მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, თუ როგორ აღწევს მზის სხივები სხვადასხვა ტიპის მინაში და რა უნდა გააკეთოთ იმისათვის, რომ დაიცვათ კანი მზისგან დამწვრობისა და სხვა დაზიანებისგან. ამის შესახებ პორტალი The Conversation იტყობინება.

არსებობს ულტრაიისფერი გამოსხივების ორი ტიპი: A და B. B გამოსხივება იწვევს მზის დამწვრობას, კატარაქტას და კანის კიბოს, ხოლო A გამოსხივება უფრო ღრმად აღწევს კანში, აზიანებს უჯრედებს და ზრდის ავთვისებიანი სიმსივნეების განვითარების რისკს.

ჩვეულებრივი მინა ბლოკავს B- გამოსხივებას, მაგრამ ყოველთვის არ არის ეფექტური A- გამოსხივებისგან დასაცავად. მანქანის ფანჯრები ბლოკავს B-სხივებს, მაგრამ გვერდითი და უკანა მინები არ იცავს A- სხივებისგან, რაც ზრდის კანის დაზიანების რისკს. კვლევებმა აჩვენა, რომ UVA გამოსხივების 4%-დან 56%-მდე გადის მანქანის გვერდითი ფანჯრებიდან, რაც დამოკიდებულია შუშის ტიპზე და მის ფერზე. ტონირებული მინა უზრუნველყოფს დამატებით დაცვას A- გამოსხივების 95%-მდე დაბლოკვით.

ულტრაიისფერი გამოსხივება, რომელიც სხეულში შედის გვერდითი ფანჯრებიდან, შეიძლება იყოს კანის კიბოს ერთ-ერთი მიზეზი სხეულის ერთ მხარეს. მაგალითად, იმ ქვეყნებში, სადაც ავტომობილის მართვა ხდება გზის მარჯვენა მხარეს, მარცხენა მხარეს მჯდომ მძღოლებს აქვთ კანის კიბოს შემთხვევები სახის, ხელების და ფეხების მარცხენა მხარეს. ანალოგიური სიტუაციაა ავსტრალიაში, სადაც მძღოლები სხედან მარჯვნივ.

სახლებსა და ოფისებში ფანჯრები ასევე ატარებენ მზის გამოსხივებას, განსაკუთრებით თუ ისინი დამზადებულია ერთშრიანი მინისგან. მავნე სხივებისგან დაცვის გასაზრდელად შეგიძლიათ გამოიყენოთ ფანჯრის აპკები ან მინა სპეციალური დამცავი საფარით.

სხეულზე ულტრაიისფერი გამოსხივების ზემოქმედების შესამცირებლად მეცნიერები გვირჩევენ მანქანის ფანჯრების დახურვას. ეს ხელს შეუწყობს მავნე გამოსხივების დონის შემცირებას. ასევე მნიშვნელოვანია მზისგან დამცავი საშუალებების გამოყენება, განსაკუთრებით ხანგრძლივი მოგზაურობის დროს, სათვალეების ტარება და, თუ შესაძლებელია, დაბურული მინების დაყენება.

როგორი შეიძლება იყოს მელანომა

მელანომის ოთხი ფორმა არსებობს, რომლებიც ერთმანეთისგან გარეგნულად განსხვავდებიან.

• პირველი ფორმა არის ზედაპირული გავრცელების მელანომა. ის შეადგენს მელანომის შემთხვევების დაახლოებით 70%-ს და ზოგადად შედარებით კეთილსაიმედო პროგნოზი აქვს დროული მკურნალობის შემთხვევაში.

მელანომის ზედაპირული გავრცელების ფორმა ვითარდება გარეგნულად უცვლელ კანზე ან პიგმენტური ნევუსის (ხალი) ფონზე.

ის შეიძლება ბრტყელ ლაქას ჰგავდეს ან ჰქონდეს ხორკლიანი ზედაპირი.

• მეორე ფორმა არის კვანძოვანი მელანომა. მელანომის კვანძოვანი ვარიანტი წარმოდგენილია მკვრივი კვანძით სხვადასხვა ზომის ხორკლიანი ზედაპირით, მისი ზედაპირი მიდრეკილია დაწყლულებისკენ, სისხლდენისკენ და იფარება ქერქით.
• მესამე ფორმა, ლენტიგო მელანომა, სიმსივნის ყველაზე ნელა განვითარებადი და იშვიათი ფორმაა.

ის ვითარდება ძირითადად პირველადად არსებული პიგმენტური ლაქების, ლენტიგოს ფონზე.

ის შესაძლოა ჰგავდეს ყავისფერ ლაქას მუქი ჩანართებით და მხოლოდ დერმატოსკოპიული გამოკვლევით შეიძლება მელანომაზე ეჭვი.

• და ბოლო ფორმა ლოკალიზებულია ხელებისა და ფეხების მიდამოში, ფრჩხილის მიდამოში.

ამ ტიპის სიმსივნე ხასიათდება უფრო აგრესიული მიმდინარეობით, მეტასტაზებს უფრო ხშირად და ადრე იძლევა. გარდა ამისა, სპეციფიკური ლოკალიზაცია ართულებს სიმსივნის ვიზუალიზაციას და უმეტეს შემთხვევაში დიაგნოსტირება ხდება უკვე ინტენსიური ზრდის ეტაპზე.