მარიამ ფოლადაშვილი

ქალს აქვს მენსტრუაციის დაწყებამდე დაახლოებით ერთი ან ორი კვირით ადრე. ქალების უმეტესობა, 90%-ზე მეტი, ამბობს, რომ მათ აღენიშნებათ პრემენსტრუალური სიმპტომები, როგორიცაა თავის ტკივილი, შებერილობა და გუნება-განწყობის ცვლილება. ზოგიერთი ქალისთვის ეს სიმპტომები შეიძლება იმდენად მძიმე იყოს, რომ გააცდინოს სამსახური ან უარი თქვას ყოველდღიურ აქტივობებზე.

PMS არის ფიზიკური და ემოციური სიმპტომების ერთობლიობა, რომელიც ბევრ ქალს აღენიშნება მენსტრუაციის დაწყებამდე. მკვლევარები ფიქრობენ, რომ PMS ხდება ოვულაციის შემდეგ დღეებში, რადგან ესტროგენისა და პროგესტერონის დონე მკვეთრად ეცემა. PMS-ის სიმპტომები ქრება ქალის მენსტრუაციის დაწყებიდან რამდენიმე დღეში, რადგან ჰორმონების დონე კვლავ იწყებს მატებას.

ზოგიერთ ქალს აქვს PMS ნიშნების გარეშე ან ძალიან მსუბუქი სიმპტომებით. ორსულობის შემდეგ PMS შეიძლება დაბრუნდეს, მაგრამ შეიძლება გქონდეთ PMS-ის განსხვავებული სიმპტომები. PMS მთლიანად ქრება, როდესაც მენსტრუაცია აღარ გაქვთ, მაგალითად მენოპაუზის შემდეგ.

PMS შეიძლება უფრო ხშირად განვითარდეს ქალებში, რომლებსაც:

• აქვთ სტრესის მაღალი დონე;
• დეპრესიის ოჯახური ისტორია;
• აქვთ მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის ან დეპრესიის პირადი ისტორია

PMS-ის სიმპტომები შეიძლება გაუარესდეს, როდესაც მიაღწევთ გვიან 30-40-ს ან მიუახლოვდებით მენოპაუზას და იმყოფებით გარდამავალ მენოპაუზის პერიოდში, რომელსაც პერიმენოპაუზა ეწოდება. ეს განსაკუთრებით ეხება ქალებს, რომლებიც მგრძნობიარეები არიან მენსტრუალური ციკლის დროს ჰორმონების დონის ცვლილებებზე.

PMS სიმპტომები განსხვავებულია ყველა ქალისთვის. შეიძლება გქონდეთ ფიზიკური სიმპტომები, როგორიცაა შებერილობა ან ემოციური სიმპტომები, როგორიცაა მოწყენილობა, ან ორივე ერთად. თქვენი სიმპტომები ასევე შეიძლება შეიცვალოს მთელი ცხოვრების განმავლობაში.

PMS-ის სიმტომები მოიცავს:

• ტკივილი მუცლის არეში;
• მეტეორიზმი, ყაბზობა ან დიარეა;
• სარძევე ჯირკვლების მგრძნობელობის გაზრდა, შეშუპება;
• თავის ტკივილი;
• ზურგის ტკივილი;
• სახსრების ტკივილი;
• ზოგადი საერთო სისუსტე;
• აკნე;
• ცომეულისა და ტკბილეულის მიმართ გაძლიერებული მოთხოვნილება;
• მომატებული მგრძნობელობა სინათლისა და ხმის მიმართ;
• დეპრესია;
• უარყოფითი ფიქრები;
• კრუნჩხვა;
• დისკომფორტის განცდა;
• დაბალი ტოლერანტობა ხმაურის ან სინათლის მიმართ;
• გაღიზიანება;
• ძილის პრობლემები (ძალიან ბევრი ან ძალიან ცოტა ძილი);
• კონცენტრაციის ან მეხსიერების პრობლემები;
• დაძაბულობა ან შფოთვა;
• ტირილის ეპიზოდები;
• Ხასიათის ცვლილება

ჯანმრთელობის სხვა პრობლემები, რომლებსაც ახასიათებს PMS-ის მსგავსი სიმპტომები მოიცავს:

დეპრესია და შფოთვითი აშლილობები - ეს არის ყველაზე გავრცელებული პირობები, რომლებიც ემთხვევა PMS-ს. დეპრესიისა და შფოთვის სიმპტომები PMS-ის მსგავსია და შესაძლოა გაუარესდეს მენსტრუაციის წინ ან მის დროს.

ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი - ზოგიერთი ქალი აღნიშნავს, რომ მათი სიმპტომები ხშირად უარესდება მენსტრუაციის დაწყებამდე.

გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი (IBS) - იწვევს კრუნჩხვას, შებერილობას. IBS სიმპტომები შეიძლება გაუარესდეს მენსტრუაციის დაწყებამდე.

შარდის ბუშტის ტკივილის სინდრომი - შარდის ბუშტის ტკივილის სინდრომის მქონე ქალებს უფრო მეტად აქვთ მტკივნეული კრუნჩხვები PMS-ის დროს.

PMS-მა შეიძლება ასევე გააუარესოს ჯანმრთელობის ზოგიერთი პრობლემა, როგორიცაა ასთმა, ალერგია და შაკიკი.

პრემენსტრუალური დისფორიული დარღვევები

PMS-ის მძიმე სიმპტომები შეიძლება იყოს პრემენსტრუალური დისფორიული აშლილობის (PMDD) ნიშანი.

პრემენსტრუალური დისფორიული დარღვევები (PMDD), იგივეა რაც პრემენსტრუალური სინდრომი, მაგრამ უფრო მძიმე სიმპტომატიკით. აღნიშნული დარღვევა ქალების3-8 %-ში გვხვდება. ძირითადად ვლინდება მენსტრუაციამდე 1-2 კვირით ადრე.

PMDD-ისთვის დამახასიათებელი ძირითადი სიმპტომები:

• დეპრესიის მძიმე ფორმა;
• სუიციდური აზრები;
• პანიკური შეტევები;
• მძიმე ფორმით გამოხატული აგზნებადობა;
• გაღიზიანებადობა ხასიათის მნიშვნელოვანი ცვლილებებით;
• უმიზეზო ტირილის ეპიზოდები;
• ინტერესის დაკარგვა ყოველდღიური აქტივობების მიმართ;
• უძილობა;
• კონცენტრაციის უნარის დაქვეითება;
• გაძლიერებული მადა;
• კუნთების ძლიერი ტკივილი;
• კუჭის მოქმედების დარღვევები

მეცნიერებისთვის დღემდე უცნობია PMS -ისა და PMDD- ის გამომწვევი ზუსტი მიზეზები. მენსტრუალური ციკლის დროს ჰორმონების დონის ცვლილებებმა შესაძლოა გარკვეული როლი შეასრულოს. ამ ცვალებადმა ჰორმონმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს ზოგიერთ ქალზე უფრო მეტად, ვიდრე სხვებზე.

სხვადასხვა კვლევის მონაცემებზე დაყრდნობით ვარაუდობენ, რომ აღნიშნული სინდრომი, დაკავშირებულია მენსტრუაციის დაწყებამდე სასქესო ჰორმონებისა და სეროტონინის კონცენტაციის ცვლილებებთან.

ციკლის გარკვეულ დღეებში სისხლში ესტროგენისა და პროგესტერონის დონე იზრდება. ამ ჰორმონების მატებამ კი შესაძლოა გამოიწვიოს ემოციური ცვალებადობა, აგზნებადობა და გაღიზიანებადობა. საკვერცხის სტეროიდები ასევე ასტიმულირებს ტვინის იმ ნაწილებს, რომლებიც ასოცირდებიან პრემენსტრუალური სიმპტომების გამოვლენასთან. სეროტონინის დონე გავლენას ახდენს ხასიათის ცვლილებაზე, ემოციებსა და ფიქრებზე.

