შევიყვაროთ წიგნები
სკოლამდელი ასაკის ბავშვი განსაკუთრებული მკითხველია. ალბათ უფრო მართებული იქნება, მსმენელი ვუწოდოთ - მას ხომ უფროსები უკითხავენ და ლიტერატურის არჩევანიც მთლიანად მშობლებზეა დამოკიდებული.
როგორ შევარჩიოთ წიგნი
პირველ წიგნებზეა დამოკიდებული, თუ როგორ მკითხველად ჩამოყალიბდება ბავშვი. დღეს წიგნების მაღაზიებსა თუ ქუჩებში სახელდახელოდ მოწყობილ დახლებზე საბავშვო ლიტერატურის საოცარი მრავალფეროვნებაა. ერთი შეხედვით, ლიტერატურის დეფიციტზე საუბარი უადგილოა, თუმცა, სამწუხაროდ, არის შემთხვევები, როცა კარგ ქაღალდზე დაბეჭდილი და ლამაზად ილუსტრირებული წიგნის შინაარსი სულაც არ არის სახარბიელო. ამიტომ კარგი იქნება, თუ შეძენამდე წიგნს გადაფურცლავთ და თვალს გადაავლებთ.
თუ წიგნს ყველაზე პატარებისთვის ვყიდულობთ, ის აუცილებლად უნდა აკმაყოფილებდეს მთავარ მოთხოვნას - გვერდის ნახევარზე მეტი სურათს უნდა ეჭიროს. რა საინტერესო ზღაპარსაც არ უნდა ვუკითხავდეთ, 1,5-2 წლის ბავშვისთვის ძნელია ერთ ადგილზე ჯდომა, ლამაზი ნახატი კი მას აუცილებლად მოხიბლავს. პატარებს კაშკაშა, კონტრასტული ფერები უყვართ. ისინი განსაკუთრებულ ყურადღებას მკვეთრ წითელსა და ფორთოხლისფერს აქცევენ (შერეულ ფერებსა და ნახევარტონებზე ადამიანი 7 წლის შემდეგ რეაგირებს).
3 წლამდე ასაკის პატარებისთვის განკუთვნილ წიგნებში ადვილად ამოსაცნობი სურათები უნდა იყოს. მაგალითად, თუ მოთხრობა ან ზღაპარი ძაღლზეა, სურათზე ძაღლი უნდა ეხატოს და არა მხატვრის ფანტაზიის გაურკვეველი ნაყოფი. პერსონაჟების სახეებზე კარგად უნდა ჩანდეს ემოცია - პატარა ბავშვი ჯოკონდას ღიმილის აღსაქმელად ჯერ კიდევ არ არის მზად, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ არ შეიძლება, პატარებს მარადიული ქმნილებები ვუჩვენოთ. არ არის გამორიცხული, ზოგიერთმა მათგანმა ბავშვის გონებაზე წარუშლელი კვალიც კი დატოვოს. სურათებზე გამოსახული უნდა იყოს მარტივი კომპოზიცია, მთავარი პერსონაჟი ცენტრში უნდა იდგეს, დანარჩენები - მის ირგვლივ. სხვაგვარად პატარას მთავარი და მეორეხარისხოვანი პერსონაჟების გარჩევა გაუჭირდება.
წიგნის შინაარსი
სხვადასხვა ასაკის ბავშვებისთვის განკუთვნილი წიგნები შინაარსითაც მკვეთრად განსხვავდება ერთმა-ნეთისგან. 1,5 წლამდე სჯობს პატარას რიტმული ლექსები ვუკითხოთ. ძალიან კარგია კლასიკად ქცეული მოკლე, მარტივი ზღაპრები.
წაკითხულის განხილვა
3 წლისთვის პატარებს უჩნდებათ გარკვეული სიუჟეტის მქონე თამაშების მოთხოვნილება, თამაშის პროცესში ინაწილებენ როლებს. ამ ასაკიდან ზღაპარი ბავშვის აღზრდის განუყოფელ ელემენტად იქცევა.
ზღაპარი ხელს უწყობს ქცევისა და ურთიერთობის საფუძვლების ჩამოყალიბებას, ასწავლის ბავშვს მიზანსწრაფულობას, მოთმინებას, უვითარებს შემოქმედებით პოტენციალს, ფანტაზიას, წარმოსახვას, თანაგრძნობის უნარს. კითხვის შემდეგ აუცილებელია ბავშვთან საუბარი, წაკითხულის განხილვა.
ჰკითხეთ ბავშვს, ვის თანაუგრძნობს ზღაპრის პერსონაჟთაგან, ვის სურს მიბაძოს, სთხოვეთ, გაიხსენოს მსგავსი სიტუაციები რეალური ცხოვრებიდან.
