მოკლედ ჯანსაღი კვების შესახებ

ცოცხალი ორგანიზმი ცხოველმყოფელობის პროცესში განუწყვეტლივ ხარჯავს საკვებში შემავალ ნივთიერებებს. ამ ნივთიერებათა უმრავლესობა "იწვება" (იჟანგება) ორგანიზმში, რის შედეგადაც გამოთავისუფლდება ენერგია. ამ ენერგიას ორგანიზმი იყენებს სხეულის მუდმივი ტემპერატურის შესანარჩუნებლად, შინაგანი ორგანოების (გული, სასუნთქი აპარატი, სისხლის მიმოქცევის ორგანოები, ნერვული სისტემა და სხვა) ნორმალური ფუნქციობისთვის, ფიზიკური სამუშაოს შესასრულებლად. კვება სიცოცხლის პირველი და აუცილებელი პირობაა.
ჯანსაღი საკვების მიღება ძნელი არ არის, თუ, რასაკვირველია, იცით, რა გსურთ. მთავარია, პროდუქტების შეძენის წინ გულდასმით დავგეგმოთ მენიუ და გამოვიყენოთ კულინარიული დამუშავების დამზოგველი მეთოდები. სწორ კვებასთან დაკავშირებული რჩევების უმეტესობა იმ მოსაზრებას ეფუძნება, რომ საკვების ცალკეული კომპონენტები უხდება ორგანიზმის ამა თუ იმ ფუნქციას.
როგორ მოქმედებს ორგანიზმზე საკვები მთლიანობაში? ჭამის შემდეგ კარგად გრძნობთ თუ არა თავს? დაღლილობისა და მოთენთილობის შეგრძნება ხომ არ გეუფლებათ? თქვენი საჭმლის მომნელებელი სისტემა სათანადოდ მუშაობს თუ აირები ან სისავსის შეგრძნება გტანჯავთ? სასიამოვნო სითბო გივლით სხეულში თუ გამცივნებთ? დაბოლოს, კმაყოფილი ხართ თქვენი წონით თუ ჭარბი ცხიმი გაწუხებთ? ჯანსაღი და დაბალანსებული კვების რაციონი ყველა ამ პრობლემას მოგიგვარებთ.
/* (c)AdOcean 2003-2021, Advertline.https:mkurnali.ge.mkurnali zones.________ _____ */
ado.slave('adoceanadvertlinegelpmmhkfobb', {myMaster: 'gC_g7BxQlx9UWDeCK7yaEdkgIoxg2l6o6JUmNs2rvgn.i7' });
როგორ დავგეგმოთ რაციონი, როგორი უნდა იყოს ულუფა, რა ვჭამოთ თუ არ ვჭამოთ, ამაზე გვესაუბრება საქართველოს დიაბეტის ცენტრის ექიმი, ენდოკრინოლოგი ეკა სხილაძე.
- ქალბატონო ეკა, რა არის ჯანსაღი, დაბალანსებული კვება?
- ჯანსაღი, დაბალანსებული კვების მნიშვნელოვანი წესია რეჟიმის დაცვა: აუცილებელია, დღის განმავლობაში ნახშირწყლები თანაბრად გავანაწილოთ, არ ვიშიმშილოთ, საკვები შედგებოდეს მრავალფეროვანი კომპონენტებისგან (ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები, მინერალური ნივთიერებები, ვიტამინები); სასურველია, შევზღუდოთ ცხოველური ცილის მოხმარება და ის მცენარეული ცილით ჩავანაცვლოთ, რადგან ცხოველური ცილა შეიცავს ქოლესტერინს, რომელიც შესაძლოა ჩალაგდეს სისხლძარღვთა კედლებზე და ათეროსკლეროზული ფოლაქების ფორმირება გამოიწვიოს. ჭარბი წონის ადამიანებმა, რომელთაც წონის დაკლება სჭირდებათ, უნდა შეზღუდონ ყოველგვარი ცხიმი - როგორც მცენარეული, ასევე ცხოველური.
- რას ნიშნავს ჯანსაღი წონა, როგორია მისი კავშირი ასაკთან, სქესსა და ფიზიკურ აქტიურობასთან?
