ნანა კალანდაძე

მიმაჩნია, რომ ოჯახში ერთიანი ნორმები და მოთხოვნები უნდა იყოს. როგორ მივაღწიო ამას?ელენე, 30 წლის

"არ შეიძლება" ერთ-ერთი პირველი სიტყვაა, რომლის აღქმასა და გაგებასაც ბავშვი სწავლობს. პატარას აზრით, მისთვის ბევრი საინტერესო რამის გაკეთება არ შეიძლება, ეს უფროსები უსასრულოდ უკრძალავენ რაღაცას! რა თქმა უნდა, მოსიყვარულე დედას არ სურს, მუდმივად შეუზღუდოს ბავშვს თავისუფლება, მაგრამ აკრძალვათა უმრავლესობა უსაფრთხოების აუცილებელი მოთხოვნაა, ამიტომ ბავშვისთვის "არა-ს" თქმა ხშირად გვიხდება. მაშ როგორღა ისწავლოს მან საკუთარ შეცდომებზე?

სად გადის თავისუფლების ზღვარი?

რა თქმა უნდა, აკრძალვები საჭიროა. უსაფრთხოების გარდა არსებობს სოციალური შეზღუდვებიც. ბავშვს მოუწევს ცხოვრება ადამიანებს შორის, რომელთა სურვილები და მოთხოვნილებები ყოველთვის მისას არ დაემთხვევა. მხოლოდ ქცევის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმები ხდის შესაძლებელს მათთან თანაარსებობას. საზოგადოებაში ცხოვრების წესია: "ჩემი თავისუფლება მთავრდება იქ, სადაც იწყება სხვისი". სასურველია, ამ წესს ბავშვი ოჯახში გაეცნოს. სანამ ბავშვი პატარაა, მას ბევრი რამის უფლება აქვს, მაგრამ ასაკის მატებასთან ერთად მშობლებმა უნდა ისწავლონ მისთვის აკრძალვების დაწესება. თუ ამას ოჯახში არ გააკეთებენ, რეალობასთან შეჯახება მტკივნეული იქნება - გარემომცველი სამყარო ხომ მხოლოდ მოსიყვარულე დედა და მამა არ არის. ცხოვრება ზოგჯერ ძალიან მკაცრია.

მხოლოდ გამოცდილი გზით

და მაინც, აკრძალვა მეტისმეტად ბევრი არ უნდა იყოს. ისინი არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს ბავშვის მისწრაფებას, ყველაფერი მოსნჯოს, ყველაფერში გაერკვეს - ეს სხვა არაფერია, თუ არა ჯანსაღი შემეცნებითი ინტერესი, აუცილებელი კომპონენტი განვითარებისა, ახალი ცოდნისა და წარმოდგენების მიღებისა საკუთარი თავისა და გარემომცველი სამყაროს შესახებ. ვერ ისწავლი სიარულს ისე, თუ არ წაიქეცი. უარყოფითი გამოცდილებაც გამოცდილებაა. ბავშვს, რომელსაც ზედმეტად მზრუნველი დედა გვერდიდან არ იშორებს, ძალიან მოსაწყენი ცხოვრება აქვს, მისთვის ძნელია თავი მარტომ შეიქციოს, მოკლებულია აღმოჩენების სიხარულს. თუ თქვენ არ გსურთ, ასეთი შვილი გყავდეთ, ისე უნდა მოიქცეთ და ისეთი წესები დაამყაროთ, რომ არ გამოიწვიოთ თავისუფლებისმოყვარე პირმშოს ჯანყი.

მოქმედების წესები

1. "არ შეიძლება" უნდა მოდიოდეს ოჯახის უკლებლივ ყველა წევრისგან. თუ დედა ამბობს "არა!" მამა - განწყობის მიხედვით, ბებია კი - "შეიძლება, მაგრამ ჯერ არა" - ეს არასწორი აკრძალვაა. მსგავს სიტუაციაში ბავშვი სწრაფად ითვისებს მანიპულირების ხერხებს და უფროსებს ისე "ატრიალებს", როგორც სურს. შემდეგ კი მშობლებს უკვირთ, სად ისწავლა მათმა პირმსომ ასე ოსტატურად ეშმაკობა.

