ლალი ჩხიკვაძე

როგორ არის დაკავშირებული თვითმფრინავის წონა ავიაბილეთების ღირებულებასთან?

მიუხედავად იმისა, რომ მთელი მსოფლიო ზედიზედ რამდენიმე წელია ამბობს, რომ გარეგნობის გამო ადამიანების დისკრიმინაცია შუა საუკუნეებში ჩარჩენის ტოლფასია, ავიაკომპანიებს განსხვავებული შეხედულებები აქვთ. აქ სულ სხვა კითხვას სვამენ: „გინდა ფრენა? გადაიხადე!"

ფაქტია, რომ ავიაკომპანიები ოდნავ განსხვავებული მოსაზრებებით ხელმძღვანელობენ. კერძოდ, მათ არჩევანი უნდა გააკეთონ: საკუთარი ხარჯების, არსად გაფრენის რისკსა და საყოველთაო თანასწორობას შორის. და ეს ყველაფერი იმიტომ, რომ თითოეულ თვითმფრინავს აქვს მაქსიმალური წონა, რომლის ზემოთაც ძრავა ვერ აწევს (ან აწევს, მაგრამ ფრენისას უფრო სწრაფად დაწვავს საწვავს).

მაჩვენებელი შედგება თავად თვითმფრინავის, ბარგის, ყველა ადამიანის, ეკიპაჟის წევრების და მგზავრების მასა, ამას ემატება მათი ხელბარგის, ბორტზე საკვების, წყლისა, ზოგადად ყველაფრის წონა, რაც ბორტზეა. ყველა ამ ფაქტორს შორის ყველაზე არაპროგნოზირებადია მგზავრების მასა. მაგალითად, უკვე ცნობილია ამბავი, როდესაც იაპონიაში სუმოისტების გამო შეიძლებოდა ავიაკატასტროფა მომხდარიყო, მაგრამ გადამზიდველმა კომპანიამ დროულად დაიჭირა თადარიგი და დამატებითი რეისი მოაწყო სპორტსმენებისთვის.

როდესაც სასწორის ერთ მხარეს არის დამატებითი ათასობით დოლარი საწვავისთვის, ხოლო მეორეზე თანამედროვე იდეები ეთიკისა და ადამიანის სხეულის შესახებ, არჩევანი ბიზნესისთვის აშკარაა.

რას ფიქრობენ ამაზე თავად მგზავრები?

ღირს თუ არა ფრენების გაძვირება სიმსუქნე ადამიანებისთვის? მარკუს შუკერტმა, ნიუ-ჰემფშირის უნივერსიტეტის ბიზნესისა და ეკონომიკის კოლეჯის სასტუმროს მენეჯმენტის პროფესორმა და მისმა კოლეგებმა ყოველ მხრივ მიმოიხილეს საზოგადოების წარმოდგენა, რომ ავიაბილეთის ფასი ჭარბი წონის მქონე ადამიანებისთვის უფრო მაღალი უნდა იყოს თუ არა. კვლევის შედეგები, რომელიც გამოქვეყნდა Journal of Tourism Research-ში, აჩვენებს, რომ მოგზაურთა უმეტესობას ეს იდეა არ მოსწონს, მაგრამ არიან ისეთებიც, ვინც მხარს უჭერს მას.

მკვლევარებმა გამოიკვლიეს 1000-ზე მეტი მგზავრი და სთხოვეს აირჩიონ სატარიფო პოლიტიკის სამი ვარიანტიდან ერთი:

• ყველა მგზავრი იხდის ერთსა და იმავე ფასს;
• ჭარბწონიანმა მგზავრებმა დამატებით უნდა გადაიხადონ;
• ტარიფი უნდა გამოითვალოს თითოეულ მგზავრზე ინდივიდუალურად, სხეულის მთლიანი წონისა და გადატანილი ბარგის გათვალისწინებით.

გამოკითხულთა ნახევარზე მეტმა მიიჩნია სტანდარტული საფასო პოლიტიკა ყველაზე მისაღები. გარდა ამისა, გამოკითხულთა თითქმის 60%-მა თქვა, რომ ჭარბი წონისთვის დამატებითი ანაზღაურება ძალიან ბევრია და ზოგადად დისკრიმინაციაა. ამავე დროს, ახალგაზრდა მგზავრები უფრო ღია იყვნენ მეორე ვარიანტის მიმართ. მას ასევე მხარი დაუჭირეს მაღალი შემოსავლის მქონე რესპონდენტებმა და მათ, ვინც ხშირად დაფრინავს.

კვლევის ავტორები ამბობენ, რომ მათი დასკვნები არ ემხრობა დისკრიმინაციული ფასების პოლიტიკას, მაგრამ ხაზს უსვამს იმას, თუ როგორ შეიძლება სოციალური ნორმები ხშირად ეწინააღმდეგებოდეს მდგრად და მიღებულ პრაქტიკას. მათი თქმით, რეალური კითხვა არის ის, თუ როგორ უნდა შემუშავდეს ფასები, რომელიც „ხელს უწყობს მდგრად არჩევანს, რომელიც უსამართლოდ არ იქნება მიმართული მომხმარებელთა გარკვეული სეგმენტის საწინააღმდეგოდ“.

იმავდროულად, სანამ მეცნიერები ასეთ ბუნდოვან ფორმულირებებს ავრცელებენ, ჰელსინკის აეროპორტმა უკვე დაიწყო მგზავრების აწონვა ჩასხდომამდე. ჯერჯერობით, ეს ნებაყოფილობითია.