ლალი ჩხიკვაძე

თუ წარმოგიდგენიათ მომავალი და ყოველთვის ელით, რომ ყველაფერი ყველაზე უარესი სცენარის მიხედვით წარიმართება, მაშინ მიდრეკილი ხართ კატასტროფებისკენ. ფსიქოლოგები თვლიან, რომ ასეთი ადამიანები განსაკუთრებით მიდრეკილნი არიან მოახლოებული მოვლენების ასეთი პესიმისტური ხედვისკენ - ადამიანები, რომლებიც ვერ იტანენ გაურკვევლობის, სპონტანურობის სიტუაციებს და ფაქტიურად შეპყრობილნი არიან ყველაფერი, რაც მათ ირგვლივ ხდება კონტროლ ქვეშ მოაციონ. მაგრამ კონტროლით ნაკლებად შეპყრობილ ადამიანებს ასევე შეუძლიათ მუდმივად ელოდონ ცუდ რამეებს.

ეს მდგომარეობა ძალიან ასოცირდება გაზრდილ შფოთვასთან, რაც ნიშნავს, რომ მას შეუძლია ხელი შეუწყოს ფსიქიკური პრობლემების განვითარებას.

კატასტროფიზაციის საფუძველია ირაციონალური რწმენა, რომ ჩვენს წარმოსახვაში მომავლის საშინელი სურათების დახატვით, ჩვენ შეგვიძლია როგორმე გავლენა მოვახდინოთ მასზე, დავრწმუნდეთ, რომ ჩვენს მიერ წარმოდგენილი „ცუდი“ რეალობაში არ განხორციელდეს.

ჩვენ ასევე ვცდილობთ, კატასტროფული სცენარის წარმოდგენით, როგორმე ემოციურად მოვემზადოთ ამისთვის. მაგრამ საბოლოო ჯამში, ეს არასდროს მუშაობს, რადგან უბრალოდ შეუძლებელია მოვლენების რთული ნაკრების განვითარების სწორად პროგნოზირება: რა მოხდება, რა წავა ამ გზით თუ არა და როგორ რეაგირებთ ამ სიტუაციებზე. ყველაფერი, რასაც წარმოვიდგენთ, მხოლოდ ჩვენს თავში არსებობს და არაფერი აქვს საერთო რეალობასთან.

იმავდროულად, ის, რასაც მომავლისგან ველით, დიდ გავლენას ახდენს აწმყოზე, რაც განსაზღვრავს ჩვენს ქცევას.

და ეს, თავის მხრივ, დიდწილად განსაზღვრავს არა მხოლოდ ჩვენს დღევანდელ ცხოვრებას, არამედ იმას, თუ რა გველოდება ამ მომავალში.

• მაგალითად, ადამიანი, რომელიც მომავალს ოპტიმისტურად უყურებს (ან სულ მცირე, უბრალოდ რეალისტურად) უფრო მზად არის სცადოს რაღაც ახალი, ეძებს პრობლემების გადაჭრის უფრო ეფექტურ გზებს და ამჩნევს პოზიტიურ ასპექტებს ახალ სიტუაციებში. და ვინც მხოლოდ ცუდს ელის, არ არის მიდრეკილი სიახლისკენ და თუნდაც რაიმე ახალი სცადონ, ურჩევნიათ ყურადღება მიაქციონ არასწორად წარმართულ მოვლენებს. შედეგად, სტრესი და შფოთვა მხოლოდ იზრდება, რაც ხელს უშლის სრულფასოვნად ცხოვრებას ახლა.

თუ ნერვიულობისა და შფოთვის დროს მხოლოდ ცუდ სცენარებს წარმოიდგენთ, შეეცადეთ დაიცვათ ეს ოთხი წესი:

1. ყოველთვის მიიღეთ გადაწყვეტილებები მხოლოდ დილით

ღამით ხშირად ვფიქრობთ მომავალზე. ძილის მდგომარეობაში ჩვენი ცნობიერების რაციონალური ნაწილის აქტივობა მცირდება და პირიქით, იზრდება მისი ემოციური ნაწილის აქტივობა. შედეგად, როცა ვიღვიძებთ შუაღამისას და ვწერვართ, დაუსრულებლად ვიმეორებთ მოსალოდნელი კატასტროფის სცენარებს ჩვენს თავში, ეს ჩვენი ემოციური ტვინის მუშაობაა. ძილის ნაკლებობა ასევე ხელს უწყობს პოტენციური საფრთხეების მიმართ დაუცველობას.

