მოსკიტი, უმთავრესად მდედრი - საშიში დაავადების, ლეიშმანიოზის, გამომწვევი პარაზიტის გადამტანი - რა უნდა ვიცოდეთ ინფექციაზე
- როდის და როგორ ვლინდება დაავადება?
- ვისცერული ლეიშმანიოზის საინკუბაციო პერიოდი ანუ დრო კბენიდან დაავადების გამოვლენამდე ზოგჯერ 20 დღეს გასტანს, ზოგჯერ - წლამდე და მეტხანს, უმეტესად - 3-6 თვეს. ამ პერიოდში ადამიანი პრაქტიკულად ჯანმრთელია და არაფერს უჩივის. დაავადების მიმდინარეობაში გამოყოფენ სამ პერიოდს - საწყისს, კლინიკის სრული გაშლისას და კახექსიურს.
ზრდასრულ პაციენტებში დაავადება თანდათანობით იწყება, მცირე ასაკის ბავშვებში კი მწვავედ. დაავადების თანდათანობითი დაწყებისას შეინიშნება ზოგადი სისუსტე, უმადობა, სუბფებრილური ტემპერატურა. სიმპტომები თანდათან პროგრესირებს, ტემპერატურა იმატებს და ტალღისებური ხდება. მეორე პერიოდში ანუ კლინიკური გამოვლინების სრული გაშლის დროს ტემპერატურა მაღალია, ხანგრძლივი, დღე-ღამეში შესაძლოა აღირიცხოს 2-3 პიკი (39-40 გრადუსი) 2-3-საათიანი შუალედით.
ამ პიკებს თან სდევს ძლიერი შემცივნება და ოფლიანობა. ცხელების პერიოდი 2 კვირიდან 1-2 თვემდე გრძელდება. მას ენაცვლება სხვადასხვა ხანგრძლივობის უსიცხო პერიოდები. შემდეგ ტემპერატურა შესაძლოა ნორმას დაუბრუნდეს, მაგრამ საერთო სისუსტე იმატებს, თავს იჩენს ელენთის გადიდების ნიშნები - დისკომფორტი მუცელში, სწრაფად დანაყრების შეგრძნება, მუცლის ხელით გასინჯვისას (პალპაციისას) შეიგრძნობა გადიდებული ღვიძლი და ელენთა. ეს უკანასკნელი აღწევს მცირე მენჯს და მუცლის ღრუს დიდ ნაწილს იკავებს.
გადიდებული ღვიძლი და ელენთა მკვრივია, გლუვზედაპირიანი, პერიფერიული ლიმფური კვანძები (კისრისა, იღლიისა, საზარდულისა) ოდნავ დიდდება, თმა თანდათან თხელდება და მყიფდება, ვითარდება ანემია. თუ ლეიშმანიოზის მეორე პერიოდში სპეციფიკური მკურნალობა არ ჩატარდა, დაავადება პროგრესირებას განაგრძობს.
ავადმყოფს მადა ეკარგება და დაავადება გადადის კახექსიურ სტადიაში, რომლის დამახასიათებელ ნიშნებად მიიჩნევა მკეთრი გახდომა და შეშუპება. შესაძლოა ჩამოყალიბდეს ღვიძლის ციროზი, ასციტი, მოსალოდნელია სისხლჩაქცევები კანში, სისხლდენა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან, ცვლილებები შეინიშნება სხვა ორგანოებსა და სისტემებშიც.
- საკმარისია თუ არა დიაგნოზის დასასმელად დამახასიათებელი ნიშნების არსებობა?
- ტემპერატურა და სხვა სიმპტომები უტყუარ სადიაგნოზო ნიშნებად არ მიიჩნევა. მოზრდილებში გვხვდება დაავადების წაშლილი ფორმები, რომლებიც უსიცხოდ მიმდინარეობს, ღვიძლი და ელენთა უმნიშვნელოდაა გადიდებული, სისხლში არსებითი ცვლილებები არ შეინიშნება. იშვიათია გართულება - ელენთის გახეთქვ
- რომელი დაავადებებისგან დიფერენცირებას მოითხოვს ვისცერული ლეიშმანიოზი?
- საჭიროა ვისცერული ლეიშმანიოზის დიფერენცირება ისეთი დაავადებებისგან, როგორებიცაა სეფსისი, ლეიკოზი, ინფექციური მონონუკლეოზი, მალარია, ბრუცელოზი... გასათვალისწინებელია, რომ ასეთი მკვეთრი ჰეპატოსპლენომეგალია და მის ფონზე მიმდინარე პროგრესირებადი ანემია და კახექსია ცხელების პერიოდებით არც ერთი ზემოხსენებული ინფექციისთვის არ არის დამახასიათებელი. დიაგნოსტიკის დროს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება ლაბორატორიული კვლევის მონაცემებს, რომლებიც მიიღება ძვლის ტვინის პუნქციით და მიღებული პუნქტატის სპეციალურ ნიადაგზე დათესვით. დამხმარე მეთოდია სეროლოგიური რეაქცია.
- რამდენ ხანს გრძელდება მკურნალობა და როგორ სრულდება?
- მკურნალობის გარეშე პროგნოზი მძიმეა, ლეტალური დასასრულიც კია მოსალოდნელი, დროულად ჩატარებული სპეციფიკური მკურნალობის შემთხვევაში კი დაავადება სავსებით იკურნება. სპეციფიკური საშუალებებიდან იყენებენ ხუთვალენტიანი სურმის პრეპარატებს. მკურნალობა, სულ ცოტა, 15-20 დღე გრძელდება. 2-3 თვის შემდეგ საჭიროა გამოკვლევა შესაძლო რეციდივის გამოსავლენად.
- რას გვეტყვით ვისცერული ლეიშმანიოზის პროფილაქტიკაზე?
- დაავადების თავიდან ასაცილებლად საჭიროა ავადმყოფთა დროული გამოვლენა და მკურნალობა, დაავადებული ძაღლების კონტროლი, მოსკიტებთან ბრძოლა - საწოლის სპეციალური ხსნარით დამუშავება, მოსკიტის საწინააღმდეგო ბადის ხმარება. პროფილაქტიკურ აცრებს ფართოდ ჯერჯერობით არ იყენებენ.