ლალი ჩხიკვაძე

- ძილის დროს - იწვევს ხანდაზმულ ადამიანებში შემეცნებითი შესაძლებლობების გაუმჯობესებას. კვლევის მონაწილეები ექვსი თვის განმავლობაში ღამით ისუნთქავდნენ ბუნებრივი არომატული ზეთების სუნს. შედეგად, MRI და მეხსიერების და შემეცნების ტესტებმა აჩვენა მონაწილეთა შესაძლებლობების 226%-იანი ზრდა. ჯგუფის დასკვნების მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნდა Frontiers in Neuroscience-ში, არომათერაპიას აქვს პოტენციალი, როგორც არაინვაზიური მეთოდი დემენციის სიმპტომების პრევენციისა და შესამცირებლად.

ცნობილია, რომ ყნოსვის უნარის დაქვეითება შეიძლება იყოს 70-მდე ნევროლოგიური ან ფსიქიკური დაავადების ერთ-ერთი სიმპტომი. ყნოსვის დაკარგვა შეიძლება მიუთითებდეს ისეთი დაავადებების განვითარებაზე, როგორიცაა პარკინსონი, ალცჰაიმერი, სხვა სახის დემენცია, შიზოფრენია.

წინა კვლევებმა ასევე აჩვენა, რომ მსუბუქი დემენციის მქონე ადამიანებში, რომლებიც დღეში ორჯერ ექვემდებარებოდნენ 40 სხვადასხვა სურნელის ზემოქმედებას, უმჯობესდებოდა მეხსიერებისა და მეტყველების უნარები (ენის უნარები ადრე ნაწილობრივ დაქვეითებული იყო) და ემოციური მდგომარეობა.

„ყნოსვის გრძნობას აქვს განსაკუთრებული პრივილეგია უშუალოდ იყოს დაკავშირებული ტვინის მეხსიერების სქემებთან. ყველა სხვა გრძნობა, გარდა ყნოსვისა, პირველ რიგში იგზავნება თალამუსის მეშვეობით. ყველამ დამოუკიდებლად გამოსცადა, თუ როგორ ძლიერად აღძრავს არომატები მოგონებებს, თუნდაც ძალიან ძველებს“, - ამბობს მაიკლ იასა, კალიფორნიის უნივერსიტეტის.სწავლებისა და მეხსიერების ცენტრის დირექტორი.

ახალი კვლევის ავტორებმა გადაწყვიტეს გამოეყენებინათ ეს ცოდნა დემენციის წინააღმდეგ საბრძოლველად უფრო ხელმისაწვდომი ინსტრუმენტის შესაქმნელად. ვინაიდან ბოთლების გახსნა, ჩასუნთქვა, დღეში 80-ჯერ დახურვა რთული საქმეა ჯანმრთელი ადამიანისთვისაც კი, რომ აღარაფერი ვთქვათ შემეცნებითი დარღვევის მქონე ადამიანებზე.

არომატების რაოდენობა შემცირდა შვიდამდე - კვირის ყოველი დღისთვის. და მათი ძილის დროს ჩასუნთქვა აღარ საჭიროებდა სპეციალურად დროის გამოყოფას სიფხიზლის საათებში. მონაწილეები იყვნენ 60-85 წლის ადამიანები მეხსიერების დაქვეითების გარეშე, ყველას დაურიგდა დიფუზორები არომატის შესხურებისთვის და შვიდი ვაზნა. თითოეულ მათგანს ჰქონდა ცალკე ბუნებრივი ეთერზეთი: ვარდი, ევკალიპტი, პიტნა, ლიმონი, ფორთოხალი, ლავანდა და როზმარინი.

პირველ ჯგუფში მყოფმა ადამიანებმა მიიღეს ბოთლები სრულფასოვანი ზეთებით, მეორეში - საკონტროლო - გამოხდილი წყლით, რომელშიც მინიმალური რაოდენობით იყო არომატიზატორები. ყოველ საღამოს ძილის წინ უწევდათ დიფუზორის ჩართვა ახალი ვაზნით და ის თავისთავად ირთვებოდა ორი საათის შემდეგ.

ექსპერიმენტის დასაწყისში და ექვსი თვის შემდეგ მონაწილეებმა გაიარეს მოკლე ნეიროფსიქოლოგიური ტესტების სერია, მათ შორის Ray ტესტი აუდიტორული ვერბალური სწავლისთვის, სხვადასხვა ტიპის მეხსიერებისთვის, ჰიპოკამპის მთლიანობის შეფასება და კოგნიტური დისფუნქცია. ასევე ტესტები დაგეგმვისა და ყურადღების გადართვისთვის. ყველა მათგანმა აჩვენა პირველი ჯგუფის შესაძლებლობების გაუმჯობესება საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით 226%-ით.

მოხალისეებს ასევე ჩაუტარდათ ფუნქციური MRI, რომლის მიხედვითაც პირველმა ჯგუფმა გააუმჯობესა ტვინის გამტარი გზის მთლიანობა, რომელიც აკავშირებს მეხსიერების ცენტრს პრეფრონტალურ ქერქთან, რომელიც პასუხისმგებელია გადაწყვეტილების მიღებაზე. ღამის არომათერაპიის პლიუსი, რომელიც თავად მონაწილეებმა აღნიშნეს, უფრო სრულფასოვანი ძილი იყო.