შაქრიანი დიაბეტი და აუტოიმუნური დაავადებები „ხანგრლივი კოვიდის“ რისკ-ფაქტორს წარმოადგენს- უახლესი კვლევის შედგები
მეცნიერებისთვის „ხანგრძლივი კოვიდი“ დღემდე ამოუცნობ ფენომენად რჩება. თავდაპირველად, ფიქრობდნენ, რომ ის უმეტესად მძიმე კოვიდ პაციენტებს ემართებოდათ.
„ხანგრლივი კოვიდი“ ერთდროულად რამდენიმე დაავადებას ან სიმპტომს აერთიანებს, რომელიც ინფექციის გაქრობის შემდეგ რჩება. „ხანგრძლივი კოვიდის“ მქონე პაციენტებს ძირითადად რესპირატორული ან ფიზიკური სიმპტომები აქვთ, თუმცა იზრდება იმ პაციენტთა სიაც, რომლებსაც კოვიდის შემდგომ კუჭ-ნაწლავის პრობლემები და ნევროლოგიური სახის ჩივილები აწუხებთ.
არსებულმა გაურკვეველმა მდგომარეობამ და სიმპტომათა მრავალფერობნებამ, რაც ზოგიერთ პაციენტს კორონავირუსის გადატანის შემდეგ რჩებათ, მკვლევარებს გადააწყვეტინა, შეესწავლათ თუ ვინ შეიძლება ყოფილიყო „ხანგრძლივი კოვიდის“ მაღალი რისკის ქვეშ. მათ მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგები კი შესაძლოა, ეფექტური მკურნალობის საწყისი აღმოჩნდეს.
კვლევის ფარგლებში, ისინი კოვიდ19-ით ინფიცირებიდან 2-3 თვის განმავლობაში 309 პაციენტს აკვირდებოდნენ, რომელთა ასაკიც 18-89 წელი იყო. მათგან 71% ჰოსპიტალიზირებული იყო, ხოლო დანარჩენები ამბულატორიული პაციენტები იყვნენ.
სიმპტომთა ჯგუფები, რომელთა შესახებაც კვლევის მონაწილეები გამოიკითხნენ ასეთია:
- რესპირატორული/ვირუსული სიმპტომები- ხველა, ქოშინი, დაღლილობა, ცხელება ან შემცივნება,კუნთების/სხეულის ტკივილი, გულისრევა;
- კუჭ-ნაწლავის პრობლემები- დიარეა, მუცლის ტკივილი;
- ნევროლოგიური ჩივილები- შფოთვა, დეპრესია, მეხსიერების პრობლემები, კონცენტრაციის გაძნელება, თავბრუსხვევა, თავის ტკივილი, ძილის პრობლემები;
- ანოსმია/დისგევზია- გემოვნების და ყნოსვის დაკარგვა.
მონაწილეთა 37%-მა პროცენტმა აღნიშნა, რომ მათ „ხანგრძლივი კოვიდის“ დროს აღნიშნულიდან მინიმუმ სამი ან მეტი სიმპტომი ჰქონდათ, ხოლო 24%-ს მხოლოდ ერთი ან ორი ჩივილი.
მკვლევარებმა მონაწილეთა ცხვირის ნაცხი და სისხლის ანალიზის ნიმუშებიც შეისწავლეს და გამოიკვეთა 4 ძირითადი ფაქტორი, რაც „ხანგრძლივი კოვიდის“ რისკს ზრდის.
ესენია:
- ინფიცირებულის სისხლში კორონავირუსის რნმ-ის დონე;
ეს ნიშნავს, რომ ამ პაციენტების ორგანიზმსა და სისხლში მეტი ვირუსული დატვირთვა იყო. რაც, რა თქმა, უნდა მხოლოდ ე.წ ხანგრლივ კოვიდთან არ ასოცირდება. კოვიდ19-ით ინფიცირებისას რნმ-ის მაღალი დონე მძიმე კოვიდსაც იწვევს და სიკვდილიანობის მომატებულ რისკსაც წარმოადგენს.
- გაკრვეული აუტო-ანტისხეულების არსებობა;
მაგალითად, პაციენტები, რომლებსაც ისეთი ტიპის ანტისხეულები აქვთ, რომლებიც რევმატოიდულ ართრიტთან ან წითელ მგლურასთან არის დაკავშირებული. აუტოიმუნური დაავადებების დროს „ხანგრლივი კოვიდის“ რისკი მატულობს. ასეთ პაციენტებს კოვიდ19-ის ვირუსისაგან დამცავი ანტისხეულების დაბალი დონე აქვთ.
- EBV-ის(ეპშტეინ-ბარის ვირუსი) რეაქტივაცია;
ვირუსი, რომელიც ინფექციური მონონუკლეოზი იწვევს და რომელიც ორგანიზმში მიძინებულ მდგომარეობაში შეიძლება იყოს, კოვიდის დროს ხშირად „იღვიძებს“ და პოსტკოვიდური, ხანგრლივი ჩივილების მაპროვოცირებელი ხდება. მკვლევარების შეფასებით, ვირუსის რეაქტივაცია კორონავირუსით ინფიცირებისას იმუნური დისრეგულაციის შედეგია.
- შაქრიანი დიაბეტი ტიპი 2
პაციენტთა 95%-ს, რომლებსაც „ხანგრლივი კოვიდისთვის“ დამახასიათებელი სამი ან მეტი სიმპტომი აღენიშნებოდათ, ამ 4 ძირითადი ფაქტორიდან 1 მაინც ჰქონდათ.
ამასთან, მდედრობითი სქესის პაციენტებს და მათ, ვისაც ფილტვების ქორნიკული ობსტრუქციული დაავადება(ფქოდ) ჰქონდათ, ხშირად მინიმუმ სამი პოსტკოვიდური სიმპტომი აწუხებდათ.