შემდეგი რჩევები დაგეხმარებათ PMS-ის ზოგიერთი სიმპტომის შემსუბუქებაში:

დაიტვირთეთ რეგულარული აერობული ფიზიკური აქტივობით მთელი თვის განმავლობაში - ვარჯიში დაგეხმარებათ ისეთი სიმპტომების აღმოსაფხვრელად, როგორიცაა დეპრესია, კონცენტრაციის გაძნელება და დაღლილობა.

უმეტესად აირჩიეთ ჯანსაღი საკვები - ენსტრუაციის დაწყებამდე ორი კვირით ადრე კოფეინის, მარილისა და შაქრის შემცველი საკვებისა და სასმელების თავიდან აცილებამ შეიძლება შეამციროს PMS-ის მრავალი სიმპტომი.

იძინეთ საკმარისად - შეეცადეთ დაიძინოთ დაახლოებით რვა საათი ყოველ ღამე. ძილის ნაკლებობა დაკავშირებულია დეპრესიასთან და შფოთვასთან და შეიძლება გააუარესოს PMS სიმპტომები, როგორიცაა გუნება-განწყობა.

იპოვეთ ჯანსაღი გზები სტრესის დასაძლევად - ზოგიერთ ქალს ასევე ეხმარება იოგა, მასაჟი ან მედიტაცია.

არ მოწიოთ - კვლევის მიხედვით, ქალებმა, რომლებიც ეწეოდნენ, აღენიშნებოდათ მეტი და შედარებით მძიმეPMS სიმპტომები.

კვლევებმა აჩვენა, რომ გარკვეული ვიტამინები და მინერალები შეიძლება დაეხმაროს PMS-ის ზოგიერთი სიმპტომის შემსუბუქებას. მათ შორისაა:

კალციუმი - კვლევები აჩვენებს, რომ კალციუმს შეუძლია შეამციროს PMS-ის ზოგიერთი სიმპტომი, როგორიცაა დაღლილობა და დეპრესია. კალციუმი გვხვდება ისეთ საკვებში, როგორიცაა რძე, ყველი და იოგურტი. ზოგიერთ საკვებს, როგორიცაა ფორთოხლის წვენი, მარცვლეული და პური დამატებული აქვს კალციუმი. ასევე შეგიძლიათ მიიღოთ კალციუმის დანამატი.

B6 ვიტამინი - ხელს უწყობს PMS-ის გუნება-განწყობის გაუარესებას, გაღიზიანების შემცირებას, კონცენტრაციის გაძნელების შემცირებას, შებერილობის და შფოთვის შემსუბუქებას. B6 ვიტამინი გვხვდება ისეთ საკვებში, როგორიცაა თევზი, კარტოფილი, ხილი (გარდა ციტრუსის ხილისა) და მარცვლეული. ასევე შეგიძლიათ მიიღოთ დიეტური დანამატის სახით.

მაგნიუმი - შეიძლება დაეხმაროს PMS-ის ზოგიერთი სიმპტომის შემსუბუქებას, მათ შორის შაკიკის. თუ თქვენ გაქვთ მენსტრუალური შაკიკი, ესაუბრეთ ექიმს იმის შესახებ, გჭირდებათ თუ არა მეტი მაგნიუმი. ეს მინერალი გვხვდება მწვანეფოთლოვან ბოსტნეულში, როგორიცაა ისპანახი, ასევე თხილში და მარცვლეულში. ასევე შეგიძლიათ მიიღოთ დანამატი.

ომეგა-3 - კვლევებმა აჩვენა, რომ 1-დან 2 გრამი პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების დანამატის მიღებამ შეიძლება ხელი შეუწყოს კრუნჩხვების და PMS-ის სხვა სიმპტომების შემცირებას. პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავების კარგი წყაროა სელის თესლი, თხილი, თევზი და მწვანეფოთლოვანი ბოსტნეული.

რაიმე დანამატის მიღებამდე გაესაუბრეთ ექიმს.