- ჯანსაღი წონის შეფასება უმეტესად ხდება მხოლოდ ერთი მაჩვენებლის - სხეულის მასის ინდექსის (სმი) მეშვეობით, რომლის გამოსათვლელადაც გამოყენებულია პიროვნების სიმაღლესა და წონაზე დამყარებული მათემატიკური ფორმულა. სმი უდრის კილოგრამებში აღებული წონის განაყოფს მეტრებში აღებული სიმაღლის კვადრატზე (სმი=წონა(კგ)/სიმაღლე (მ²). სმი-ს მიხედვით განასხვავებენ წონის ნაკლებობას, ნორმალურ წონას, ჭარბ წონასა და სიმსუქნეს.
ადამიანი, რომლის სმი 30 ან უფრო მეტია, მსუქნად ითვლება, თუმცა სმი არც ცხიმისა და კუნთების ზედმეტ წონას შორის განსხვავებას გამოხატავს და არც იმას აზუსტებს, სახელდობრ რა ადგილას არის დაგროვილი ეს ცხიმი, მაგალითად, მუცელზე, სადაც მის განლაგებას ჯანმრთელობისთვის ყველაზე მძიმე შედეგი მოჰყვება, თუ თეძოებზე. ქალებისთვის დამახასიათებელია ცხიმის უფრო მაღალი შემცველობა იმავე სმი-ს მქონე მამაკაცებთან შედარებით. უფრო ასაკოვან ადამიანებს შეიძლება მეტი ცხიმი ჰქონდეთ, ვიდრე იმავე სმი-ს მქონე ახალგაზრდებს.
მრავალ განვითარებულ ქვეყანაში სიმსუქნის ახალი შემთხვევები 20-იდან 55 წლამდე ასაკის პირებს შორის ორჯერ მეტია აღრიცხული. მიზეზები ჯერჯერობით შეუსწავლელია. ეს შესაძლოა ფიზიკური აქტიურობის შემცირებით იყოს გამოწვეული.
- დღეში რამდენჯერ უნდა ჭამოს ადამიანმა?
- აუცილებელია სამი ძირითადი კვება: საუზმე, სადილი, ვახშამი - და ორი დამატებითი ხილის ხარჯზე.
- როგორი უნდა იყოს საუზმე, სადილი და ვახშამი?
- საუზმე მთავარია. ის, რასაც დილით ვიღებთ, განსაზღვრავს მეტაბოლური აქტივობის ტემპს მთელი დღის განმავლობაში. საუზმედ გირჩევთ ბურღულის ფაფას, ცეხვილი პურის ტოსტებს. სადილად, კარგი იქნება, თუ მიირთმევთ წვნიანს, ბოსტნეულს, ქათმის, ინდაურის თეთრ ხორცს. ვახშამი ყველაზე მსუბუქი უნდა იყოს. ზოგიერთი საკვები, მაგალითად, ხილი, ბოსტნეული და პარკოსნები, შეიძლება ყოველი ტრაპეზის დროს მივირთვათ, თევზი, ფრინველი და რძის ნაწარმი - დღეში ერთხელ ან ორჯერ, ხორცი, კვერცხი, ტკბილეული კი 2-3 დღეში ერთხელ.
დღიური რაციონი საშუალოდ 1800-2400 კკალ-ს უნდა შეიცავდეს. ჭარბი წონის შემთხვევაში აუცილებელია დაბალკალორიული დიეტის დაცვა, სიმსუქნის დროს - არა უმეტეს 1000-1200 კკალ-ისა დღე-ღამეში.
- დაძინებამდე რამდენი ხნით ადრე უნდა ვივახშმოთ?
- სასურველია, ვივახშმოთ დაწოლამდე 3 საათით ადრე.
- როგორი უნდა იყოს მოზარდის კვების რეჟიმი?
- მოზარდი სრულფასოვნად უნდა იკვებებოდეს, მოთხოვნილებისამებრ იღებდეს ვიტამინებსა და მინერალებს. რაციონში აუცილებლად უნდა შედიოდეს ხილი, ბოსტნეული, ცილებით მდიდარი საკვები: ხორცი, ხაჭო, თევზი, რძე.