ღვიძლი, როგორც საკვები
ბუნებაში უამრავი სასარგებლო და გემრიელი საკვები პროდუქტია. თეორიულად უპირატესობა მცენარეული წარმოშობის პროდუქტებს ენიჭებათ, თუმცა ცხოველური პროდუქტები პრაქტიკულად უფრო ინტენსიურად გამოიყენება, რადგანაც ადამიანების გარკვეულ ნაწილს მათი გემო უფრო მოსწონს და კვებითი თვალსაზრისითაც მეტ ღირებულებას ანიჭებს. საერთოდ, საკვებ რაციონში უნდა შედიოდეს ყველა საჭირო პროდუქტი, როგორც ბოსტნეული და ხილი, ასევე თევზეული, რძე და მისი ნაწარმი და რაღა თქმა უნდა – ხორცეული. მთავარია, ამა თუ იმ პროდუქტის მოხმარებამ დაშვებულ ნორმას არ გადააჭარბოს და მათი გამოყენებით კერძები სწორად მომზადდეს. მცენარეული საკვები ნამდვილად უფრო დიდი რაოდენობით უნდა მივირთვათ, ვიდრე ცხოველური, თუმცა ამ უკანასკნელის სრულად გამორიცხვა საკვები რაციონიდან ასევე არასწორია.
აღსანიშნავია ისიც, რომ ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებიდან ზოგიერთს ადამიანები შედარებით იშვიათად მიირთმევენ. ხშირად არასწორადაც ამზადებენ მათგან კერძებს, აქედან გამომდინარე, სარგებლობის ნაცვლად მხოლოდ კალორიებს იღებენ. გარდა ამისა, კუჭის არეში სიმძიმეს გრძნობენ. ერთ-ერთი ასეთი პროდუქტია ღვიძლი. ის საოცრად სასარგებლო საკვებია, გემრიელი და მაღალი კვებითი ღირებულების პროდუქტი, ბევრ ქვეყანაში დელიკატესად აღიარებული.
ღვიძლი მდიდარია ცილებით. მასში შემავალი მინერალები და ვიტამინები კი ადვილად შესათვისებელ ფორმაშია წარმოდგენილი. სწორედ ამიტომაც მედიკოსები და დიეტოლოგები დაჟინებით ურჩევენ ქრონიკულად მოავადეებს საკვებ რაციონში აუცილებლად ჩართონ ეს პროდუქტი. თუ ღვიძლს სწორად მოამზადებთ და სხვა შეთავსებად პროდუქტებთან ერთად მიირთმევთ, თქვენი ორგანიზმი ნორმალური ცხოველმყოფელობისა და ჯანმრთელობისათვის აუცილებელ ყველა ნივთიერებას მიიღებს. ღვიძლი სასარგებლოა ათეროსკლეროზითა და შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულთათვის, ბავშვებისა და ორსულებისათვის, ასევე მათთვის, ვისაც თრომბოზებისადმი მიდრეკილება და ზოგადად სისხლის შედედების დარღვევები აღენიშნება.
თევზის ღვიძლი
თევზის ღვიძლი მეტად ღირებული საკვები პროდუქტია, განსაკუთრებით – ვირთევზასი. მისი შეძენა ძირითადად დაკონსერვებული სახით შეგვიძლია. ამ სახითაც კი ეს პროდუქტი მეტად კალორიულია (100 გრამი 600-ზე მეტ კილოკალორიას შეიცავს). შესაბამისად, მისი დიდი რაოდენობით გამოყენება არ არის რეკომენდებული. პროდუქტი უხვად შეიცავს თევზის ქონს, კერძოდ, ქოლესტერინსა და ცხიმოვან მჟავებს, აგრეთვე ცილებსა და ნახშირწყლებს, ორგანულ მჟავებს, A, PP, C, D, E და B ჯგუფის ვიტამინებს, მინერალებიდან – ნატრიუმს, ფოსფორს, ქლორს, მაგნიუმს, კალიუმს, კალციუმს, რკინას, თუთიას, ქრომს, ფთორს, იოდს, ნიკელსა და მოლიბდენს. გამოკვლევებით დადგენილია, რომ თუ დედა ორსულობის პერიოდში რეგულარულად იკვებება ვირთევზას ღვიძლით, მისი შვილი ნაკლებად ავადმყოფობს და ადვილად გადააქვს ნებისმიერი ინფექცია. ინფექციისაგან ორგანიზმს კარგად იცავს ადვილად შესათვისებელი A ვიტამინი. ეს უკანასკნელი D ვიტამინთან და სხვა ნივთიერებებთან ერთად აუმჯობესებს ტვინის მუშაობას, ამახვილებს მხედველობას, აჯანსაღებს ძვლოვან ქსოვილს, უზრუნველყოფს ყურადღების კონცენტრაციას, კბილების, კანისა და თმის სიჯანსაღეს.
