რომელიც გახლავთ რეპროდუქტოლოგიის ფუძემდებელი საქართველოში. იგი არის რეპროდუქტოლოგიის ინსტიტუტის გენერალური დირექტორი, საქართველოს რეპროდუქციული ჯანმრთელობის ასოციაციის პრეზიდენტი, თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მედიცინის ფაკულტეტის რეპროდუქტოლოგიისა და მეანობა-გინეკოლოგიის კათედრის ხელმძღვანელი.
– თქვენს ამასწინანდელ ინტერვიუში დაასახელეთ მიფეპრისტონი, როგორც თანამედროვე რეპროდუქტოლოგიის „ეპოქალური ეტაპი“. რა არის და რას აკეთებს განსაკუთრებულს ეს შენაერთი?
– იმედია, თავს არ შეგაწყენთ კომპლიმენტებით, მაგრამ რა უნდა ვქნა, იმსახურებთ კომპეტენტური შეკითხვებით. ბარაქალა თქვენ!
მიფეპრისტონი არის ანტიპროგესტერონი. იყო პერიოდი, როდესაც მიფეპრისტონს დაუმსახურებლად უწოდებდნენ „აბორტის აბს“. მისი სინთეზი პარიზის ფარმაცევტულ კომპანია „ღოუსსელ Uცლაფ“-ში მოახდინა ბიოლოგმა და ენდოკრინოლოგმა, ეტიენ ემილ ბოლიომ, დაახლოებით 50 წლის წინ. თავდაპირველად ის გამოიყენებოდა I ტრიმესტრის ორსულობის შესაწყვეტად. ამის გამო პრეპარატს პერიოდულად ჰქონდა დიდი „რელიგიური“ უსიამოვნებები, რამდენჯერმე აიკრძალა კიდეც. მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ მიფეპრისტონის გამოყენება I ტრიმესტრის ორსულობის შესაწყვეტად უფრო ეფექტური აღმოჩნდა, ვიდრე ისეთი ბარბაროსული მეთოდი, როგორიცაა ქირურგიული აბორტი. მისი ეფექტურობა აღწევს 54%-ს მონოთერაპიაში და 97-98%-ს – პროსტოგლანდინებთან ერთად გამოყენების დროს. ჩემი აზრით კი, მთავარი უპირატესობა ქალის ჯანმრთელობისათვის ნაკლები ზიანია, არა მხოლოდ ქირურგიულ, მინიაბორტთან შედარებითაც.
პირველი მინიაბორტი საბჭოთა კავშირში, კერძოდ კი, მოსკოვში შევასრულე. რა თქმა უნდა, იძულებით და ალტერნატიულად რეალური აუცილებლობის გათვალისწინებით. როდესაც მინიაბორტმა „მოჭამა ჭირი“, პირველი მედიკამენტური აბორტიც, იმავე მიზეზით, ჯერ მოსკოვში და მერე საქართველოში შესრულდა ჩემი ხელმძღვანელობით.
მე ყოველთვის აღვნიშნავ, რომ ყველა აბორტი არის ცუდი და დიდი ცოდვა. ალბათ, ეს ავადსახსენებელი მანიპულაცია ყველაზე მეტად გვეზიზღება მე და ჩემს კოლეგებს. ჩვენ დარწმუნებულები ვართ, რომ აბორტთან ბრძოლა საჭიროა არა ცრუ აკრძალვით, რომელიც არავითარ შედეგს არ იძლევა, არამედ მისი აღმოფხვრით, განათლებით, ინფორმირებით, შეგონებით, ახსნა-განმარტებით და, რა თქმა უნდა, თანამედროვე კონტრაცეფციის დანერგვით. ამ გზას ადგას მთელი პროგრესული მსოფლიო.
ღმერთმა ინებოს, რომ არც მედიკამენტური აბორტი იყოს საჭირო. მაგრამ სანამ ის ჩვენი ცხოვრების რეალობაა, ჩვენი კეთილშობილური ვალია მაქსიმალურად გავუფრთხილდეთ არა მარტო ქალის ჯანმრთელობას, არამედ მის უფლებებსაც.
– ბ-ნო არჩილ, როდის დაიწყება მიფეპრისტონის ეპოქა?
– იგი უკვე დაიწყო საქართველოში 1985 წლიდან, ისევ ჟორდანიას ინსტიტუტში. როდესაც პირადად მე და ჩემმა კოლეგებმა კარგად შევისწავლეთ მიფეპრისტონისა და მისი ანალოგების მოქმედების მექანიზმი, მივედით იმ მოსაზრებამდე, რომ ანტიპროგესტერონები აუცილებელია ყოველთვის, როცა პროგესტერონი საჭირო აღარ არის.
მოგეხსენებათ, რომ პროგესტერონი ქალის ძირითადი სასქესო ჰორმონია, რომელიც არის ორსულობის მთავარი ფაქტორი. მაგრამ არის შემთხვევები, როდესაც იგი აღარ არის საჭირო. მაგალითად, მაშინ, როდესაც ნაყოფი იღუპება მუცლადყოფნის პერიოდში ან სიცოცხლისთვის შეუსაბამო სიმახინჯე აქვს. ასეთ დროს აუცილებელია ნაყოფის საშვილოსნოდან გამოძევება ქალის ჯანმრთელობის დაუზიანებლად. მიფეპრისტონამდე ამ მანიპულაციებს ასრულებდნენ ისეთი ბარბაროსული მეთოდებით, როგორებიცაა საშვილოსნოს ღრუში ფიზიოლოგიური ხსნარის შეყვანა და ქირურგიული ევაკუაცია. მიფეპრისტონმა კი საშუალება მოგვცა, იგივე მანიპულაცია ქალისთვის 1000-ჯერ უფრო ნაკლები ზიანით შეგვესრულებინა.
