ინსტრუმენტული კვლევის ისტორია

ინსტრუმენტული გამოკვლევები თანამედროვე მედიცინის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს, რომლის გარეშეც წარმოუდგენელი იქნებოდა დაავადებათა დიდი ნაწილის დიაგნოსტიკა - მათი არსებობის დადასტურება ან უარყოფა. ინსტრუმენტულ-დიაგნოსტიკურ მეთოდთა შორის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რენტგენული, ენდოსკოპიური, ულტრაბგერითი და კომპიუტერულ-ტომოგრაფიული გამოკვლევები.

რენტგენოგრაფია
რენტგენოგრაფიის როგორც მეთოდის დაბადება გერმანელი მეცნიერის, მიუნხენის უნივერსიტეტის ფიზიკის კათედრის თანამშრომლის ვილჰელმ კონრად რენტგენის სახელს უკავშირდება. მან 1896 წლის იანვარში მეცნიერებისთვის მანამდე უცნობი სხივები აღმოაჩინა, რომლებიც რაღაც საშუალო იყო მანამდე ცნობილ გამა და ულტრაიისფერ ელექტრომაგნიტურ გამოსხივებას შორის. ახალაღმოჩენილი სხივები თავისუფლად აღწევდა გაუმჭვირვალე სხეულებში, ქაღალდში, ლითონში, ცოცხალ ქსოვილებში. მეცნიერმა

ენდოსკოპია
პირველი ენდოსკოპიური გამოკვლევის ავტორად არაბი ექიმი აბდულ ყასიმია (936-1013) მიჩნეული. მისი კვლევის ობიექტი საშვილოსნო გახლდათ, რომლის გასანათებლადაც მინის რეფლექტორი გამოიყენა. რეფლექტორის საშუალებით სწორი ნაწლავის გამოკვლევის ტექნიკაზე თავად ჰიპოკრატეც საუბრობს. გასაკვირია,  მაგრამ ჩვენი წელთაღრიცხვის 70 წელს განადგურებული ქალაქის პომპეის ნანგრევებში სამფრთიანი ვაგინალური სარკეა აღმოჩენილი. ენდოსკოპიური კვლევისთვის აუცილებელი პირველი ექსტრაკორპორალური სინათლის წყარო სამედიცინო მიზნებისთვის ფრანგმა ქირურგმა და გინეკოლოგმა არაუნდმა (1651-1723) შექმნა. ის ვერცხლით დაფარული ცილინდრი გახლდათ, რომელშიც ლინზების საშუალებით სანთლის სინათლე ერთ სხივად იკვრებოდა. ხოლო პირველი ენდოსკოპი, რომელიც 1827 წელს ჯონ ფიშერის მიერ არის კონსტრუირებული, მოღუნული მილისა და რეფლექტორის ერთობლიობას წარმოადგენდა. პირველი ენდოსკოპის მოდიფიკაციური ვარიანტის ავტორია იტალიელი ექიმი ბოზინი, რომელსაც ვენის სამედიცინო საზოგადოებამ "ზედმეტი ცნობისმოყვარეობისთვის" ადმინისტრაციული სასჯელი დააკისრა. ენდოსკოპიის მამად ბევრი ფრანგ ქირურგს ანტონინ ჟან დეზორმექს მიიჩნევს. მან 1853 წელს თავისივე შექმნილ ენდოსკოპში სინათლის წყაროდ  გაზის ნათურა გამოიყენა, რომლის სინათლეც მოვერცხლილი სარკით აირეკლებოდა. ეს ბოზინის აპარატის მსგავსი მოწყობილობა გახლდათ. მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში ჯოზეფ ლეიტერმა პირველი გასტროსკოპი შექმნა -  მანამდე არსებულ ენდოსკოპიურ მოწყობილობას რეზინის მილი დაურთო, რათა ღრუ ორგანოების კვლევისას მათი ამომფენი ლორწოვანი გარსი რაც შეიძლება ნაკლებად დაზიანებულიყო. მიუხედავად ამისა, იმ დროს გასტროსკოპიის ჩატარება დიდ რისკს შეიცავდა. იყო შემთხვევები, როცა დიაგნოსტიკური პროცედურის დროს პაციენტის სიცოცხლეს სერიოზული საფრთხე ემუქრებოდა, თუმცა ამას მეცნიერული ექსპერიმენტებისთვის ხელი არ შეუშლია. ედისონის მიერ ცნობილი ნათურის გამოგონებამ ენდოსკოპიის განვითარებას უდიდესი ბიძგი მისცა. ამის შემდგომ ენდოსკოპებით კვლევის ჩამტარებელ მეცნიერთა რაოდენობა უფრო და უფრო გაიზარდა. კვლევის დანერგვის პარალელურად საჭირო გახდა კვლევის შედეგთა დოკუმენტირება და 1858 წელს შრემარკმა საზოგადოებას საკუთარი საყლაპავის პირველი ენდოსკოპიური ფოტო წარუდგინა. ენდოსკოპი როგორც საკვლევი აპარატი საბოლოოდ მხოლოდ მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში ჩამოყალიბდა, როდესაც მანამდე არსებულ დანადგარს კომპიუტერული მოწყობილობაც დაემატა - მონიტორზე კვლევის შედეგად მიღებული გამოსახულება აისახებოდა, რაც როგორც კვლევის უსაფრთხო გაგრძელების, ისე მეტი სიზუსტით დიაგნოსტიკის საშუალებას იძლეოდა. დღეს ენდოსკოპია ადამიანის თითქმის ყველა ღრუ ორგანოს დაავადებათა დასადგენად გამოიყენება. ამის მიხედვით ცნობილია მისი შემდეგი სახეობები: ბრონქოსკოპია - ბრონქების, გასტროსკოპია - კუჭის, ჰისტეროსკოპია - საშვილოსნოს, კოლონოსკოპია - წვრილი ნაწლავის, კოლპოსკოპია - საშოს შესასვლელისა და საშვილოსნოს ყელის, ლაპაროსკოპია - მუცლის ღრუს,  ოტოსკოპია - გარეთა სასმენი მილისა და დაფის აპკის, რექტომანოსკოპია - სწორი ნაწლავისა და სიგმოიდური კოლინჯის დისტალური ნაწილის, ურეთროსკოპია - შარდსადენის, ქოლანგიოსკოპია - სანაღვლე სადინარების, ცისტოსკოპია - შარდის ბუშტის, ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია - საყლაპავის, კუჭის ღრუსა და თორმეტგოჯა ნაწლავის, თორაკოსკოპია - გულმკერდის ღრუს, კარდიოსკოპია - გულის ღრუს (საკნების), ანგიოსკოპია - სისხლძარღვების, ართროსკოპია - სახსრების, ვენტრიკულოსკოპია - ტვინის პარკუჭების დათვალიერება.

<

12