ამიტომ, როდესაც შუაღამისას გაიღვიძებთ და სასოწარკვეთის უფსკრულში ჩავარდებით, შეახსენეთ საკუთარ თავს, რომ ახლა უბრალოდ არ შეგიძლიათ რაციონალურად აზროვნება. ნებისმიერი გადაწყვეტილების მისაღებად, უნდა დაელოდოთ დილას, როდესაც ტვინი დაისვენებს და შეძლებთ ფხიზლად შეხედოთ სიტუაციას.

2. სთხოვეთ შინაგან კრიტიკოსს მეტი თანაგრძნობა.

როდესაც გრძნობთ, რომ თვითკრიტიკა ძალიან შორს წავიდა და განწყობა ნულის ტოლია, შეეცადეთ წარმოიდგინოთ, როგორ მოექცე სხვას, ვინც თქვენს სიტუაციაში აღმოჩნდა. გაკიცხავ მას ისევე, როგორც საკუთარ თავს? დიდი ალბათობით არა. გინება მხოლოდ დემორალიზებას იწვევს, არ უწყობს ხელს აზრებისა და სულის მოკრებას, პრობლემის გადაჭრის ან რთული სიტუაციიდან გამოსავლის პოვნას, როცა ადამიანს უკვე უჭირს. ამიტომ ეცადეთ საკუთარ თავს უფრო თავაზიანად და პატივისცემით ესაუბროთ.

3. მოიფიქრეთ ამბავი ბედნიერი დასასრულით

მაშინაც კი, თუ თქვენს წარსულში უკვე ყოფილა შემთხვევები, როდესაც რაღაც არასწორედ წარიმართა, სულაც არ არის აუცილებელი, რომ იგივე განმეორდეს. იმის მაგივრად, რომ თავში დაუსრულებლად გაიმეოროთ კატასტროფული სცენარები, შეეცადეთ წარმოიდგინოთ კარგი დასასრული, ანუ რაღაც სურათი, რომელიც გელოდებათ მომავალში და რომლითაც ბედნიერი იქნებით.

• კარგი იდეაა გქონდეთ რამდენიმე დამაჯერებელი ამბავი იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები და წავიდეს ისე, როგორც საჭიროა.

ეს პოზიტიური მიდგომა არა მხოლოდ შფოთვის განმუხტვასა და სტრესის გამკლავებაში დაგეხმარებათ. გაგრძნობინებს, რომ ყველაფერი, რასაც შენს თავს ეუბნები, კარგი და ცუდი, მხოლოდ ისტორიებია და მეტი არაფერი.

4. იყავით კეთილი საკუთარი თავის მიმართ

ეს ბევრად უფრო რთულია, ვიდრე სხვის მიმართ კეთილგანწყობა, რადგან თანაგრძნობა თავდაპირველად მიმართულია გარეთკენ, გამიზნულია სხვა ადამიანებთან ურთიერთობისთვის და არა საკუთარ თავთან. ასე რომ, საკუთარი თავისგან მხარდაჭერის მისაღებად, გადადგით მცირე ნაბიჯები. მაგალითად, ჰკითხეთ საკუთარ თავს, რა რჩევას მისცემდით მეგობარს თქვენს სიტუაციაში. რაც უფრო ხშირად გამოიყენებთ ამ მიდგომას, მით უკეთესი. ეს დაგეხმარებათ არა მხოლოდ პრობლემაზე ფოკუსირებაში, არამედ მის გადაწყვეტის პოვნაში.

• ზოგადად, როდესაც ვემზადებით ყველაზე უარესისთვის, ჩვენ ვაზღვევთ თავს ჩვენი უსაფრთხოებისთვის. მაგრამ თუ გრძნობთ, რომ მომავლის კატასტროფირება ხელს უშლის თქვენს ცხოვრებას და ანგრევს ფსიქიკას, მნიშვნელოვანია შეახსენოთ საკუთარ თავს, რომ ყველაფერი, რაზეც წუხხართ, შეიძლება არასოდეს მოხდეს.