შესაძლებელია, ზღაპარი თოჯინების მეშვეობით სპექტაკლად ვაქციოთ. 4-5 წლის ბავშვს შეუძლია, თავადვე ჩაიცვას კოსტიუმი და ზღაპრის პერსონაჟად მოგვევლინოს. ასეთი სპექტაკლი, რომელსაც ოჯახის წევრები დაესწრებიან, ბავშვს არა მარტო დაამახსოვრდება, არამედ საშუალებას მისცემს, თავი ზღაპრის გმირად წარმოიდგინოს, ყოველივე ეს კი შესანიშნავი ფსიქოთერაპიაა, რომელიც მრავალი ბავშვური კომპლექსის კორექციის საშუალებას იძლევა. ბავშვთა ფსიქოლოგები დაჟინებით გვირჩევენ, პატარებს შევურჩიოთ წიგნები, რომლებიც ზრდიან ინტერესს ცხოვრების მიმართ, მატებენ ბავშვს მხნეობას და სიცოცხლის ხალისს. პატარებისთვის განკუთვნილ ლიტერატურაში არ უნდა იყოს სასტიკი და უხეში სცენები. სამწუხაროდ, მსგავს რეალობას მოწიფულ ასაკში გვერდს ვერავინ აუვლის...
კითხვის წესები
სახლში უამრავი საინტერესო საგანია - თოჯინები, მანქანები, კონსტრუქტორები, თავსატეხები, პირამიდები... ამას დაუმატეთ ტელევიზორი, კომპიუტერი, DVD, იქვეა დისკები მულტფილმებითა და თამაშებით. რამოდენა ცდუნებაა! თანაც სულაც არ არის საჭირო გონების დაძაბვა და ფანტაზიის მოშველიება, - საკმარისია ღილაკს თითი დავაჭიროთ და დაიწყება ფილმი, რომლის პერსონაჟიც ეკრანზე ჩანს და შეგვიძლია, აღვიქვათ ისეთი, როგორიც არის. გარდა ამისა, როცა პატარა ხედავს, რომ მისი მშობლები დროის უმეტეს ნაწილს ტელეეკრანთან ან კომპიუტერთან ატარებენ, ძალიან იშვიათად კითხულობენ და ისიც მხოლოდ გაზეთს, ბუნებრივია, თავადაც გულგრილი იქნება წიგნების მიმართ.
თუ მართლაც გინდათ, თქვენს შვილს წიგნი უყვარდეს, მაგალითი თვითონვე მიეცით. ისიც გაითვა-ლისწინეთ, რომ ზედმეტმა მცდელობამ შესაძლოა უკურეაქცია გამოიწვიოს. ბავშვის ასაკის კვალობაზე, წიგნის კითხვა 15-დან 30 წუთამდე უნდა გრძელდებოდეს. უკითხეთ ყოველდღე. უმჯობე-სია, წიგნთან შესახვედრად ერთი და იგივე დრო აირჩიოთ და მიაღწიოთ, რომ პატარა მოუთმენლად ელოდეს საყვარელი ისტორიის გაგრძელებას. უკითხეთ ბავშვს ძილის წინ, ვიდრე კითხვას თავად არ ისწავლის.
განიხილეთ წაკითხული ამბავი
ბავშვს შესაძლოა გაუჭირდეს ზღაპრის მორალის, მისი სათქმელის გაგება - ამისათვის ხომ აუცილებელია, პატარამ ყველა სიტყვის მნიშვნელობა იცოდეს, ესმოდეს პირდაპირ თუ ირიბად ნათქვამის აზრი. თუ ხედავთ, რომ ბავშვი წაკითხულის აზრს ვერ აღიქვამს, დაეხმარეთ მის გაგებაში. როცა ბავშვი კითხვას ისწავლის, მიაჩვიეთ, თავად ეძებოს ლექსიკონში გაუგებარი სიტყვები. ასე ის წიგნთან მუშაობას ისწავლის. პირველივე წიგნიდან გამოუმუშავეთ ბავშვს კითხვის კულტურა. მისი ყურადღება მიაპყარით წიგნის ყდას, სათაურს, ავტორს. თუ პატარას ილუსტრაციები მოსწონს, ერთად მოძებნეთ მხატვრის გვარი.
ერთობლივი კითხვისას ბავშვმა წიგნისადმი სათუთი დამოკიდებულება უნდა გამოიმუშაოს.
მიაჩვიეთ ბავშვი კითხვისთვის ელემენტარული პირობების შექმნას: დაჯდეს ისე, რომ შუქი კარგად ანათებდეს წიგნს, წიგნი მეტისმეტად ახლოს ან მეტისმეტად შორს არ ეჭიროს.
როცა ბავშვი დამოუკიდებლად კითხვას მიეჩვევა, აკონტროლეთ, რას კითხულობს ის და ხელი შეუწყვეთ პატარა მკითხველის გემოვნების ჩამოყალიბებას.