ცნობილი გახდა დღეგრძელობის საიდუმლო კატალონიელი ქალისა, რომელიც 117 წლის ასაკში გარდაიცვალა
ის 2024 წელს გარდაიცვალა 117 წლისა და 168 დღის ასაკში.
ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო პლანეტაზე ყველაზე ხანდაზმული ადამიანი. მეცნიერებმა მისი სხეული თითქმის ბოლო მოლეკულამდე შეისწავლეს.
ნაშრომის წინასწარი პუბლიკაცია „მულტიომიკური გეგმა ადამიანის სიცოცხლის უკიდურესი ხანგრძლივობისთვის“ ხელმისაწვდომია biorxiv.org-ზე.
აღსანიშნავია, რომ ის ასევე იყო ყველაზე ხანდაზმული ადამიანი, ვინც 113 წლის ასაკში გადაურჩა COVID-19-ს. შესაძლებელია, რომ ამ ინფექციამ დააჩქარა მისი სიკვდილი, მაგრამ მეცნიერებს ეს საკითხი დეტალურად არ გაუანალიზებიათ. აღინიშნა, რომ მას ჰქონდა ბრონქოექტაზია, საყლაპავის დივერტიკული და ოსტეოართრიტი, რამაც შეზღუდა მობილურობა, განსაკუთრებით სიცოცხლის ბოლო თვეებში. მას არასოდეს აწუხებდა ასაკთან დაკავშირებული სხვა ზოგადი დაავადებები. მაგრამ ბავშვობიდან ტრავმის გამო ცალ ყურში სმენადაქვეითებული იყო, ბოლო წლებში კი სმენა მთლიანად დაკარგა.
თავად კვლევა სრულიად უნიკალურია; ის აერთიანებდა შემდეგ მიმართულებებს: გენომიკა, ტრანსკრიპტომიკა, მეტაბოლომიკა, პროტეომიკა, მიკრობიომიკა და ეპიგენომიკა. ეს არის უახლესი მეთოდები ბიოლოგიაში ძირითადი სტრუქტურების, პროცესებისა და მექანიზმების ყველაზე დეტალური და სრული შესწავლისთვის.
ისინი გამოიყენეს 116 წლის ასაკში მარია ბრანასისგან შეგროვებული სისხლის, ნერწყვის, შარდისა და განავლის ნიმუშების შესასწავლად. მან ინფორმირებული თანხმობა მისცა ასეთ ტესტირებას, თვლიდა, რომ ეს შეიძლება სასარგებლო ყოფილიყო სხვა ადამიანებისთვის. მიღებული დასკვნები საინტერესო და მოულოდნელი აღმოჩნდა.
ინდივიდუალური ნომერი M116
„ინდექსირებული ინდივიდი, აქ მოხსენიებული როგორც M116, იყო ყველაზე ხანდაზმული ადამიანი მსოფლიოში“,
”საერთო ჯამში,” წერენ ავტორები, ”ჩვენი კვლევა ვარაუდობს, რომ უნიკალური იშვიათი გენეტიკური ვარიანტი, რომელიც დაკავშირებულია ჯანსაღ დაბერებასთან და სიცოცხლის გახანგრძლივებასთან M116-ში არ იყო განპირობებული ერთი ბიოლოგიური პროცესით, არამედ რამდენიმე გენისა და პროცესის იშვიათი ვარიანტების კომბინაციით (იმუნური სისტემა, კარდიოპროტექტორული ეფექტი, ტვინის აქტივობა და მიტოქონდრიული ფუნქცია).
გენები, ქრომოსომა, ტელომერები
ყველაზე უჩვეულო რამ არის უკიდურესად მოკლე ტელომერები. დღეგრძელებში ისინი ჩვეულებრივ უფრო გრძელია. ყოველივე ამის შემდეგ, ქრომოსომების ეს ბოლო მონაკვეთები მცირდება თითოეული უჯრედის გაყოფის შემდეგ. შესაბამისად, ასაკის მატებასთან ერთად ისინი უფრო და უფრო მოკლე ხდებიან. და რაც უფრო პატარაა ისინი, მით უფრო უარესია ადამიანის ჯანმრთელობა, მით მეტი დაავადება აქვს მას. მაგრამ აქ ყველაფერი სხვაგვარად იყო.
„რადგან M116-ს ზოგადად კარგი ჯანმრთელობის მდგომარეობა ჰქონდა“, წერენ მეცნიერები, „მცდარია ვარაუდი, რომ ტელომერების დამოკლება ამ შემთხვევაში უფრო „ქრომოსომული დაბერების საათს“ ჰგავს, ვიდრე ასაკთან დაკავშირებული დაავადებების პროგნოზირებას, როგორიცაა ნეიროდეგენერაცია ან დიაბეტი.
გენომის ანალიზმა გამოავლინა მრავალი მცირე მახასიათებელი, რომლებიც ხელს უწყობენ სხვადასხვა პროცესებს, რომლებიც გავლენას ახდენენ სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე. ისინი იდენტიფიცირებულია იმუნიტეტთან, კოგნიტურ ფუნქციასთან, აუტოიმუნურ დაავადებებთან, გულის დაავადებებთან, კიბოსთან, ზოგადად დაბერებასთან და კონკრეტულად ტვინისა და ფილტვების დაბერებასთან დაკავშირებულ გენებში.
