ნუშურა ჯირკვლები და ადენოიდები
ამრიგად, ლიმფოიდური რგოლის არსებობას ორგანიზმისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს.
მიზეზთა გამო ხახის ლიმფოიდურ რგოლში ზოგჯერ ანთებითი პროცესი იჩენს თავს და მანამდე აქტიური ლიმფოციტები თვითონვე იქცევიან ალერგენებად. ასეთ დროს ადამიანს ტონზილექტომია ან ადენოტომია უტარდება. ტონზილექტომია ნუშურა ჯირკვლების ამოკვეთაა, ადენოტომია კი - ცხვირ-ხახის ადენოიდებისა. ოპერაციული ჩარევა ლიმფოიდური რგოლის მთლიანობას და ფუნქციებს არღვევს, ამიტომ ოპერაცია მხოლოდ ზუსტი და მკაცრი სამედიცინო ჩვენების საფუძველზე უნდა ჩატარდეს.
ნუშურა ჯირკვლები
ტონზილექტომიის აუცილებლობას რამდენიმე კრიტერიუმი განსაზღვრავს.
ოპერაცია აუცილებელია:
- თუ ადამიანს ანგინა წელიწადში რამდენიმეჯერ (2-3-ჯერ) ემართება. იგულისხმება მაღალი სიცხით, ყელის ტკივილითა და ნუშურების დაჩირქებით მიმდინარე კლასიკური ანგინა;
- ქრონიკული ტონზილიტის დეკომპენსირებული ფორმის შემთხვევაში, როცა ნუშურების დაზიანების, მათ ფუნქციათა დაქვეითებისა და ინფიცირების გამო თავს იჩენს ძლიერი ინტოქსიკაციის ნიშნები: გულ-სისხლძარღვთა, თირკმელებისა და ძვალსახსროვანი სისტემის პათოლოგიები, ორგანიზმის ალერგიული გარდაქმნები, ნერვული სისტემის დაავადებები;
- როცა კონსერვატიული მკურნალობა - ფიზიოთერაპიული, ულტრაბგერითი, ლაზეროთერაპიული პროცედურები, ანტისეპტიკური ხსნარებით ნუშურების გამორეცხვა - უშედეგოა;
- ქირურგიულ მკურნალობას მოითხოვს ტონზილიტის ე.წ. უანგინო ფორმაც. ასეთ დროს რევმატული ცვლილებები ნუშურების ანთების გარეშე ყალიბდება. გასინჯვისას ტონზილებში ჩირქი აღმოჩნდება.
გავრცელებული შეხედულების საპირისპიროდ, ტონზილექტომიისთვის ასაკობრივი შეზღუდვა არ არსებობს, მისი ჩატარება ნებისმიერ ასაკში შეიძლება. საზოგადოდ, თუ კონსერვატიული მკურნალობა საშუალებას იძლევა, სასურველია, ბავშვებს 5-6 წლამდე მაინც დავუტოვოთ ნუშურები, მაგრამ როცა დეკომპენსაცია აშკარაა, ოპერაცია რაც შეიძლება ადრე უნდა ჩატარდეს.
ტონზილექტომიას აქვს უკუჩვენებებიც. მისი ჩატარება არ შეიძლება:
- სისხლმბადი სისტემის დაავადებების, ჰემოფილიის დროს;
- ღვიძლისა და თირკმელების მძიმე დაზიანებისას;
- მწვავე რევმატიზმის დროს.
ასეთ შემთხვევაში ოპერაცია მხოლოდ სასიცოცხლო ჩვენებით უნდა ჩატარდეს, რისთვისაც პაციენტი წინასწარ უნდა მომზადდეს. ოპერაციის ჩატარება არც მაშინ შეიძლება, თუ უკანასკნელი ანგინიდან ორი კვირა მაინც არ არის გასული. გარკვეული ხანი უნდა გავიდეს ისეთი ინფექციური დაავადებების გადატა-ნის შემდეგაც, როგორიც არის წითელა, წითურა და ინფექციური მონონუკლეოზი.
ცხვირ-ხახის ადენოიდები
ადენოტომია ტარდება ადენოიდების ჰიპერტროფიის (გადიდების) დროს. ქირურგიული მკურნალობის საკითხი რამდენიმე მაჩვენებლის მიხედვით წყდება. ოპერაციის მთავარი ჩვენება ცხვირით სუთქვის გაძნელებაა, როცა ადამიანს ცხვირ-ხახის ტონზილების გადიდების გამო პირღიას სძინავს და აღენიშნება დღის პირღიაობაც, ხშირად ხვრინავს, ახასიათებს მოუსვენრობა და მოთენთილი იღვიძებს. ოპერაცი-ული ჩარევაა საჭირო, როცა ცხვირსა და ცხვირ-ხახაში განვითარებული ცვლილებების გამო პატარებს ხმა ყრუ უხდებათ, ხოლო თანხმოვნები - ცხვირისმიერი.
დაუყოვნებლივ ოპერაციას მოითხოვს დაავადების შორსწასული ფორმა, როცა შეცვლილია სახის ფორმა და გამომეტყველება, დარღვეულია ზედა კბილების თანწყობა ანუ ჩამოყალიბებულია ეგრეთ წოდებული ადენოიდური სახე. ადენოიდის ქსოვილის მოცილება საჭიროა მაშინაც, როცა დარღვეულია ევსტაქის მილების გამტარობა. ცხვირ-ხახას შუა ყურთან ევსტაქის მილები აკავშირებს, გადიდებული ლიმფოი-დური ქსოვილი კი მათ ხახისკენა ბოლოს ფარავს და არღვევს სავენტილაციო ფუნქციას, რაც შუა ყურის ხშირი ანთებისა და სმენის დაქვეითების მიზეზად იქცევა.
ლიმფოიდურ ქსოვილს პროლიფერაციის (გამრავლების) უნარი აქვს, ამიტომ ოპერაციის შემდეგ მოსალოდნელია რეციდივი, განსაკუთრებით - თუ ცხვირ-ხახაში თუნდაც უმნიშვნელო ოდენობის ქსოვილი დარჩა, თუმცა არც ის არის გამორიცხული, რეციდივი ტექნიკურად უნაკლოდ ჩატარებული ოპერაციის შემდეგაც განვითარდეს.
ადენოტომია აკრძალულია:
- სისხლისა და გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მძიმე დაავადებების;
- ცხვირისა და ხახის მწვავე დაავადებების;
- რბილი სასის პათოლოგიების დროს.