თანამშრომლობა
მე იმდენი დრო არ მაქვს, მის ჭირვეულობას ავყვე, - მირჩევნია, თავად ჩავაცვა, ვაჭამო და ამით დრო მოვიგო, - მაგრამ მეუბნებიან, რომ სწორად არ ვიქცევი...ორი წლის-ორწლინახევრის ბავშვის ყოველ მოქმედებას თან სდევს სიტყვები: "მე თვითონ!" - და ის ამაყად იცვამს ფეხზე წინდების ნაცვლად ხელთათმანებს, შემდეგ კი იცდის, როდის შეუკრავთ თასმებს, ღილებს, როდის აჭმევთ კოვზით...
ჭირვეულობაა? სიჯიუტე? სრულიადაც არა. პირიქით, ბავშვი გაიზარდა და მიაღწია განვითარების მომდევნო ეტაპს - ის მზადაა, ისწავლოს ყველაფრის "ერთად" კეთება ანუ თანამშრომლობა. სულ ადვილად შეიძლება, ბავშვს საქმის ერთად კეთების სურვილი გავუქროთ. საკმარისია, ერთი-ორჯერ ვუთხრათ: "არა, თვითონ გააკეთე, ხომ გინდოდა, ჰოდა, გააკეთე. ივარჯიშებ და უკეთ გამოგივა!" - და ბავშვის აღტკინებაც ჩაქრება. ის კი ისეთი მნიშვნელოვანი იყო!..
როგორ მოვიქცეთ?
უწინარეს ყოვლისა, უნდა გავიაზროთ, რომ დადგა დრო, ვაღიაროთ შვილი ყველა საერთო საქმეში სრულუფლებიან პარტნიორად. სწორედ ეს არის თანამშრომლობა. უთხარით: "აი, ეს შესანიშნავად გამოგდის, აი ამაში კი, ალბათ, დახმარება დაგჭირდება". თუ ამ ეტაპს არ გაივლით, თუ არ ისწავლით ერთად რამე, თუნდაც ძალიან მარტივი, საქმის კეთებას, მაგალითად, ოჯახური ვახშმისთვის ნამცხვრის გამოცხობას, ბავშვს პრაქტიკულად მთელი სიცოცხლის განმავლობაში დიდი სირთულეების გადალახვა მოუწევს.
თანამშრომლობის მნიშვნელოვანი ნაწილია თანაგრძნობა. ამას მივაღწევთ, თუ ბავშვს გავუღვივებთ ინტერესს იმის მიმართ, რას გრძნობს და რას ფიქრობს სხვა. ასწავლეთ პატარას, საკუთარი თავი სხვის ადგილას წარმოიდგინოს, აჩვენეთ მზრუნველობის, თანადგომის მაგალითი. მაგალითად, მამა შვილს ეუბნება: "დედა დაიღალა და უნდა, ცოტა ხანს წამოწვეს, შენ კი თამაში გინდა. მოდი, ისეთი თამაში მოვიგონოთ, რომ დედამაც დაისვენოს და შენც არ მოიწყინო". ბავშვისთვის ეს კარგი გაკვეთილია იმისა, როგორ უნდა შეუწყოს საკუთარი სურვილები მოზრდილთა ინტერესებს. ძნელი წარმოსადგენია, ასე მოიქცეს ბავშვი, რომელსაც იმავე სიტუაციაში მხოლოდ ყვირილი ესმის: "ნუ ხმაურობ! დაჯექი და ჩუმად ხატე, შენი ხმა არ გავიგონო!"
მრგვალი მაგიდა
ბავშვები ჩვენს ქცევას ბაძავენ, იმეორებენ. აღზარდეთ ბავშვი ისეთ გარემოში, სადაც ითვალისწინებენ მის ინტერესებს, რთავენ მას საოჯახო საკითხების განხილვაში, უსმენენ მის მოსაზრებებს. როცა გაიზრდება, თქვენი შვილი ასევე მშვიდად და გულღიად იმსჯელებს ყველა საკითხზე, მოისმენს ყველას აზრს, ყველა დაინტერესებული მხარის მოსაზრებას.
განწყობის გადაცემა
ურთიერთთანამშრომლობა იმის მიხვედრასაც მოიაზრებს, რა განწყობით მოდის შენთან პარტნიორი. ეს მარტივი თამაში ბავშვებს ამ მნიშვნელოვანი თვისების გამომუშავებაში დაეხმარება. თამაშის წესი: ჩადექით წრეში. მან, ვინც იწყებს თამაშს, უნდა ჩაიფიქროს განწყობილება და გამოხატოს ის (მაგალითად, მხიარული ღიმილი, შეკრული შუბლი, სატირლად გამზადებული ტუჩები...). მარჯვნივ მდგომმა უნდა გაიმეოროს ეს მიმიკა და "დაიჭიროს ემოცია", დაასახელოს წარმოდგენილი განწყობილება, შემდეგ საკუთარი განწყობილება გამოხატოს და ასე გაგრძელდეს მთელ წრეზე.
მითხარით, როგორი კარგი ვარ!
ძალიან მნიშვნელოვანია, ბავშვს სხვისი ძლიერი და სუსტი მხარეების შემჩნევა შეეძლოს. ეს უნარი შეიძლება თამაშის დახმარებით განვავითაროთ. შემდგომ, ერთობლივი საქმიანობისას, ეს ძალიან გამოგადგებათ: თუ ოდესმე ბავშვისთვის მის ნაკლზე მითითება მოგიწევთ, ამას მტკივნეულად არ აღიქვამს, რადგან დარწმუნებული იქნება: დედამ იცის, რომ ის კარგია. თამაშის წესი: თითოეული მოთამაშე ჯდება ჯადოსნურ სკამზე. დანარჩენები მორიგეობით ლაპარაკობენ მის ღირსებებზე, უნარებზე, ნიჭზე. იწყებენ ამ სიტყვებით: "გიორგი, მე ძალიან მომწონს, რომ შენ... (ლამაზად წერ, აკურატულად ხარ დავარცხნილი, გიყვარს ცხოველები, ხარ კეთილი და ა. შ.)". მას შემდეგ, რაც ყველა იტყვის თავის სათქმელს, სკამზე მომდევნო ბავშვი ჯდება და ასე შემდეგ.