ნანა კალანდაძე

დიაბეტით დაავადებულს თავდაპირველად შესაძლოა მხოლოდ საერთო სისუსტე და შრომის უნარის დაქვეითება გამოაჩნდეს. ეს სნეულება უმეტესად თითქმის უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და მხოლოდ რომელიმე გართულების გამოვლენის შემდეგ იპყრობს ყურადღებას. ეს გართულება შეიძლება იყოს ტანის ქავილი და ჩირქოვანი დაავადებები, მხედველობის დაქვეითება, კიდურთა მგრძნობელობის შეცვლა და ტკივილი, სტენოკარდიული შეტევები, გულის კუნთის ინფარქტი, ღვიძლის გადიდება და გამკვრივება, თირკმელების დაზიანება. არტერიული წნევის მომატების შედეგად შესაძლოა დიაბეტური კომაც კი განვითარდეს.

დიაბეტის ნებისმიერი ფორმის მკურნალობის საფუძველი დიეტაა. ავადმყოფის რაციონში უნდა შეიზღუდოს ნახშირწყლები, ხოლო ტკბილეული საერთოდ გამოირიცხოს. საზოგადოდ, დიაბეტით დაავადებულს ბევრ რამეზე უხდება უარის თქმა, რაც ძლიერ დარტყმას აყენებს მის ფსიქიკას. დიაბეტიანის ცხოვრება განსაზღვრული რეჟიმის მუდმივი დაცვაა, ეს კი დიდ ძალისხმევას მოითხოვს - ადამიანს ხომ გამუდმებით უხდება უარის თქმა საკუთარ მოთხოვნილებებზე, ზოგჯერ ძალიან აქტუალურზეც კი.

დიაბეტი პიროვნებას ცვლის

არის დაავადებები, რომლებიც მეტისმეტად ხანგრძლივდება და ამით ერთიორად შემაწუხებელი ხდება, ზოგიერთი კი საერთოდ უკურნებელია. მათ რიცხვს ეკუთვნის დიაბეტიც. დიაბეტიანი ზოგჯერ მთელი სიცოცხლე ჰორმონ ინსულინზეა დამოკიდებული, იძულებულია, ზუსტად დაიცვას კვებისა და აუცილებელი ფიზიკური დატვირთვის რეჟიმი, ჰიგიენა, გაუფრთხილდეს კანს. ყოველივე ეს ფსიქიკას ძაბავს, არ არის გამორციხული, მძიმე ფსიქოლოგიური დარღვევებიც კი გამოიწვიოს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა დაავადება სტაბილურად მძიმეა და წლობით გრძელდება. ამ დროს ადამიანი დაძაბუნებულია, მოდუნებული, გაღიზიანებული, უქვეითდება ინტელექტი, თითქმის აღარაფერი აინტერესებს, გარესამყაროსადმი გულგრილია. ზოგჯერ ირგვლივ მყოფებსაც კი თითქმის აღარ აქცევს ყურადღებას, რადგან გამუდმებით საკუთარ თავსა და ავადმყოფობაზეა კონცენტრირებული. არის შემთხვევები, როცა უარესდება მეხსიერება, ქვეითდება თვითკრიტიკა. ქრონიკულმა ავადმყოფობამ შესაძლოა გააღრმაოს განსაკუთრებული პიროვნული წყობის ადამიანის ხასიათის თავისებურებანი. დიაბეტიანებისთვის დამახასიათებელია ეგოცენტრიზმი ცხოვრების მკაცრი რეჟიმის გამო, რამაც შესაძლოა ირგვლივ მყოფი ჯანმრთელი ადამიანებისგან მათი გაუცხოება გამოიწვიოს. ავადმყოფს ეცვლება დამოკიდებულება საზოგადოებისა და ოჯახის მიმართ, ახლებურად აფასებს გარემომცველ სინამდვილეს. განსაკურებულ ყურადღებას აქცევს საკუთარი თავის მოვლას და ყოველ წვრილმანზე ამახვილებს ყურადღებას, რაც საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაში აგდებს მომვლელს. ეს უტრირებული დამოკიდებულება ავადმყოფის თავდაცვითი რეაქციის გამოვლინებაა.