ღორის ღვიძლი
ღორის ღვიძლი ასევე მდიდარია ქოლესტერინით, მინერალებითა და ვიტამინებით. მასში შედის აგრეთვე H ვიტამინი, რომელიც სილამაზის ვიტამინად არის აღიარებული. B ჯგუფის ვიტამინებიდან კი ღორის ღვიძლში რვა ვიტამინია წარმოდგენილი. 100 გრამი პროდუქტი 110 კილოკალორიას შეიცავს.
საქონლის ღვიძლი
საქონლის ღვიძლი ხარისხობრივი შემადგენლობით რამდენადმე წააგავს ღორისას, თუმცა რაოდენობრივი შემადგენლობით უფრო მდიდარია მასზე. თანაც უფრო კალორიული – 130 კილოკალორია 100 გრამ პროდუქტზე. ვიტამინების სრული ნაკრების გარდა, საქონლის ღვიძლში წარმოდგენილია ბეტა-კაროტინი, D და K ვიტამინები, ოცამდე მინერალი, სხვადასხვა ფერმენტი, ამინმჟავა და სხვა ნივთიერებები.
ქათმის ღვიძლი
ქათმის ღვიძლი ღორის ღვიძლზე მეტად კალორიულია (100 გრამი პროდუქტი შეიცავს 140 კილოკალორიას), თუმცა გაცილებით ადვილად შეითვისება ორგანიზმის მიერ. ქათმის ღვიძლი მდიდარია ადვილად შესათვისებელი ცილებით, ფოლიუმის მჟავათი და A ვიტამინით, ამიტომაც ვირთევზას ღვიძლივით ისიც მეტად სასარგებლოა ბავშვებისა და ორსულებისათვის.
ღვიძლის სწორად მომზადების წესი
ღვიძლის შეძენისას ყურადღება უნდა მიაქციოთ მის ფერსა და ფაქტურას. ახალი ღვიძლი გლუვია, ღია ყავისფერი ან ღია მოწითალო შეფერილობის, გაჭრილ ზედაპირზე კი მოწითალო-ყავისფერი ან ყავისფერი.
ღვიძლს უხშირესად წვავენ, თანაც არასწორად, ამიტომაც ადამიანების უმრავლესობას ის არ უყვარს. სწორად შემწვარი ღვიძლი მეტად გემრიელი, არომატული და ნაზია. კარგად გარეცხილი საქონლის ან ღორის ღვიძლი აპკისაგან უნდა გაათავისუფლოთ, ერთი სანტიმეტრი სისქის ნაჭრებად დაჭრათ, დააყაროთ ცოტაოდენი სოდა და ერთ საათს გააჩეროთ. ამის შემდეგ გამდინარე წყალში კარგად გარეცხოთ, გემოვნებით მოაყაროთ მარილი, წიწაკა და სანელებლები, ფქვილში ამოავლოთ, გავარვარებულ ტაფაზე მოათავსოთ და ერბოში შეწვათ დაახლოებით 3-4 წუთის განმავლობაში თითოეულ მხარეს. ბევრი რეცეპტის მიხედვით შემწვარი ღვიძლის ჭამა სასურველია კარტოფილის პიურესთან, ბრინჯთან ან პომიდვრის სოუსთან ერთად. თუმცა მისი ჭამა ყველაზე მეტად რეკომენდებულია ახალდაჭრილ მწვანილთან და უცხიმო არაჟანთან, ასევე სალათის ფურცლებთან, კიტრთან, ყაბაყთან ან ბროკოლისთან ერთად. თუ შემწვარ ღვიძლს ამ ინგრედიენტებთან ერთად მიიღებთ, ის უფრო გემრიელი იქნება, რაც მთავარია, კუჭისთვის ბევრად უკეთესი და ორგანიზმიც მეტ სარგებლობას მიიღებს ამ პროდუქტისგან. ღვიძლის ჭამა არ არის რეკომენდებული მაკარონთან და ცხიმიან სოუსებთან ერთად. ღუმელში შემწვარი ღვიძლი კიდევ უფრო უკეთ შეითვისება ორგანიზმის მიერ, ვიდრე ტაფაზე შემწვარი.