გემრიელი და სასარგებლო სკუმბრია - მკურნალი.გე

თინათინ გოცაძე

იმაზე ფიქრით, რა სარგებლობა მოაქვს მას ადამიანის ორგანიზმისთვის. ნებისმიერი საკვების მსგავსად, თევზსაც თავისებური ქიმიური შედგენილობა აქვს, თავისებურად მოქმედებს ორგანიზმში მიმდინარე ნივთიერებათა ცვლის პროცესებზე და, შესაბამისად, თავისი წვლილი შეაქვს ჯანმრთელობის განმტკიცებაში. ამჯერად გვინდა, ყველასათვის კარგად ცნობილი თევზი, სკუმბრია წარმოგიდგინოთ.

• ქიმიური შედგენილობა

სკუმბრიაში საკმაოდ ბევრი ცხიმია. 100 გრამი თევზი 30 გრამამდე ცხიმს შეიცავს. ამასთან, არა ყველა, არამედ უპირატესად ის, რომელსაც ზამთარში იჭერენ, თანაც უფრო მეტად - ჩრდილოეთის რეგიონებში. ძირითადად კი სკუმბრიაში ცხიმის შემცველობა 13 გრამია. ეს საკმარისია, რათა იგი ცხიმიან თევზად ჩაითვალოს. რაც შეეხება ცილებს, მათი საშუალო შემცველობა 18 გრამს შეადგენს. მთავარი ის არის, რომ ამ ცილებს ორგანიზმი გაცილებით სწრაფად ითვისებს - სამჯერ უფრო სწრაფად, ვიდრე ძროხის ხორცში არსებულ ცილებს.

• კალორიულობა

სკუმბრია დაბალკალორიული თევზია - მისი 100 გრამის ენერგეტიკული ღირებულება დაახლოებით 200 კილოკალორიაა. იმისთვის, რომ ადამიანმა კალორიების დღიური ნორმა მიიღოს, საკმარისია, მიირთვას 700 გრამი ეს თევზი. თუმცა ცხიმების შემცველობის გამო ეს იდეა ალბათ ბევრს არ მოეწონება.

სკუმბრიის კიდევ ერთი სასარგებლო თვისება ის გახლავთ, რომ იგი მდიდარია უჯერი ცხიმოვანი მჟავებით. დღეს ყველას კარგად მოეხსენება, რომ ეს ცხიმები მეტად ღირებული ნივთიერებებია, რადგან ხელს უწყობს უჯრედთა მემბრანის განმტკიცებას - ანეიტრალებს მავნე თავისუფალ რადიკალებს, რომლებიც ქაოსურად მოძრაობენ, იჭრებიან მემბრანაში და არღვევენ უჯრედის ნორმალურ ცხოველმყოფელობას. ამ პროცესების შედეგად ორგანიზმში სხვადასხვა დაავადება ვითარდება, მათ შორის - სიმსივნური პათოლოგიებიც. ამ პათოლოგიების პროფილაქტიკისთვის დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სასარგებლო პროდუქტებით კვებას. ამავე მიზეზით უნიშნავენ ბავშვებსა და დასუსტებულ პირებს თევზის ქონს - მისი მარგებლობა ხომ უმთავრესად სწორედ უჯერი ცხიმოვანი მჟავების შემცველობითაა განპირობებული.

• ვიტამინები და მინერალები სკუმბრიაში

სკუმბრია მდიდარია მინერალებით - კალიუმით, ფოსფორით, ფთორით, გოგირდით, ქლორით, თუთიით, ნატრიუმითა და მანგანუმით. მის შემადგენლობაში შედის აგრეთვე მრავალი მიკროელემენტი, რომელთაც განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვთ ორგანიზმისთვის. სკუმბრია შეიცავს B ჯგუფის ვიტამინების მთელ სპექტრს. ამასთან, განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით არის მასში B12 ვიტამინი. ასევე ბევრია PP, სხვა ვიტამინები კი შედარებით ცოტა.

• სასარგებლო თვისებები

გარდა იმისა, რომ სკუმბრია ადამიანის ორგანიზმს საკვები ნივთიერებებით ავსებს, მასში შემავალი ნაერთები ხელს უწყობს ცილების სინთეზს, ჰემოგლობინის წარმოქმნას, მონაწილეობს ჟანგბადის ტრანსპორტში.

განსაკუთრებული ქიმიური შემადგენლობის გამო სკუმბრია სასარგებლოა ბავშვებისთვის, ასევე - ორსულებისა და მეძუძური დედებისთვის, ხელს უწყობს ლაქტაციას.

სკუმბრია აუცილებლად უნდა მიირთვან მოზარდებმა, რადგან სწორედ ამ ასაკში შეინიშნება დისბალანსი ზრდასა და შინაგან ორგანოთა განვითარებას შორის, სკუმბრიაში შემავალი ნივთიერებები კი ამ პროცესს არეგულირებს.

ცხიმებისა და უჯერი ცხიმოვანი მჟავების შემცველობის გამო სკუმბრია ძალზე სასარგებლოა ტვინისთვის, კანისა და ლორწოვანი გარსებისთვის.

ის საჭმლის მომნელებელ სისტემასაც ეხმარება ფუნქციის რეგულაციაში, მინერალებისა და ვიტამინების წყალობით ამაგრებს თმებს, განამტკიცებს ნერვულ სისტემას.

თევზში უხვად არსებული ვიტამინი B12 ხელს უწყობს დნმ-ს სინთეზს, მონაწილეობს ცხიმების მეტაბოლიზმში, ჰიპოქსიის დროს კი უჯრედთა მიერ ჟანგბადის მოხმარებას აძლიერებს. ფოსფორის უხვი შემცველობის წყალობით სკუმბრია აუმჯობესებს მრავალი ფერმენტის სინთეზს, ფერმენტები კი, მოგეხსენებათ, ორგანიზმში მიმდინარე ქიმიურ რეაქციებში მონაწილეობს.

საყურადღებოა ისიც, რომ ჩვენი ჩონჩხი ფოსფორმჟავას მარილებისგან ანუ ფოსფატებისგან შედგება. ამის კვალობაზე, სკუმბრია მეტად სასარგებლოა ძვლოვანი ქსოვილისთვის და ის აუცილებლად უნდა შედიოდეს ბავშვების, მოზარდებისა და ხანდაზმულების რაციონში.

• რა უნდა ვიცოდეთ

სკუმბრია გემრიელი და სასარგებლო თევზია, თუმცა შებოლილი და დამარილებული უკუნაჩვენებია გულ-სისხლძარღვთა და საჭმლის მომნელებელი სისტემების პათოლოგიებით დაავადებულთათვის. გარდა ამისა, მისი განსაკუთრებით ცხიმიანი სახეობები არ არის რეკომენდებული მათთვის, ვისაც ღვიძლისა და თირკმელების ქრონიკული დაავადებები აწუხებს.