კანაფი - იწვევს თუ არა კანაბისი დამოკიდებულებას?
თუმცა მას საფრთხედ თითქმის არავინ აღიქვამს. მომხმარებელთა უმრავლესობას ის უწყინარ გასართობად მიაჩნია. მართლა უვნებელია "პლანი"? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა ფსიქოკორექციისა და ნარკოლოგიური ექსპერტიზის ცენტრის ექიმ ნარკოლოგს, ფსიქოთერაპევტ მაია ბეგაშვილს ვთხოვეთ.
- ქალბატონო მაია, ნარკოტიკია თუ არა კანაფი?
- კანაფი, იგივე კანაბისი (ჩანნაბის შატივა), ფსიქოაქტიური თვისებების წყალობით გამოიყენება როგორც სამკურნალოდ, ასევე ექსტაზური მდგომარეობის მისაღწევად. მას ნარკოტიკების სამყაროს კარიბჭეს უწოდებენ. ვინაიდან, წესისამებრ, ის არის პირველი არალეგალური ფსიქოტროპული საშუალება, რომელსაც ეცნობიან მომავალში სხვა, უფრო ძლიერი ნარკოტიკების მომხმარებლები.
- იწვევს თუ არა კანაბისი დამოკიდებულებას?
- დიახ, იწვევს. შედარებით ნაკლებად, მაგრამ მაინც. მათ გასაგონად, ვინც ამ ნარკოტიკს მსუბუქ გასართობად მიიჩნევს, ხაზგასმით გავიმეორებ: "პლანს" შეუძლია, გამოიწვიოს ნარკოტიკული მიჩვევა და მოახდინოს მავნე ზემოქმედება ორგანიზმის მენტალურ, ემოციურ და ფიზიკურ ფუნქციებზე. დღესდღეობით ამაზე აღარავინ დავობს. დამოკიდებულების ჩამოყალიბებამდე ზოგჯერ საკმაო ხანი გაივლის, ზოგჯერ კი მიჩვევა მალევე ყალიბდება. ეს მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული - როგორც ორგანიზმის თავისებურებებზე, ასევე ნარკოტიკის დოზებსა და მიღების ჯერადობაზე.
- უკვე აღარავინ მალავს, რომ ჩვენში მარიხუანას თითქმის ყველა ახალგაზრდა ეწევა, გოგონებიც კი...
- კანაბისის მოხმარება მართლაც ფართოდ არის გავრცელებული ჩვენს საზოგადოებაში და, ჩვენდა სავალალოდ, არამცთუ მომხმარებლები, მათი გარემომცველი წრეც კი არ აფასებს სათანადოდ ამ ფსიქოაქტიური ნივთიერებისგან მომავალ საფრთხეს. ხშირად ეწევიან გოგონებიც. თუმცა ზუსტი სტატისტიკური მონაცემები დღესდღეობით არ არსებობს, როგორც დაკვირვება გვიჩვენებს, მოხმარებას იწყებენ ადრეულ პუბერტაციულ (13-14 წლის) ასაკში, განსაკუთრებით ინტენსიურად მოიხმარენ 16-დან 19 წლამდე, შემდგომ კი მიჩვევის შესაბამისად.
- რა ნიშნები ახასიათებს კანაფით ნარკოტიკულ თრობას? შესაძლებელია თუ არა მისი მომხმარებლის ამოცნობა?
- თრობის სურათი ბევრად არის დამოკიდებული ნარკოტიკის დოზაზე, განწყობაზე, გარემო პირობებზე, ინდივიდუალურ ამტანობაზე. კანაბისის მოხმარების ზღურბლოვან დოზად ითვლება 50 მგ/კგ. 150-200 მგ/კგ-ის მიღება გამოხატულ ეფექტს იწვევს, ხოლო 300-480 მგ/კგ-ისა - ცნობიერების დარღვევას და ჰალუცინაციებს. კანაბისით ტიპურ მწვავე ინტოქსიკაციაში გამოყოფენ 4 ძირითად ფაზას:
I - შიშის ფაზა: შიში, შფოთვა, ფორიაქი, თავბრუხვევა, კიდურების სიმძიმე;
II - ფსიქოსენსორული და აფექტური დარღვევების გაძლიერების ფაზა: ცნობიერებისა და აზროვნების ცვლილება, უაზრო, არაპროდუქტიული მეტყველებითი და მოძრაობითი აქტიურობა, აღქმის დარღვევა (სპეციფიკურად ირღვევა მეხსიერება), მიდრიაზი - გუგების გაფართოება, თვალების ბრწყინვა, კონიუნქტივის ინიცირება, პირის სიმშრალე, პულსისა და არტერიული წნევის მომატება, მყეს-ძვალთა რეფლექსების გაცხოველება, კოორდინაციის დარღვევა, ნისტაგმი, სქესობრივი ლტოლვის გაძლიერება;
III - ღრმა ინტოქსიკაცია: ამ ფაზაში აღქმისა და ცნობიერების დარღვევა ძლიერდება, აზროვნება დაუკავშირებელი ხდება, შესაძლოა, მასში გამოიკვეთოს ბოდვითი შინაარსი, თუმცა ბოდვითი გამოვლინება უმთავრესად მეორეულია და აფექტურ-სენსორული სფეროს დარღვევათა გავლენით წარმოიშობა;
IV - თრობის მდგომარეობიდან გამოსვლა: ჰიპერგია, მოდუნება, სისუსტე, ჰიპოტენზია, ჰიპორეფლექსია, სიფითრე, ასთენიურ ფონზე მკვეთრად გამოხატული შიმშილისა და წყურვილის შეგრძნება, რომელსაც მოჰყვება ხანგრძლივი, მაგრამ ზედაპირული და მშფოთვარე ძილი.
