოციალურ იზოლაციას, რაც დემენციის რისკ ფაქტორს წარმოადგენს. ამას გარდა, შესაბამისი სმენის ნერვების და უბნების სტიმულაციის არარსებობისას, ტვინი იწყებს მოცულობაში შემცირებას.

7. სრულფასოვანი ძილი.

ძილში ხდება ტვინის ღრმა დასუფთავება პირველ რიგში, ტოქსიკური ცილებიდან, რომლებმაც შეიძლება ტვინის ქსოვილში გროვები წარმოქმნას, რაც დემენციის გამომწვევია. ღამის ძილის ხანგრძლივობა უნდა იყოს 7-9 საათი, რაც სწორ კვებასა და რეგულარულ ფიზიკურ დატვირთვასთან ერთად, წარმოადგენს ტვინის სიჯანსაღის საწინდარს.