ამ მიმართულებით შემდგომში ჩატარდა მრავალი კვლევა, როგორც ჩვენთან, ისე საზღვარგარეთ და დადგინდა მიფეპრისტონის მნიშვნელოვანი უპირატესობები.
ჩვენ კი გავაგრძელეთ, რა თქმა უნდა, ყველა კანონს დაქვემდებარებული კვლევები და, დეტალებით თავი რომ არ მოგაწყინოთ, მივადექით ფიზიოლოგიურ მშობიარობას. მანამდე იყო ორსულობის ისეთი უმნიშვნელოვანესი გადახრები, როგორებიცაა ვადაგადაცილებული ორსულობა და სამშობიარო მოქმედებების სისუსტე. ყველა შემთხვევაში მიფეპრისტონმა ბრწყინვალედ გამოიჩინა თავი. მეტსაც გეტყვით, აღმოჩნდა, რომ მიფეპრისტონი არის საშვილოსნოს პროგესტერონდამოკიდებული მიომების ეფექტური სამკურნალო საშუალება. ამას გარდა, შენაერთი მაღალეფექტური პოსტკოიტალური კონტრაცეპტივია, ანუ მისი გამოყენება შესაძლებელია დაუცველი სქესობრივი აქტის შემდეგ ორსულობისაგან თავდაცავად. მიფეპრისტონის გამოყენება წარმატებით შეიძლება კომბინირებული კონტრაცეპტივების შემადგენლობაშიც.
– როგორ ახერხებს ამას ეს შენაერთი?
– თქვენი ეს შეკითხვა ჩემთვის ადვილი საპასუხოა, ვინაიდან წლების განმავლობაში ჩვენ დაწვრილებით შევისწავლეთ მიფეპრისტონის მოქმედების მექანიზმი. გთხოვთ, ტრაბახში ნუ ჩამომართმევთ, მაგრამ ამ მხრივ მსოფლიო პიონერი ისევ ჟორდანიას ინსტიტუტი იყო. დღეს მსგავს კვლევებს აგრძელებს მსოფლიოს მრავალი მაღალი დონის კლინიკა. მიფეპრისტონის „ავტორი“, ე. ე. ბოლიო, ორჯერ იყო სტუმრად ჟორდანიას ინსტიტუტში გასული საუკუნის 90-იან წლებში.
ყველა ხსენებული კვლევით უკვე დადგენილია, რომ მიფეპრისტონი პროგესტერონის აბსოლუტური ანტაგონისტია (აქვს მისი საპირისპირო მოქმედება), რასაც ის აკეთებს ორსულობის ჰორმონის რეცეპტორების დაკავებით. ამის გამო პროგესტერონი ვეღარ ზემოქმედებს მიზნობრივ სისტემაზე, მათ შორის – საშვილოსნოს ყელზე, რაც რეალურად ვლინდება საშვილოსნოს ყელის სწრაფი მომწიფებით. მოკლედ რომ ვთქვათ, მიფეპრისტონისა და მისი ანალოგების მოქმედების ძირითადი მექანიზმი საშვილოსნოს ყელის სწრაფი მომზადებაა სამშობიაროდ, მისი დაზიანებისა და ტკივილის გარეშე.
და აი, ჩვენ უკვე მივადექით „მიფეპრისტონის ეპოქას“ რეპროდუქტოლოგიაში. ის საქართველოში უკვე დაიწყო, მაგრამ როგორც ყოველთვის, ვაწყდებით რეტროგრადული ძალების წინააღმდეგობას. ასე იყო ყოველთვის, როგორც კი ჩვენ რაიმე ნოვატორულს ვქმნიდით. მაგალითად, როდესაც ვნერგავდით თანამედროვე კონტრაცეფციას, ქალის ჰიგიენისა და სქესობრივი აღზრდის პრინციპებს, ანდროლოგიას და ლაპაროსკოპიასაც კი, მე პირადად მიწევდა ბრძოლა „აბორტმახერებთან“ თუ საკეისრო კვეთის სამედიცინო ჩვენების გარეშე გამკეთებლებთან და ა.შ.
რაც შეეხება მიფეპრისტონს, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მისი ზემოქმედების ერთ-ერთი მთავარი რგოლი გახლავთ ორსული ქალის საშვილოსნოს ყელი და მისი მომზადება.
მრავალმა კვლევამ გვიჩვენა, რომ მიფეპრისტონი მცირე დოზებით (200-400 მგ) იწვევს საშვილოსნოს ყელის მომწიფებას ისე, რომ არა მხოლოდ აღარ ზიანდება ის, ტკივილიც კი ეხსნება ქალს. ამ მხრივ ჩვენ დაგვიგროვდა საკმაოდ დიდი გამოცდილება, შედეგები არაერთხელ მოხსენდა მთავარ ლექციად უმაღლესი დონის საერთაშორისო ფორუმებსა და კონგრესებზე.
– ბ-ნო არჩილ, თუ სწორად გაგიგეთ, ფიზიოლოგიური მშობიარობის დროს მიფეპრისტონის ეფექტურობა გქონდათ მხედველობაში, როდესაც მას „ეპოქალური“ უწოდეთ.
– განა ახალი ეპოქა არ გახლავთ „მშობიარობა ტკივილის გარეშე“?!
