უხილავი კავშირი
თანამედროვე მეცნიერება ძალიან შორს წავიდა. უკვე არსებობს გამოკვლევები იმის შესახებ, თუ რა გავლენას ახდენს დედის სიყვარული ბავშვზე ჯერ კიდევ მის დაბადებამდე. ბავშვი არ დაბადებულა, ჯერ ისევ დედის მუცელშია, მაგრამ უკვე სჭირდება მშობლის სიყვარული, ალერსიანი მოპყრობა. ყოველმა მედიკოსმა, რომელიც ბავშვის ფსიქიკურ განვითარებას შეისწავლის, იცის, რომ არსებობს ერთგვარი ურთიერთკავშირი მომავალი ბავშვისადმი დედის დამოკიდებულებასა და ჩვილის ფსიქიკურ განვითარებას შორის.
აშშ-ში გავრცელებულია თვალსაზრისი, რომლის თანახმად ზოგიერთი ფსიქიკური აშლილობის წარმოშობა და გამწვავება მეტ-ნაკლებად განპირობებულია მუცლადმყოფი ბავშვისადმი დედის უარყოფითი ან გულგრილი დამოკიდებულებით. ეს ეხება მსუბუქ, ნაკლებად შესამჩნევ გადახრებსაც, კერძოდ, ნევროზული დედები ასეთივე ნევროზულ შვილებს აჩენენ. ასეთ მშობლებთან ერთად მცხოვრები ბავშვები კიდევ უფრო ნევროზულები ხდებიან და ეს მანკიერი წრე შეიძლება უსასრულოდ გაგრძელდეს.
ცნობილმა ესპანელმა პედიატრმა იერონიმო დე მორაგასიმ გულდასმით შეისწავლა დედების სამი ჯგუფი. მას აინტერესებდა, რა გავლენას ახდენს დედის დამოკიდებულება მუცლადმყოფ ბავშვსა და მის განვითარებაზე.
პირველ ჯგუფში შედიოდნენ ქალები, რომელთა წინა მშობიარობამ რთულად ჩაიარა და შიშობდნენ, რომ ამჯერადაც იგივე მოელოდათ, თუმცა კი მუცლადმყოფი პატარები უზომოდ უყვარდათ;
მეორეში - ქალები, რომლებიც გულგრილნი იყვნენ თავიანთი შვილების მიმართ ან სძულდათ ისინი, უმთავრესად იმიტომ, რომ სურვილის წინააღმდეგ დაორსულდნენ;
მესამეში კი ქალები, რომლებსაც უყვარდათ მომავალი შვილები, თუმცა ზომიერად, ყოველგვარი უკიდურესობის გარეშე.
აღმოჩნდა, რომ ამ უკანსკნელთა შვილები ჯანმრთელები გაიზარდნენ, პირველი ორი ჯგუფის ქალებისა კი ბევრი რამით ჰგავდნენ ერთმანეთს: ბევრს ტიროდნენ, ცუდად ეძინათ, ცუდად ჭამდნენ, მოსვენებას არ აძლევდნენ მშობლებს, ჭირვეულობდნენ და შინ ძლიერ ნევროზულ ატმოსფეროს ქმნიდნენ. ცხადია, ამგვარი ქცევის ერთადერთი მიზეზი მომავალი შვილისადმი დედის დამოკიდებულება არ ყოფილა, - აქ მრავალმა მიზეზმა შეასრულა თავ-თავიანთი როლი, - მაგრამ მშობლის სიყვარულის ფაქტორის უგულებელყოფა შეუძლებელია.
ამერიკელმა მკვლევარმა თომას ვერნმა დაწერა მონოგრაფია "ბავშვის ფარული ცხოვრება დაბადებამდე". მეცნიერმა მიზნად დაისახა გაეანალიზებინა და განეზოგადებინა მრავალრიცხოვანი მონაცემები იმის შესახებ, თუ რა გავლენას ახდენს მომავალი ბავშვის ემოციურ და შემოქმედებით ნიჭზე დედის სულიერი მდგომარეობა ორსულობის დროს. ამის შემდეგ კი რუსმა მეცნიერებმა გამოთქვეს მოსაზრება, რომ სულ მალე გაჩნდება ახალი მეცნიერული დისციპლინა "ემბრიონული პედაგოგიკა" - პედაგოგიკა ბავშვისა, რომელიც ჯერ არ დაბადებულა. რა დაასკვნა ვერნმა?
აი, რამდენიმე საგულისხმო ციტატა მისი წიგნიდან:
"შვილის მოყვარული და მასთან კარგი ემოციური კონტაქტის მქონე დედები აჩენენ საკუთარ თავში უფრო დარწმუნებულ და უფრო თავდაცვისუნარიან ბავშვებს.
უხალისო ან შვილისადმი თავის სიყვარულში დაურწმუნებელი დედები აჩენენ ბავშვებს, რომლებიც მიდრეკილნი არიან ნევროზისადმი, რადგან მათი პიროვნება ყალიბდებოდა შიშისა და მღელვარების ვითარებაში და არ არის გასაკვირი, რომ თუ არ დავეხმარეთ, ეს ბავშვები ემოციურად არასტაბილური ხდებიან.
დედასა და შვილს შორის კავშირის დასამყარებლად ყველაზე ხელსაყრელი პერიოდია ორსულობის ბოლო თვეები, განსაკუთრებით - მშობიარობისწინა ორი თვე. ამ პერიოდში ბავშვი გარკვეულ ფიზიკურ და ინტელექტუალურ დონეს აღწევს. მაგრამ დედასთან მისი შეთვისება ავტომატურად არ ხდება. საჭიროა დრო, სიყვარული და გაგება, რათა ეს კავშირი ჩამოყალიბდეს და დამაკმაყოფილებლად ფუნქციობდეს.
ბავშვს ყველაზე დიდ საფრთხეს უქმნის არა რაიმე კონკრეტულ შემთხვევაზე დედის ხანმოკლე რეაქცია, არამედ მისი ხანგრძლივი ემოციური მდგომარეობა. თუ დედის გონება მთლიანად თავის მწუხარებასა და შფოთვაზეა კონცენტრირებული, შვილი ძლიერ დაზარალდება, მაგრამ თუ დედა არ გაწყვეტს კავშირს შვილთან მისდამი სიყვარულისა და მზრუნველობის წყალობით, ბავშვი ნორმალურად განვითარდება".
"შეთვისება ჯერ კიდევ მუცლადმყოფ ბავშვთან, - ამბობს თომას ვერნი, - მისი ჯანმრთელობის დაცვის საუკეთესო საშუალებაა. ზეგავლენა არ შემოიფარგლება მუცლადყოფნის პერიოდით - ის დიდწილად განსაზღვრავს დედა-შვილის მომავალ ურთიერთობას. ყველაფერი, რაც შემდგომ მოხდება, დაემატება ამ პერიოდში განცდილს".
მართალია, ექსპერიმენტული გამოკვლევები ჯერ კიდევ არ იძლევა ასეთი კატეგორიული დასკვნის გამოტანის საშუალებას, მაგრამ ისინი მაინც აიძულებენ არა მარტო მედიკოსებსა და პედაგოგებს, არამედ ფართო საზოგადოებასაც, ჩაუფიქრდნენ ადამიანის ჰარმონიული ან ანომალიური განვითარების სათავეებს.