ძუნწი
პირად მაგალითზე
ბავშვი ეს-ესაა მოევლინა ამ ქვეყანას. მას უჭირს, თავისი თავი დედისგან განცალკევებულად აღიქვას, მაგრამ თანდათან ხვდება, რომ თბილი, ნაზი და ალერსიანი ხელები დედისაა, პაწაწა, სათამაშოსკენ გაწვდილი თათუნები კი მისი. ბავშვის "მე" თანდათან ფართოვდება, მის საზღვრებში ხვდება სათამაშოები, ტანსაცმელი და ყველა სხვა ნივთი, რომლებიც მას ეკუთვნის. ბავშვი იწყებს სამყაროს ნაწილებად დაყოფას: "მე" და "არა მე", "ჩემი" და "არა ჩემი". ის, რაც ბევრს სიძუნწედ მიაჩნია, ხშირად პატარა ბავშვის ბუნებრივი სურვილია, დაიცვას თავისი სამყაროს საზღვრები. "სიძუნწის" პიკი, ჩვეულებრივ, ორი-სამი წლის ასაკში შეიმჩნევა. ამ ასაკში აზრი არ აქვს ბავშვის გაკიცხვას იმის გამო, რომ მას არ სურს, ვინმეს უწილადოს ტკბილეული ან ათხოვოს ნივთები. მხოლოდ მშობლების პირადი მაგალითი თუ დაეხმარება პატარას, უფრო ხელგაშლილი გახდეს. მაგალითად, სცადეთ ასეთი რამ: თქვენი ნამცხვარი მიაწოდეთ, შემდეგ კი სთხოვეთ, პატარა მოგაკბეჩინოთ. თუ პატარა თხოვნას შეგისრულებთ, ნუ მიიღებთ ისეთ სახეს, თითქოს ეს ჩვეულებრივი ამბავი იყოს - აუცილებლად დაანახვეთ, რომ კმაყოფილი ხართ მისი საქციელით და შეეცადეთ, სასიამოვნო საჩუქრით წაახალისოთ. სიძუნწის გაკიცხვას, მასთან ბრძოლას აზრი არ აქვს - პატარა ვერ გაიგებს, რატომ უნდა მისცეს სხვას თავისი სათამაშო; მერე რა, რომ იმ ბავშვს თამაში უნდა - მასაც ხომ იგივე სურს?! რაც უფრო მეტად აიძულებთ, მით უფრო ძლიერ დაიცავს პატარა თავის ქონებას. უმჯობესია, თუ სხვა ბავშვს სათამაშოების დროებით გაცვლას შესთავაზებთ, თქვენსას კი აუხსნით, რამდენად სასარგებლო და სარფიანია ასეთი გაცვლა-გამოცვლა: "ჩვენ არ გვაქვს ასეთი მანქანა, მოდი, ვნახოთ, როგორ მოძრაობს ის, თემოს კი ნიჩაბი არ აქვს; მოდი, სანამ ჩვენ მანქანას დავათალიერებთ, მან ნიჩბით ითამაშოს". ოღონდ ბავშვი დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ თავის ნივთს პირველი მოთხოვნისთანავე დაუბრუნებენ.
დისკი თუ მეგობრობა?
შედარებით მოზრდილი ბავშვებისთვის უკვე შეიძლება იმის ახსნა, რომ რამის თხოვება ან გაყოფა უპირველეს ყოვლისა მისთვისვეა სასარგებლო, რომ მისი გულუხვობა და ხელგაშლილობა თავისებური საწინდარია იმისა, რომ შემდგომ მასაც ათხოვებენ სათამაშოებს. ხშირად შეახსენეთ ბავშვს მეგობრული ურთიერთობის ფასეულობა. მაგალითად, ჰკითხეთ: "რა უფრო ძვირფასია შენთვის - მეგობარი თუ კომპიუტერული თამაშის დისკი? შენი უარით მეგობარს ძალიან აწყენინებ". აუხსენით, რომ სხვა ბავშვები ძუნწთან თამაშს არ მოისურვებენ. კიდევ ერთი ფაქიზი დეტალი: ნუ მოსთხოვთ თქვენს შვილს, სხვას ათხოვოს ახალი სათამაშო, რომელიც ეს-ესაა აჩუქეს - დაე, ჯერ თვითონ მოიჯეროს გული. ემოციების ტყვეობაში მოქცეულ პატარას თქვენი თხოვნა შესაძლოა უსამართლო მოეჩვენოს. ზოგჯერ ბავშვი სტრესულ სიტუაციაში აღმოჩნდება ხოლმე - ერთი მხრივ, ეშინია უარი უთხრას გარშემო მყოფებს და ყოველთვის აძლევს იმას, რასაც სთხოვენ, მეორე მხრივ კი ძალიან ენატრება თავისი საყვარელი ნივთები, შიშობს, არაფერი დაუშავონ. უთხარით, რომ მას, როგორც ნივთის პატრონს, შეუძლია სთხოვოს ამხანაგს, ისე მოექცეს მის სათამაშოს, როგორც მას მიაჩნია საჭიროდ და თავად განსაზღვროს, რამდენი ხნის შემდეგ უნდა დაუბრუნონ. როდესაც მიხვდება, რომ სიტუაციას თავად აკონტროლებს, პატარა უფრო იოლად გადაიტანს მისი საკუთრების ხელყოფას.