თუ დიაბეტიანი ინსულინზეა დამოკიდებული, საჭიროა კვების რეჟიმის საათობრივი დაცვა. ზოგი მშვიდად მიჰყვება რეჟიმს და გაცნობიერებული აქვს, რომ ეს მისი ცხოვრების წესია, ზოგი კი მეტისმეტად იძაბება, განუწყვეტლივ შფოთავს, წუთითაც არ ასვენებს შიში, რომ უყურადღებობის შემთხვევაში შესაძლოა ცუდად გახდეს და კომაში ჩავარდეს, ამიტომ თვითონაც დაძაბულია და გარშემო მყოფებსაც ძაბავს. ასეთ დროს ახლობლებმა გულისხმიერება უნდა გამოიჩინონ, რათა ავადმყოფს ზედმეტი მღელვარება თავიდან ააცილონ. გართულებულმა დიაბეტმა შესაძლოა გამოიწვიოს ცნობიერების დარღვევა სიყრუის თანხლებით. ამ დროს გამაღიზიანებლის აღქმა ქვეითდება და ის ცნობიერებამდე ვეღარ აღწევს. ხმამაღალ და საშუალო სიმაღლის ბგერებზე ავადმყოფი ისევე რეაგირებს, როგორც ძალიან სუსტზე, სუსტს კი საერთოდ ვერ აღიქვამს. გარემოს აღქმა ბუნდოვანია, ჭირს მოვლენების გააზრება, გახსენება, შენელებულია ასოციაციების წარმოქმნა, ავადმყოფი უჩივის ძლიერ ძილიანობას. კიდევ უფრო მძიმეა დიაბეტური სიბრმავე. უფრო რთულ სიტუაციებში მოსალოდნელია ფსიქოზის ჩამოყალიბება.

დიაბეტის მძიმე ფორმების დროს ვითარდება ჩირქოვანი დაავადებები. ხშირია განგრენა, როდესაც საჭირო ხდება კიდურის ამპუტაცია.

ავადმყოფის მძიმე მდგომარეობას უფრო მეტად ამძიმებს მოძრაობის შეზღუდვა. ამ დროს ადამიანი ხშირად უხეში და სასტიკი ხდება. დიაბეტიანებს შორის ხშირია დეპრესიული მდგომარეობა. ყოველივე ეს საგრძნობლად მოქმედებს პიროვნულ თვისებებზე, არღვევს პიროვნების მთლიანობას. ადამიანს სრულიად ეცვლება ხასიათი, ღალატობს ნებისყოფა, მუდამ გაღიზიანებულია, განუწყვეტლივ საკუთარ ავადმყოფობაზე ლაპარაკობს და ფიქრობს და სხვათა პრობლემები სრულიად არ აინტერესებს. ეს უხასიათობის ბრალი არ გახლავთ, ეს ხანგრძლივი და მძიმე დაავადების უშუალო შედეგია. მხოლოდ მოთმინება, თანაგრძნობა, გულისხმიერება თუ დაეხმარება ახლობლებს, ავადმყოფთან საერთო ენა გამონახონ, თუმცა ზოგჯერ ეს მეტისმეტად რთულია. გვახსოვდეს: ადამიანს შეუძლია ებრძოლოს დიაბეტს, შეამციროს დაავადების გართულების რისკი, დიდხანს იცოცხლოს და სიბერემდე შეინარჩუნოს სიცოცხლის ხალისი, ამაში კი ახლობლები უნდა დაეხმარონ და მისი ხვედრი ბოლომდე მოთმინებით გაიზიარონ. მძიმე შემთხვევებში შესაძლოა ფსიქოთერაპევტის დახმარება გამოგადგეთ.