დიაბეტი პიროვნებას ცვლის
რაც საკმაოდ მძიმედ აისახება ადამიანის ფსიქიკაზე, ასეთ მოთხოვნილებებზე უარის თქმა გავლენას ახდენს პიროვნებასა და მის თვისებებზე, ყველაფერ ამასთან გამკლავება არც ისე იოლია.
დიაბეტი იმგვარ დაავადებათა რიცხვს ეკუთვნის, რომლებიც ადამიანის ფსიქიკაზე ზემოქმედებენ და ცვლიან პიროვნებას.დიაბეტით დაავადებულები თავს ხშირად არა ავადმყოფებად, გარკვეული რეჟიმით მცხოვრებ ადამიანებად მიიჩნევენ.
თავდაპირველად დიაბეტიანი შესაძლოა მხოლოდ საერთო სისუსტეს და შრომის უნარის დაქვეითებას უჩიოდეს. დაავადება დიდხანს ფარულად მიმდინარეობს და მხოლოდ რომელიმე გართულების გამოვლენის შემდეგ იკვეთება. ეს გართულებებია კანის ქავილი და ჩირქოვანი წარმონაქმნების გაჩენა, მხედველობის დაქვეითება, კიდურების მგრძნობელობის შეცვლა, ტაქიკარდია, სტენოკარდიული შეტევები და გულის კუნთის ინფარქტი, ღვიძლის გადიდება და გამკვრივება, თირკმელების დაზიანება.
არტერიული სისხლის წნევის მომატებით ზოგჯერ დიაბეტური კომა ვითარდება, რასაც ცნობიერების დაკარგვა მოჰყვება.
დიაბეტის ნებისმიერი ფორმის მკურნალობის საფუძველი დიეტაა. ავადმყოფის რაციონში უნდა შეიზღუდოს ნახშირწყლები, ტკბილეული კი საერთოდ გამოირიცხოს.
საზოგადოდ, დიაბეტით დაავადებულს ბევრ რამეზე უხდება უარის თქმა, რაც ანგრევს მის ფსიქიკას. დიაბეტიანის ცხოვრება გარკვეული რეჟიმის მუდმივი დაცვაა, ეს კი დიდ ძალისხმევას მოითხოვს – მათ ხომ მუდმივად უნდა აღკვეთონ თავიანთი მოთხოვნილებები, ზოგჯერ – ძალზე აქტუალურიც.
არსებობს დაავადებები, რომლებიც მეტისმეტად ხანგრძლივდება და ამით ერთიორად შემაწუხებელი ხდება, ზოგიერთი კი საერთოდ უკურნებელია. მათ რიცხვს ეკუთვნის დიაბეტიც. დიაბეტიანი ზოგჯერ მთელი სიცოცხლე ჰორმონ ინსულინზეა დამოკიდებული, იძულებულია ზუსტად დაიცვას კვებისა და აუცილებელი ფიზიკური დატვირთვის რეჟიმი, ჰიგიენა, გაუფრთხილდეს კანს. ყოველივე ეს ფსიქიკას ძაბავს. შესაძლებელია მძიმე ფსიქოლოგიური დარღვევებიც, განსაკუთრებით მაშინ, როცა დაავადება სტაბილურად მძიმეა და წლობით გრძელდება. ამ დროს ადამიანი დაძაბუნებული, მოდუნებული და გაღიზიანებულია, უქვეითდება ინტელექტი, გარე სამყაროსადმი გულგრილი, ინდიფერენტული ხდება, ზოგჯერ ირგვლივ მყოფებს თითქმის აღარ აქცევს ყურადღებას, რადგან გამუდმებით საკუთარ თავსა და ავადმყოფობაზეა კონცენტრირებული. ასეთ ადამიანებს უუარესდებათ მეხსიერება, უქვეითდებათ საკუთარი ქცევის კრიტიკა. დიაბეტის ქრონიკულმა მიმდინარეობამ შესაძლოა გააღრმაოს განსაკუთრებული პიროვნული წყობის ადამიანის ფსიქოლოგიური თავისებურებანი.