მაგალითად, აღმოაჩინეს კარგი გენები, რომლებიც მნიშვნელოვანია უჯრედებში მიტოქონდრიების - ენერგეტიკული სადგურების -ფუნქციონირებისთვის. და შედეგად, მისი მიტოქონდრიული მუშაობის მაჩვენებლები 116 წლის ასაკში კიდევ უკეთესი იყო, ვიდრე ახალგაზრდა ქალების!
ქოლესტერინი იდეალური იყო, მაგრამ კიბოს რისკი გაიზარდა
გარდა ამისა, მარია ბრანასს ჰქონდა ლიპიდურ მეტაბოლიზმში ჩართული გენების იშვიათი, ხელსაყრელი ვარიანტები, რის გამოც მისი "ცუდი ქოლესტერინი" იყო ძალიან დაბალი და "კარგი" ძალიან მაღალი. ლიპიდური მეტაბოლიზმის სხვა მაჩვენებლებიც შესანიშნავი იყო. იგივე ეხება გენების მუშაობას, რომლებზეც დამოკიდებულია ანთებითი პროცესების განვითარება.
„საერთო ჯამში, ეს მეტაბოლური შედეგები - მაღალაქტიურ ლიპიდურ მეტაბოლიზმთან ერთად ანთებითი პროცესის ძალიან დაბალი დონე შეიძლება იყოს შესანიშნავი ჯანმრთელობისა და ხანგრძლივი სიცოცხლის მიზეზი. “, - აღნიშნავენ კვლევის ავტორები.
- მარია ბრანიასს ჰქონდა გარკვეული ცვლილებები სისხლში, რაც ზრდის ლეიკემიის და სხვა სახის კიბოს, ასევე გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკს. „მიუხედავად ამ მიდრეკილი მუტაციებისა, დღეგრძელს არ განვითარებია სიმსივნური პროცესები ან გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები სიცოცხლის განმავლობაში“, - წერენ კვლევის ავტორები. მეცნიერებმა ასევე აღმოაჩინეს ალცჰაიმერის დაავადების მარკერი - ცილა SAA1. მაგრამ თავად ავადმყოფობა არ განვითარებულა.
მიკრობიომის ანალიზი
ცალკე თემაა მიკრობიომის შესწავლა. ჩვენს ნაწლავში არსებული ბაქტერიები მნიშვნელოვანია სიცოცხლის ხანგრძლივობისთვის, რადგან მათ აქვთ ძლიერი გავლენა მეტაბოლიზმზე ანთებაზე, ნაწლავის მუშაობაზე, შემეცნებაზე, ძვლებისა და კუნთების ჯანმრთელობაზე. და ამ მხრივ მარია ბრანიასს ყველაფერი რიგზე ჰქონდა.
მეცნიერები თვლიან, რომ ამაში დიდი როლი ითამაშა დღეში სამი იოგურტის ჭამის ჩვევამ.
ეპიგენეტიკური საათის მიხედვით, ის მხოლოდ 100 წლის იყო.
საინტერესო მონაცემები აჩვენა „ეპიგენეტიკურმა საათმა“. ის იზომება დნმ-ის მეთილაციის სიჩქარით - ჩვენს გენებზე სპეციალური მეთილის ნიშნების დაყენებით. გარდა ამისა, ისინი გავლენას ახდენენ ამ გენების აქტივობაზე.
რაც უფრო ასაკოვანია ადამიანი, მით მეტი აქვს ეს ნიშნები. მათ რაოდენობას ასევე ზრდის სხვადასხვა მავნე ფაქტორები და ზოგიერთი დაავადება. ამიტომ ისინი გამოიყენება ადამიანის "ბიოლოგიური ასაკის" გამოსათვლელად. დღეგრძელებისათვის ეს უნდა ჩამორჩებოდეს პასპორტის ასაკს. ასე იყო მარია ბრანიასის შემთხვევაში - ეპიგენეტიკური საათის მიხედვით ის 116 კი არა, მხოლოდ 100 წლის იყო.
- „საერთო ჯამში, ეს მონაცემები გვაძლევს საფუძველს, ვიფიქროთ, რომ ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც ჩვენმა დღეგრძელმა მიაღწია ასეთ მსოფლიო რეკორდს, იყო ის, რომ მისი უჯრედები „იქცეოდა“ ახალგაზრდა უჯრედების მსგავსად, “, - აცხადებენ მკვლევარები.
ადამიანი არ არის სრულყოფილი
რა დასკვნას აკეთებენ მკვლევარები? დღეგრძელობისას ერთ ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს საპირისპირო მახასიათებლების კომბინაცია. უფრო მეტიც, ის, რაც სიცოცხლეს ამცირებს და დაავადებების განვითარებას უწყობს ხელს, არ იჩენს თავს (ამ შემთხვევაში, ეს არის შემცირებული ტელომერები, მუტაციები, რომლებიც ხელს უწყობენ კიბოს განვითარებას და დაბერებული B- ლიმფოციტები). მეორე მხრივ, არსებობს ფაქტორები, რომლებიც იცავს საერთო დაავადებებისგან (მაგ. გულ-სისხლძარღვთა, დიაბეტი, ნეიროდეგენერაციული) კარგი ლიპიდური მეტაბოლიზმით, ნაწლავის ანთების საწინააღმდეგო მიკრობიომით და შესანიშნავი ეპიგენომით, რომელიც დაკავშირებულია ქრომოსომის სტაბილურობასთან და დაგვიანებულ ეპიგენეტიკურ დაბერებასთან.
გამოდის, რომ ბიოლოგიურად ადამიანი არ არის სრულყოფილი, მაგრამ ეს არ არის დაბრკოლება ძალიან ხანგრძლივი სიცოცხლისთვის.