არსებობს კანაბისით თრობის ატიპური გამოვლინებებიც, თუმცა ისინი უმთავრესად პრეპარატის დოზის გადაჭარბებისას იჩენს თავს. გამოყოფენ ჰაშიშურ ინტოქსიკაციურ დელირიუმს, ონეროიდულ სინდრომს და სხვა. მათ უმთავრესად ახასიათებთ დეზორიენტაცია ცნობიერების დაბინდვის ფონზე, დეპერსონალიზაციის ელემენტები, აზროვნების შენელება, მეხსიერების დაქვეითება. ზოგჯერ წარმოიშობა ვიზუალური და სმენითი ჰალუცინაციებიც. არის შემთხვევები, როდესაც ავადმყოფთან კონტაქტში შესვლა ძალიან ჭირს.
- მოქმედებს თუ არა ჯანმრთელობაზე, რეპროდუქციულ ფუნქციაზე კანაბისის მოხმარება?
- დიახ, იგი ძლიერ გავლენას ახდენს ორგანიზმზე. ყველა კანაბინოიდი ცხიმში ხსნადი ნივთიერებაა და გროვდება ლიპიდებით მდიდარ ქსოვილებში: ტვინში, ფილტვებში, სასქესო ორგანოებში, აგრეთვე უჯრედის მემბრანებში, რომელთა გავლითაც აღწევს უჯრედის ბირთვს და ცვლის ბიოქიმიურ პროცესებსა და უჯრედთა მეტაბოლიზმს, არღვევს დნმ-ს, რნმ-სა და უჯრედოვანი ცილების სინთეზს. ამის შედეგად უჯრედოვანი აქტივობა ქვეითდება ან წყდება, რასაც ორგანიზმის შესაბამისი ფუნქციის დარღვევა მოჰყვება. მეხსიერების ხანმოკლე დარღვევაზე, მიზნებისა და ინტერესების შეზღუდვაზე აღარაფერს ვიტყვი - უარეს შემთხვევაში შესაძლოა დაირღვეს ოვულაცია, სპერმის წარმოქმნა, განვითარდეს Bბრონქიტი და ფილტვების ემფიზემა, პირის, ხახის, მკერდის კიბო...
- როგორ დააღწიონ თავი პლანის მომხმარებლებმა ამ მავნე ჩვევას? რას ურჩევდით მათი ოჯახის წევრებს, კერძოდ, რაზე გაამახვილონ ყურადღება დედებმა, რომ შვილის პლანით გატაცება არ გამოეპაროთ?
- დაავადების საწყის ეტაპზე მისგან თავის დაღწევა არც ისე ძნელია. მთავარია, დროულად და სწორად დაიგეგმოს და განხორციელდეს სამკურნალო თუ პროფილაქტიკური ღონისძიებები. დიდ როლს ასრულებს ის სოციუმიც, რომელშიც წამალდამოკიდებულს უხდება ცხოვრება. მთავარია, ეს ეტაპი არ გამოგვეპაროს და რჩევისთვის სპეციალისტს მივმართოთ. ყოველი არაადეკვატური ქმედება, უცნაური ქცევა, აზრი, გამომეტყველება შემჩნეული და სათანადოდ გაანალიზებული უნდა იქნეს. კიდევ ერთი: აუცილებელია, დაავადებულს შევუქმნათ მოტივიაცია ფხიზელი ცხოვრების რეჟიმისა და მკურნალობისთვის. რაც უფრო შინაარსიანია მოზარდის ცხოვრება, რაც უფრო დიდია მისი სულიერი საზრისი, რაც უფრო ჰარმონიული კავშირია მასა და მშობლებს, სოციალურ გარემოს შორის, მით უფრო ნაკლებია ამ მძიმე სენით დაავადების საფრთხე.