ცხოვრების მკაცრი რეჟიმის გამო დიაბეტიანებისთვის დამახასიათებელია შფოთვა, ეგოცენტრიზმი, ჯანმრთელი ადამიანებისგან გაუცხოება. ავადმყოფს ეცვლება დამოკიდებულება საზოგადოებისა და ოჯახის მიმართ, ახლებურად აფასებს გარემომცველ სინამდვილეს, განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევს თავის მოვლას და ყოველ წვრილმანზე ამახვილებს ყურადღებას, რაც საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაში აგდებს მომვლელს. ეს ავადმყოფის თავდაცვითი რეაქციის გამოხატულებაა. თუ დიაბეტიანი ინსულინით მკურნალობს, საჭიროა კვების რეჟიმის საათობრივი დაცვა. ადამიანი პრეპარატზე ხდება დამოკიდებული.
ზოგი ავადმყოფი მშვიდად მიჰყვება რეჟიმს და ეგუება, რომ ეს მისი ცხოვრების წესია, ზოგი კი მეტისმეტად იძაბება, განუწყვეტლივ შფოთავს, შიშობს, უყურადღებობის გამო ცუდად არ გახდეს, მდგომარეობა არ გაურთულდეს და კომაში არ ჩავარდეს, ამიტომ სულ დაძაბულია და გარშემო მყოფებსაც ძაბავს, განსაკუთრებით მაშინ, თუ დიდხანს დარჩა მარტო, უმეთვალყურეოდ. ასეთ დროს ახლობლებმა მეტი ყურადღება და გულისხმიერება უნდა გამოიჩინონ, რომ ავადმყოფს ზედმეტი მღელვარება აარიდონ. დიაბეტმა შესაძლოა ცნობიერების დარღვევა და სიყრუეც გამოიწვიოს. ამ დროს გამღიზიანებლების აღქმა ქვეითდება და ისინი ცნობიერებამდე ვერ აღწევს. ხმამაღალ და საშუალო ბგერებზე ავადმყოფი ისევე რეაგირებს, როგორც ძალიან სუსტზე, სუსტს კი საერთოდ ვერ აღიქვამს. გარემოს აღქმა ბუნდოვანია, ჭირს მოვლენების გააზრება, მეხსიერებიდან მოგონებების გამოხმობა, შენელებულია ასოციაციების წარმოქმნა. ამას თან ახლავს ძლიერი ძილიანობა. კიდევ უფრო მძიმეა დიაბეტური სიბრმავე. უფრო რთულ სიტუაციებში მოსალოდნელია ფსიქოზის ჩამოყალიბებაც.
დიაბეტის მძიმე ფორმების დროს ვითარდება ჩირქოვანი დაავადებები. ხშირია განგრენა. ზოგჯერ გარდაუვალი ხდება კიდურის ამპუტაცია. ავადმყოფის მდგომარეობას კიდევ უფრო ამძიმებს მოძრაობის შეზღუდვა. დიაბეტიანებს შორის ხშირია დეპრესიული მდგომარეობა, ყოფილა სუიციდის (თვითმკვლელობის) მცდელობაც. ყოველივე ეს მოქმედებს პიროვნებაზე, არღვევს მის მთლიანობას. ადამიანს ეცვლება ხასიათი, ღალატობს ნებისყოფა, გაღიზიანებულია და გამუდმებით საკუთარ ავადმყოფობაზე ლაპარაკობს. ეს უხასიათობის ბრალი არ არის, არამედ ხანგრძლივი და მძიმე დაავადების შედეგია. მხოლოდ მოთმინება, თანაგრძნობა, გულისხმიერება თუ დაეხმარება ავადმყოფის ახლობლებს მასთან საერთო ენის გამონახვაში, თუმცა ზოგჯერ ეს მეტისმეტად ძნელია.
გვახსოვდეს: ადამიანს შეუძლია ებრძოლოს დიაბეტს, შეამციროს გართულების რისკი, დიდხანს იცოცხლოს და სიბერემდე შეინარჩუნოს სიცოცხლის ხალისი, თუკი ამაში ახლობლებიც დაეხმარებიან და მოთმინებით გაიზიარებენ მის ხვედრს. მძიმე შემთხვევებში შესაძლოა ფსიქოთერაპევტის დახმარებაც დაგვჭირდეს.
ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები და დიაბეტი
დიაბეტიანთა ფსიქიკური ჯანმრთელობის ტვირთი გაცილებით მძიმეა არადიაბეტურ პაციენტებთან შედარებით, დეპრესიისა და შფოთვითი აშლილობების სიმძიმე, როგორც წესი, ბევრად უფრო გამოხატულია ფსიქოლოგიური დარღვევებისა და დიაბეტის კომბინაციის შემთხვევაში (იგულისხმება ფისიქიკური აშლილობისა და დიაბეტისაგან გამოწვეული ფსიქიკური პრობლემების კომბინაცია), ყველაფერი ეს კიდევ უფრო ამძიმებს პაციენტის სამედიცინო პრობლემებს და მის ფსიქოსოციალურ ურთიერთობებს.
მე-2 ტიპის დიაბეტის მქონე პაციენტებს შორის დეპრესიული სიმპტომების მქონე ადამიანები უფრო ადვილად განიცდიან სტრესს, რაც იწვევს ადამიანში ნეგატივის ზრდას, რადგან პაციენტი თვითონვე ხედავს, რომ მისი ქცევა და განწყობები იცვლება ყველასა და ყველაფრის მიმართ.
დეპრესიამ და შფოთვამ შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის სხვა პრობლემებიც. მაგალითად, ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ ჯანმრთელ სუბიექტებთან შედარებით, მე-2 ტიპის დიაბეტით დაავადებული პაციენტების მწვავე დეპრესია და შფოთვა ამძიმებს კუჭ-ნაწლავის პრობლემებს.
კვლევებით გამოიკვეთა დიაბეტიანი ადამიანის გარკვეული ფსიქოტიპი, ე.წ. შეწუხებული პიროვნება, რაც ესპანურად „ტანჯულ პიროვნებას“ ნიშნავს. ასეთ პიროვნებებს სულ უფრო და უფრო გამძაფრებული აქვთ მარტოობის გრძნობა, რაც ზრდის სტრესს და ემოციურ მდგომარეობას.
სტრესის კონტროლი
აშკარაა, რომ მე-2 ტიპის დიაბეტი ზრდის ფსიქიკური პრობლემებისა და ყოველდღიური ცხოვრებისეული სტრესების მართვის აუცილებლობას, არსებობს უამრავი სტრატეგია, რომელიც პაციენტებს ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის უკეთ მართვასა და ჰარმონიულ ცხოვრებაში ეხმარება.
იოგა
ერთ-ერთი საუკეთესო სტრატეგიაა იოგას გამოყენება კვირაში რამდენჯერმე. ის ხელს უწყობს აზროვნების გაუმჯობესებას, საკუთარი სხეულის შეცნობას და ნერვული სისტემის დამამშვიდებელი ეფექტი აქვს.
2011 წლის კვლევის თანახმად, იოგას პრაქტიკა „აუმჯობესებს კუნთურ ძალას და სხეულის მოქნილობას; ხელს უწყობს და აუმჯობესებს რესპირატორული და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების მიმართ ორგანიზმის მდგრადობას და მათ მკურნალობას; მკვეთრად ამცირებს სტრესს, შფოთვას, დეპრესიასა და ქრონიკულ ტკივილებს; აუმჯობესებს ძილისა და მთლიანად ცხოვრების ხარისხს“.
სხვა უპირატესობა არის გვერდითი ეფექტების პოტენციური არარსებობა, რადგან იოგა თავისუფალია გვერდითი მოვლენებისგან, როდესაც სწორად ვარჯიშობთ.
ქრომი
მე-2 ტიპის დიაბეტის დროს ერთ-ერთი სასარგებლო ბუნებრივი მედიკამენტია მინერალი ქრომი. ამ მინერალს აქვს ინსულინის მგრძნობელობის გაზრდის თვისება. მრავალრიცხოვანმა გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ ქრომმა შეიძლება გააუმჯობესოს სისხლში შაქრის სტაბილიზაციის სამკურნალო საშუალებების ეფექტურობა, რითაც ხდება გლუკოზის კონტროლი. მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ დამატებითმა ქრომმა შეამცირა როგორც გლიკოზირებული ჰემოგლობინი, ასევე უზმოზე სისხლში შაქრის დონე.