2. თუ არის საშუალება, ყოველთვის შესთავაზეთ ბავშვს ალტერნატივა. მაგალითად: "დიახ, წიგნის დახევა არ შეიძლება, აი შენ ძველი გაზეთი, მისი დახევა შეიძლება" ან "ბავშვთა პოლიკლინიკის დერეფანში სირბილი არ შეიძლება, ხოლო როცა ქუჩაში გავალთ, იქ შეიძლება". ამ შემთხვევაში აკრძალვა ისე საწყენი აღარ იქნება.

3. როდესაც "არ შეიძლება" მეტისმეტად ხშირად ისმის, მისი არსი უფასურდება, ამიტომ სასურველია სინონიმების გამოყენება. "ეს საშიშია!" - გააფრთხილეთ ბავშვი იმ ნივთების შესახებ, რომელთაც შეუძლიათ, ზიანი მიაყენონ მის ჯანმრთელობას. გარდა ამისა, გააცანით ბავშვს საფრთხე "მცირე დოზებით". მაგალითად, მიეცით საშუალება შეეხოს ნემსს, თან უთხარით: "წვეტიანია! შეიძლება გიჩხვლიტოს!" წარმოთქვით ეს სიტყვები შეშფოთებული ინტონაციით.

იქ, სადაც ბავშვს საფრთხე არ ელის, "არ შეიძლება!"-ს ნაცვლად გამოიყენეთ "ნუ იზამ!" მაგალითად: "ნუ დახატავ შპალერზე, ნუ დასვრი მაგიდას საკვებით!" და ასე შემდეგ.

4. აუხსენით ბავშვს აკრძალვის მიზეზი. ესაუბრეთ დაახლოებით ასე: "ქუჩაზე გადარბენა არ შეიძლება, შესაძლოა მანქანას ჩაუვარდე, ეს კი ძალიან მტკივნეულია და საშიში". ბავშვები სულელები არ არიან. აკრძალვების უმრავლესობის გაგება მათ შეუძლიათ.

5. იყავით თანამიმდევრული. ნუ წამოეგებით ბავშვის პროვოკაციებს. თუ რაიმე აკრძალულია, ეს გადაწყვეტილება საბოლოოა და შეუქცევადი. სასურველის მიღება არ შეიძლება ისტერიკის დახმარებით, შეთანხმებებით. თუ ბავშვი მიხვდება, რომ თქვენით მანიპულირება შეუძლია, სიმტკიცის გამოჩენა გაგიჭირდებათ.

6. როცა აკრძალვებზე საუბრობთ, შეახსენეთ ბავშვს მისი წარსული გამოცდილება, მოუყვანეთ მაგალითები ნაცნობთა ცხოვრებიდან: "გახსოვს, ბევრი კანფეტი რომ ჭამე, მერე მუცელი გტკიოდა, იქნებ ეს აღარ გავიმეოროთ?" "გახსოვს, გიორგიმ თოვლი ჭამა, მერე ავად გახდა და ეზოში სათამაშოდ დიდხანს ვერ გამოდიოდა, ხომ არ გინდა, შენც ასე დაგემართოს?"

7. დაბოლოს, არ დაივიწყოთ, ვისგან იღებენ ბავშვები მაგალითს და ვისგან სწავლობენ სწორ ქცევას. არ შეიძლება აუკრძალოთ ბავშვს რაიმე და შემდეგ თავად არ შეასრულოთ საკუთარი აკრძალვა. თუ დედა ქუჩას წითელ შუქზე გადაკვეთს, ნუ იფიქრებთ, რომ ბავშვი მიწისქვეშა გადასასვლელით ისარგებლებს. გსურთ, ბავშვს თვითკონტროლი ასწავლოთ? - დაიწყეთ საკუთარი თავით.