ნანა კალანდაძე

საჭიროა თუ არა, პატარა პერფექციონისტად აღვზარდოთ? მოდური სიტყვა პერფექციონიზმი (ინგლ. პერფეცტ - სრულყოფილი, უზადო) სრულყოფილებისაკენ სწრაფვას ნიშნავს. თითქოს შესანიშნავი თვისებაა, მაგრამ მეცნიერები ამის თაობაზე ეჭვს გამოთქვამენ და პერფექციონიზმს "მაღალი სტანდარტების დაავადებას" ან "ფრიადოსნების სინდრომს" უწოდებენ.

ყველა რეკორდს ჩვენი სახელი დავარქვათ?

ვაღიაროთ - პერფექციონიზმი აღზრდის შედეგია. ყველა მშობელს სურს, მისი შვილი იდეალური იყოს და მუდმივად წარმატებისკენ მიისწრაფოდეს. მოიტანა ბავშვმა დაბალი შეფასება - მაშინვე ისმის კითხვა: რატომ მაღალი არა?! დაიკავა მესამე ადგილი სპორტულ შეჯიბრებაში - რატომ პირველი არა?! და ბავშვის ფსიქიკაში იდება პროგრამა: "დედასა და მამას ვეყვარები, თუ ვიქნები ყველაზე-ყველაზე უკეთესი". პერფექციონისტი, რომელიც წარმატებასა და გარშემომყოფთა შეფასებაზეა დამოკიდებული, მუდმივი სტრესის მდგომარეობაში იმყოფება. სწორედ აქედან იღებს სათავეს ფსიქოსომატური დაავადებები, ნერვული დარღვევები. საბედნიეროდ, ყველა ბავშვს არ აწუხებს "ფრიადოსნის" სინდრომი. ბევრისთვის მთავარია შემეცნების პროცესი და არა მაღალი ნიშნებით გამოხატული შედეგი. წარუმატებლობას ის მშვიდად, იუმორითაც კი ხვდება. სიამოვნებით ეხმარება თანაკლასლებს, როცა საჭიროა, კარნახობს, აძლევს ნაშრომს გადასაწერად... თუ ბავშვს მხოლოდ მაღალი ნიშნების მიღებას სთხოვთ, დაფიქრდით: შეძლებს კი ამ მძიმე ტვირთის ზიდვას ისე, რომ მის ფსიქიკას ზიანი არ მიადგეს? მაღალი ნიშნები ცხოვრებაში მთავარი არ არის. გაცილებით მნიშვნელოვანია ცოდნა, რომელიც მომავალში გამოადგება.

შემაქეთ!

გაეცით პასუხი კითხვებს და გაიგებთ, აქვს თუ არა თქვენს შვილს ფრიადოსნის სინდრომი.

• სწავლაში მისი ძირითადი მოტივი მაღალი ნიშნების მიღება, გარშემომყოფთა აღიარება და აღფრთოვანებაა?
• ნიშნის გამო შეუძლია ტყუილი თქვას?
• ქების გარეშე ვერ ძლებს, ისევე, როგორც მცენარე უმზეოდ?
• ეჭვის თვალით უყურებს სხვის წარმატებას, შურს სხვისი?
• მისი მისამართით გამოთქმულ კრიტიკას უკიდურესად მტკივნეულად აღიქვამს?
• მისი თვითშეფასება არასტაბილურია: როცა აქებენ, ცამდე მაღლდება, ხოლო როცა აკრიტიკებენ, ნულამდე ეცემა?
• მზად არის, წარმატებისთვის ჯანმრთელობა მსხვერპლად გაიღოს, უარი თქვას მეგობრებთან ურთიერთობაზე, გართობაზე, გასეირნებაზე?
• წარუმატებლობას დიდი ხნით გამოჰყავს წონასწორობიდან, აპათიაში, დეპრესიაში აგდებს?
• აქვს ესა თუ ის ქრონიკული ან სომატური დაავადება?

თუ სამ და მეტ კითხვაზე უპასუხეთ "დიახ", სერიოზული საფუძველი გქონიათ, დაფიქრდეთ: მეტისმეტად ბევრს ხომ არ სთხოვთ შვილს?

დავსახოთ მხოლოდ რეალური მიზნები

• ეცადეთ, ბავშვს ცნობიერებაში არ ჩაებეჭდოს საშიში ფორმულა: "წარმატება=ქებას=სიყვარულს", თორემ მოწიფულ ასაკშიც ეცდება, "გამოიმუშაოს" სიყვარული და პატივისცემა;
• ნუ წაუყენებთ ბავშვს არარეალურ მოთხოვნებს, ნუ დასჯით და ნუ უსაყვედურებთ ცუდი ნიშნების გამო. ფრიადოსნის კომპლექსს შესაძლოა საფუძვლად დაედოს არა მარტო შექების სურვილი, არამედ დასჯისა და გაკიცხვის შიშიც.
• შთაუნერგეთ ბავშვს რწმენა, რომ თქვენ ის ყველანაირი გეყვარებათ.
• ნუ დაგამწუხრებთ, რომ სხვა ბავშვებმა უფრო მეტ წარმატებას მიაღწიეს. უმჯობესია, უთხრათ შვილს: "ყოჩაღ, შენ წარმატებისთვის ბევრი რამ გააკეთე".
• შეაფასეთ არა ზოგადად შედეგი, არამედ დეტალები: "ნაწერი მთლიანობაში კარგია, მაგრამ ასოებზე კიდევ მოგიწევს მუშაობა".
• გამოუმუშავეთ ბავშვს ჯანსაღი დამოკიდებულება წარუმატებლობის, მარცხის მიმართ.

მომავლის პერსპექტივა

როგორი იქნება პატარა პერფექციონისტის მომავალი?

• ასეთი თანამშრომელი კომპანიის საყრდენია. მან ყველაზე უკეთ იცის საქმე, უღრმავდება წვრილმანებს, მუდამ სწავლობს და არასოდეს ავადმყოფობს.
• პერფექციონისტის ქმარი უბედნიერესი ადამიანია: სახლში ყოველთვის იდეალური წესრიგია, სუფრაზე გემრიელი სადილი ელის... თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ქალი პერფექციონისტები პირად ცხოვრებას ხშირად მსხვერპლად სწირავენ კარიერას.
• პერფექციონისტები ირგვლივ მყოფების გულწრფელ აღფრთოვანებას იმსახურებენ: მხოლოდ მათ შეუძლიათ, სკრუპულოზურად ააწყონ დეტალები, აკეთონ ყველაზე უინტერესო სამუშაო.
• პერფექციონისტი გამოწვლილვით იკვლევს ყველაფერს, რითაც ზოგჯერ ხელმძღვანელობის უკმაყოფილებასაც კი იწვევს. თუ თავად გახდა უფროსი, მისი ხელქვეითები ცუდ დღეში ჩაცვივდებიან.
• პერფექციონისტები ყოველთვის ირგვლივ მყოფთა შეფასებაზე არიან დამოკიდებულნი.