ისპანახი - საოცარი მცენარე და მწვანე დოპინგი
ეს ბოსტნეული ჯანსაღი კვების სიმბოლოდაც არის აღიარებული. რეკორდსმენია ლუთეინის შემცველობით. შეგახსენებთ, ლუთეინი აფერხებს თავის ტვინში მიმდინარე დეგენერაციულ პროცესებს და თვალის დაავადებათა საუკეთესო პროფილაქტიკური საშუალებაა. ისპანახი მდიდარია ასევე ქოლინებით, უჯრედისით, კალიუმით, კალციუმით, ნატრიუმით, მაგნიუმით, რკინითა და ფოსფორით. მანგანუმისა და K ვიტამინის შემცველობით კი ისპანახი მცენარეული წარმოშობის პროდუქტებს შორის ერთ-ერთი ლიდერი პროდუქტია. საყურადღებოა ისიც, რომ მასში შემავალი A და C ვიტამინები თერმული დამუშავების დროსაც კი არ იშლება – ეს დიდი იშვიათობაა მცენარეული საკვებისათვის.
ისპანახის უმი ფოთლები ფოლიუმის მჟავას (B9 ვიტამინი) ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წყაროა. აღნიშნული ვიტამინი მეხსიერებისა და კოგნიტიურ ფუნქციათა გასაუმჯობესებელი უნიკალური საშუალებაა. ცნობისათვის, ფოლიუმის მჟავა პირველად 1941 წელს სწორედ ისპანახის ფოთლებიდან მიიღეს.
უმი ისპანახის მიღება ეკრძალებათ თირკმლის, საშარდე გზების დაავადებებისა და მონელების დარღვევათა მქონე პირებს.
საინტერესოა ერთი ფაქტიც, დასავლეთის ქვეყნებში XX საუკუნის დასაწყისში ისპანახი საოცრად პოპულარული გახდა ერთი კვლევის შედეგების გამო. ამ კვლევის შედეგებით ისპანახს მიაწერდნენ რკინის დიდ შემცველობას (100 გრამ პროდუქტზე – 35 მგ რკინა, მაშინ როცა რკინის დღეღამური მოთხოვნილება 10-15 მგ-ია). 40 წლის შემდეგ გაირკვა, რომ კვლევა ჩატარებული იყო გამხმარი (გამომშრალი) ისპანახის გამოყენებით და ცოცხალი (არაგამომშრალი) მცენარე 10-ჯერ მცირე რაოდენობით შეიცავს რკინას (100 გრამი პროდუქტი – 3, 5 მგ-ს).
ასეა თუ ისეა, ისპანახს მწვანე დოპინგსაც კი უწოდებენ
გერმანელმა მეცნიერებმა, ბერლინის თავისუფალი უნივერსიტეტის ფარმაციის ინსტიტუტიდან, დაადგინეს, რომ ისპანახში შემავალი ფიტოსტეროიდი – ეკდისტერონი ასტიმულირებს კუნთების ზრდას, ამაღლებს გამძლეობას და აუმჯობესებს სპორტსმენთა შედეგებს. ექსპერიმენტის ფარგლებში 48 მოხალისე დაყვეს ორ ჯგუფად, ერთი მათგანი იღებდა ისპანახის ექსტრაქტს (გამონაწვლილს) სხვადასხვა მოცულობით, მეორე ჯგუფი კი პლაცებოს. ორივე ჯგუფის წარმომადგენლები დაკავებულნი იყვნენ 2,5 თვის განმავლობაში ფიზიკური (ძალისმიერი) ვარჯიშებით. არავინ იცოდა, რეალურად ვინ იღებდა ეკდისტერონს. აღმოჩნდა, რომ ერთი ჯგუფის მოხალისეებს კუნთოვანი მასა 20%-ით გაეზარდათ, ძალა კი სამჯერ მოემატათ აზიდვების შესრულებისას. რეალურად სწორედ ამ ჯგუფის მოხალისეები იღებდნენ დასახელებულ ექსტრაქტს.
ისპანახი კარგი საშუალებაა კუნთოვანი ქსოვილის მომატებისა და იმავდროულად, ცხიმოვანი ქსოვილის შემცირებისათვის. კვების ამერიკული კოლეჯის თანამშრომლებმა გამოაქვეყნეს კიდევ ერთი კვლევის შედეგები. გაირკვა, რომ ისპანახი ეფექტურად აქვეითებს ცხიმიანი და ტკბილი საკვებისადმი ლტოლვას. შიმშილის გრძნობა ითრგუნება ტილაკოიდების – ქლოროპლასტების განსაკუთრებული მემბრანული სტრუქტურების წყალობით, რომლებსაც ჭარბად შეიცავს მწვანილი და ფოთლოვანი ბოსტნეული. ტილაკოიდები აკონტროლებენ შიმშილის ჰორმონის დონეს და აქვეითებენ ინსულინის შემცველობას, რის გამოც ისინი მადის დამთრგუნველ საუკეთესო საშუალებად გვევლინება.
ექსპერიმენტის ფარგლებში, 60 მოხალისეს სადილის წინ აძლევდნენ ტილაკოიდების ექსტრაქტს, ისპანახისაგან მიღებულს. სიმაძღრის შეგრძნება საკონტროლო ჯგუფის წარმომადგენლებს საკვების მიღების შემდეგ 2 საათის განმავლობაში მომატებული ჰქონდათ. ასეთი ეფექტი მიიღწევა იმის შედეგად, რომ ისპანახის ალკალოიდები კარგად თრგუნავენ მადას, ჰორმონ ლეპტინის დონის მომატებით. სწორედ ლეპტინი აკონტროლებს შიმშილის გრძნობას, აგზავნის რა ტვინში ნიშანს სიმაძღრის თაობაზე. ამგვარად, თამამად შეგიძლიათ მიირთვათ ისპანახის საკმაოდ დიდი ულუფა ორგანიზმისათვის სასარგებლოდ!
სახალისო ინფორმაცია
ქალაქ ალმაში (არკანზასის შტატი) ყოველწლიურად, აპრილის თვეში, ტარდება ისპანახის ფესტივალი. ამავე ქალაქში დგას ცნობილი მეზღვაურის – პოპაიუს სამი ძეგლი. ცნობილია, რომ პოპაიუ არაადამიანურ ძალას სწორედ ყოველდღიურად ერთი ქილა დაკონსერვებული ისპანახის ჭამით იძენდა.